Labaratoriyaliq jumis 7 Tema : Fayl serverin sazlaw

LABARATORIYALIQ JUMIS - 7

Tema : Fayl serverin sazlaw.

Jumıstıń maqseti: Linux serverde fayl serverdi sazlawdı úyreniw.
TEORIYALÍQ BÓLIM
Kóbinese Windows hám Linux operatsion sistemaları menen bir waqıtta islewge tuwrı kelip qaladı. Bul eki operatsion sistema bir-birinen keskin parıq etedi, hátte fayl sistemaları da hár qıylı. Sonday sonda da, hár birewiniń óz ornı bar. Linux operatsion sisteması tiykarınan qandayda bir server jaratıwda paydalanılsa, Windows bolsa turaqlı jumıs procesi ushın qolaylı esaplanadı.
Maǵlıwmat almaslawǵa kelsek, tarmaqtaǵı Windows operatsion sistemasınan turıp Linux operatsion sisteması katalogların tikkeley kórip bolmaydı. Onıń ushın hár qıylı protokollardan yamasa programmalardan paydalanıw kerek. Bulardıń ishinde eń ápiwayısı linux operatsion sistemasında ámeldegi bolǵan Samba server bolıp tabıladı.
Samba server arqalı, Windows operatsion sistemasınan turıp linux operatsion sisteması katalogların (aldınan ajıratılǵan ) ápiwayı Windows sistemasındaǵı sıyaqlı kóriw múmkin boladı, hátte linux sisteması katalogların tarmaq diskı kórinisine de keltirip qoyıw múmkin. Maqalada linuxning Red Hat distributividan paydalanildi. Kodlar hámmesi Red hatda tekserilip shıǵılǵan. Basqa distributivlar ushın kodlardıń kórinisi sal basqashalaw bolıwı múmkin.
Daslep linux operatsion sistemasında samba serveri paketleri (samba, samba-common, samba-client) ornatıladı.
1 yum install samba
Odanso'ngsambafoydalanuvchiyaratibolamiz, yaǵnıywindowsoperatsiontizimidanturib, sambafoydalanuvchisiorqalilinuxtizimigakiriladi. Paydalanıwshı jaratıp, parol da berip qóyamız :
1
2
3
4
5 # su
# smbpasswd -a samba_user
new samba password:
retype new smb password:
Added user
Paydalanıwshı jáne onıń parolın jaratıp aldıq, endi samba serverdi sazlaymız. Onıń bir ońlawshı faylı ámeldegi: /etc/samba/smb. conf
Sol fayldı qandayda bir redaktorda ochamiz hám tómendegilerdi Share Definitions bólimine kiritemiz.
[TMP]
comment = TMP
path = /tmp
writeable = yes
guest ok = yes
Analiz etemiz:
comment — qosımsha, qálegen sóz yamasa gáp bolıwı múmkin.
path — linux sistemasındaǵı qaysı katalognı Windows imi arqalı kóriw kerekligini kórsetemiz.
writable — sol katalogǵa jazıwǵa ruxsat.
guest ok — qálegen samba paydalanıwshısı billan kirisiw múmkin.
YUqoridagilarga tómendegilerdi de qosıw múmkin:
valid users = test (tek test paydalanıwshısı sistemaǵa samba arqalı kirey aladı )
write list = users1 (users1 paydalanıwshısı samba katalogǵa jaza aladı )
Joqarıda samba serverdi ońlawshı faylınıń tiykarǵı parametrlerin kórsetip óttim, serverdi tereńrek sazlamoqchi bolsańız basqa parametrlerine de itibar beriń (olardı internetten ktopib alasız ).
Samba server tayın boldı, endi onı jumısqa túsiremiz:
1 # service smb start
yamasa slujbadan smb xızmetin jaǵıp qóyamız.
«start» ornında «stop«, «restart» komandaları da bolıwı múmkin, uyqas usılba serverdi toqtatadı yamasa qayta júkleydi.
Endi Windows kompyuterden linux sistemasınıń «IP» adresin terip «samba»ga baylanısasız hám samba paydalanıwshı atı hám parolın tergen halda, linux operatsion sistemasında ruhsat berilgen kataloglardı kóriwińiz hám dúzilgen fayl tiykarında katalog hám fayllardı isletiwińiz múmkin boladı.
NFS server jáne onı sazlaw
NFS (Network File System) — bul termin tarmaqlı fayl sisteması dep júritiledi. Atınan kórinip turıptı, olda, tikkeley tarmaq menen baylanısqan bolıp tabıladı. Bul termin klient-server arxetekturasida isleydi, yaǵnıy bir serverge bir neshe klientler ulanib islewi múmkin boladı. Server kompyuterge server bólegi, klient kompyuterge klient bólegi ornatıladı.
Sonday eken, NFS ózi ne? mısal ushın, eger siz qandayda bir tarmaq aǵzası bolsańız hám sizge sol tarmaqtaǵı basqa kompyuterdiń qandayda bir katalogı kerek bolıp qalsa, siz tarmaqtaǵı kerekli katalog kompyuterine shaqırıq etip, hújjetlerdi alıwıńız múmkin boladı (eger sol kompyuter ruhsat bersa). NFS server arqalı bolsa siz, tarmaqtaǵı qálegen kompyuter katalogların ózińizdi katalogıńız retinde kóriwińiz múmkin boladı.
Hújjetler basqa kompyuterde jaylasqan boladı, lekin siz bul hújjetlerdi ózińizdiń kompyuterińizda saqlanıp atırǵan sıyaqlı bolasız. Qısqası, NFS server, tarmaqta fayllar almasınıwın ápiwayılastırıw ushın qollanıladı. Eger joqarıdaǵı teoriyalıq túsindiriwdi tushunmagan bolsańız, tómende mısal arqalı tushunmagan jaylarıńızdı túsinip alıwıńız múmkin boladı.
NFS serverdi túsindiriwde Linux operatsion sistemasınıń Red Hat distributividan paydalanedim hám barlıq kodlar bul operatsion sistemada qátesinińz isleydi. Basqa distributivlarda da islewi kerek (taǵı bilmedim).
NFSni islewi ushın operatsion sistema (red hat) de «system-config-nfs. rpm» atlı paket ornatılǵan bolıwı kerek. Bul paket arqalı da nfs serverdi, de nfs kliyentni sazlaw múmkin. Basqa distributivlarda server bólegi ushın :
1 # sudo apt-get install nfs-kernel-server nfs-common portmap
klient bólegi ushın :
1 # sudo apt-get install portmap nfs-common
larni ornatıw kerek.
NFS server bólegin sazlaymız (mısal ushın 192. 168. 1. 17).
Server bólegin sazlaw tek ǵana bir fayl arqalı ámelge asıriladı. /etc/export. Sol fayl ishine tómendegilerdi jazamız :
1 /home/user/akmx 192. 168. 1. 18 (rw, no_root_squash, async)
hám saqlaymiz. Bul jazıwdan tómendegilerdi túsiniw múmkin:
/home/user/akmx — basqa kompyuterler ushın ashıq bolǵan katalog192. 168. 1. 18 — NFS klient kompyuteriniń IP adresi (sol kompyuter NFS server degi /home/user/akmx katalognı óziniń katalogı retinde ornatıwı múmkin).
rw — oqıw hám jazıwǵa ruhsat. Bul baha taǵı tómendegishe bolıwı múmkin:
ro — tek oqıwǵa ruhsatnoaccess — hesh qanday ruhsat joq. Bul baha, barlıq kompyuterlerge ashıq tek ǵana qandayda bir kompyuterden ruhsatni alıp taslaw ushın isletiledi.
no_root_squash — ádetde root paydalanıwshısı ornatılǵan katalogǵa kirey almaydı, biz bul processni ózgertirip, root paydalanıwshısı da kirsin dep ornatıp atırmız.
Sol bir ǵana qatar arqalı NFS server bólegi sazlandi, endi serverdi jumısqa túsiremiz:
1 # /etc/init. d/service nfs start
serverdi toqtatıw
1 # /etc/init. d/service nfs stop
serverdi qayta júklew
1 #/etc/init. d/service nfs reload
bul processlerdi operatsion sistemanıń «Services»(Slujbi) bóleginen de ámelge asırıw múmkin.
Endi klient bólegine ótemiz. 192. 168. 1. 18 kompyuterdi sazlaymız.
Daslep joqarıdaǵı katalog ushın jay tayarlaymiz, yaǵnıy qandayda bir orında bos katalog payda etemiz.
1 # mk bolıp tabıladı /akmx
Keyin, ashılǵan katalogǵa joqarıdaǵı katalognı montirovka etemiz. Onıń ushın /etc/fstab faylın ashıp, ishine tómendegilerdi jazamız.
192. 168. 1. 17: /home/user/akmx /akmx nfs rw, hard, intr 0 0 hám saqlaymiz. 192. 168. 1. 17 — bul nfs server kompyuteriniń adresi. Bul faylǵa jazıwdan maqset, kompyuter óship janǵanda da, montirovka saqlap qalınadı. Dawam etemiz, yamasa kompyuterdi óshirip yoqamiz, yamasa tómendegi komandanı terminalǵa jazamız.
1 # mount /akmx
Keyin payda bolǵan /akmx katalogına ótemiz hám 192. 168. 1. 17 adresindegi /home/user/akmx katalog ishindegi hújjetler, bulmanda da payda bolǵanın kóriwimiz múmkin boladı.