L. Chekli daromad

VАRIАNTI-l2
l. Chekli daromad
2. “Narx-isteʼmol” chizigi
3. Taklifga taʼsir etuvchi omillar.

l. Chekli daromad
Chekli daromad (MR) - bu mahsulotning qo'shimcha birligini sotish natijasida kelib chiqadigan daromadning o'sishi. Chegaraviy daromad ma'lum bir ishlab chiqarish darajasida doimiy bo'lib qolishi mumkin bo'lsa-da, u rentabellikning pasayishi qonunidan kelib chiqadi va natijada ishlab chiqarish hajmi oshganda sekinlashadi. Iqtisodiy nazariyada mukammal raqobatbardosh firmalar marjinal daromad marginal tannarxga teng bo'lguncha mahsulot ishlab chiqarishni davom ettiradi.

• 
  Marginal daromad deganda, qo'shimcha bir birlikni sotish natijasida kelib chiqadigan daromadning qo'shimcha o'zgarishi tushuniladi.
  
• 
  Chek daromadlarni tahlil qilish kompaniyaga qo'shimcha ishlab chiqarish birligidan olinadigan daromadni aniqlashga yordam beradi.
  
• 
  O'z foydasini maksimal darajada oshirishga intilayotgan kompaniya marjinal xarajatlar marjinal daromadga teng keladigan darajada ishlab chiqaradi.
  
• 
  Chek daromad marginal tannarxdan pastga tushganda, firmalar odatda rentabellik tahlilini o'tkazadilar va ishlab chiqarishni to'xtatadilar
  

Chekli daromad (MR) - qo'shimcha mahsulot birligini sotishdan olingan daromad. Qo'shimcha daromad deb ham ataladi, u bitta qo'shimcha mahsulot birligini ishlab chiqarish va sotishdan olingan firmaning umumiy daromadiga qo'shimcha daromaddir. Bu ishlab chiqarish samaradorligini baholashga imkon beradi, chunki u mahsulot ishlab chiqarish va sotishning qo'shimcha birlikka ko'payishi natijasida daromadning o'zgarishini ko'rsatadi.
Chekli daromad har bir qo'shimcha mahsulot birligi uchun qoplanish imkoniyatini baholashga imkon beradi. Chekli xarajat ko'rsatkichi bilan birgalikda u ma'lum bir firmaning ishlab chiqarish hajmini kengaytirish imkoniyati va maqsadga muvofiqligi uchun xarajatlar bo'yicha qo'llanma bo'lib xizmat qiladi.
Chekli daromad mahsulotning n + l birligini sotishdan olingan umumiy daromad va n ta mahsulotni sotishdan olingan umumiy daromad o'rtasidagi farq sifatida aniqlanadi:
MR = TR(n+l) - TRn yoki MR = DTR/DQ sifatida hisoblangan,
bu erda DTR - umumiy daromadning o'sishi; DQ - ishlab chiqarishni bir birlikka oshirish.
Zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish samaradorligini hisoblash marjinal daromad va marjinal xarajatlarni solishtirishni o'z ichiga oladi.
Eng yaxshi ishlab chiqarish hajmlarini aniqlashning ikki yo'li mavjud. Ikkalasi ham marjinal daromad va marjinal xarajatlarni taqqoslashga asoslangan.
Chek daromadlarni hisoblashda yordam berish uchun daromadlar jadvalida jami olingan daromadlar, shuningdek har bir birlik uchun qo'shimcha daromadlar ko'rsatilgan. Daromadlar jadvalining birinchi ustunida o'sib boruvchi tartibda talab qilinadigan miqdorlar, ikkinchi ustunda esa tegishli bozor narxi ko'rsatilgan. Ushbu ikkita ustunning natijasi, uchinchi ustunda prognoz qilingan umumiy daromadlarni keltirib chiqaradi.
Marginal daromad, oddiygina aytganda, ishlab chiqaruvchining ishlab chiqargan mahsulotning yana bir qismini sotishdan olgan qo'shimcha daromadidir. Foyda maksimalizatsiyasi marginal daromadning marginal narxga teng bo'lgan miqdorda sodir bo'lgani sababli, marginal daromadni qanday hisoblashni tushunish emas, balki marginal daromadni grafik tarzda ifodalashni ham anglash muhimdir.

“Narx-isteʼmol” chizigi

Narx-iste'mol chizig'i
Iste'mol qilinadigan tovarlardan birining narxining o'zgarishi (masalan, Pl) byudjet cheklash chizig'ining uning qarama-qarshi koordinata o'qi bilan kesishgan nuqtasi atrofida, ya'ni tovar miqdori bo'lgan koordinata o'qi atrofida aylanishiga olib keladi. boshqa turdagi chizilgan, bu holda narxi o'zgarmaydi. Narxlar nisbati (byudjet cheklash chizig'ining qiyaligi) Rl/R2 bu holda o'zgaradi

Narxlarning o'zgarishi natijasida optimal to'plamlarni ifodalovchi iste'molchi muvozanat nuqtalarining yangi pozitsiyalari o'rnatiladi. Turli narx qiymatlariga mos keladigan barcha iste'molchi optimal (muvozanat) nuqtalarini bog'laydigan egri chiziq "narx-iste'mol" chizig'i deb ataladi.

Muayyan xo'jalik yurituvchi sub'ekt iste'molidagi tovarlar munosabatlarining har xil turlari uchun narx-iste'mol chizig'i boshqa shaklga ega bo'ladi.
Agar bu tovarlar iste'molda bir-birining o'rnini bosuvchi (almashtiruvchi) bo'lsa, u holda, masalan, Xl o'rnini bosuvchi tovar narxining oshishi bilan boshqa X2 tovarning iste'mol hajmi ortadi. Shuning uchun o'rnini bosuvchi tovarlar uchun narx-iste'mol chizig'i salbiy nishabga ega .

Agar bu tovarlar iste'molda bir-birini to'ldiruvchi (to'ldiruvchi) bo'lsa, u holda, masalan, Xl to'ldiruvchi tovar narxining oshishi bilan boshqa to'ldiruvchi X2 tovarning iste'mol hajmi kamayadi. Shuning uchun iste'molda bir-birini to'ldiradigan tovarlar uchun narx-iste'mol chizig'i ijobiy qiyalikka ega.

Agar bu tovarlar iste'molda bir-biridan mustaqil bo'lsa, Xl tovarning narxi o'zgarganda, boshqa X2 tovarning iste'mol hajmi o'zgarishsiz qoladi. Shuning uchun mustaqil tovarlar uchun narx-iste'mol chizig'i gorizontaldir.

Narx-iste'mol chizig'i foydali funksiyaning turi va parametrlarini bilmagan holda ham individual talab egri chizig'ini qurish uchun ishlatilishi mumkin. Individual talab egri chizig'ini narx-iste'mol chizig'idan ma'lum bir tovarning ma'lum optimal miqdorlari va bir xil tovarning tegishli narxlari o'rtasidagi grafik muvofiqlikni o'rnatish orqali olish mumkin.

Iste'molchi tanlash modelida individual iste'molchi talabiga quyidagi omillar ta'sir qiladi:
• iste'molchining xohishi;
• iste'molchining ushbu xaridlar uchun ajratilgan daromadlari;
• ushbu tovarning narxi;
• iste'molda berilganlarni o'rnini bosuvchi va to'ldiradigan tovarlar bahosi.
Ushbu omillarning har birining o'zgarishi ma'lum bir iste'molchi talabining tegishli o'zgarishiga olib keladi.
Iste'molchining muvozanat shartlari va ularni tahlil qilish natijasida tuzilgan foydalilikni maksimallashtirish qoidasi shaxsga talab egri chizig'ining pastga yo'naltirilgan shaklini tushuntirishga imkon beradi.