Laboratoriya ishi № Pezonurlatgich.(Buzzer musiqa notasi). Pezonurlatgich(Buzzer) datchigini boshqarish: tonni o‘zgartirish. Transtistor xususiyatini namoyish etish. Elektrorichak misolida aylanish o‘zgartirish

Transistor - bu elektronik qurilmalar dunyosida ahamiyatga ega bo‘lgan, signalni boshqa bir qurilmagao‘tkazish va boshqa funksiyalarni bajarish uchun ishlatiladigan komponent. Transistor elektr energiyasini boshqa energiya shakllarigao‘g‘irtirish va amplifikatsiya qilish, tizimlarni boshqarish, mantiqiy operatsiyalar bajarish va boshqalar kabi vazifalarni bajarishda qo‘llaniladi.

39-rasm. Transistor
Transistorlar shu yergacha elektronikda kattao‘zgarishlarni olib kelganlar, zira ular bir necha muhim xususiyatlarga ega:
Amplifikatsiya: Transistorlaro‘sish ko‘rsatkichinio‘zgartirish orqali kirish signalini kattalashtirish imkonini beradi. Bunda, kichik kirish signalini katta chiquvchi chiquvchi signalga aylantirish uchuno‘rtacha ishlov beradi.
Tranzistorning asosiy ishlayishi quyidagicha:
Emittorga ko‘ra baz yorug‘ligi kam, bundan sabab emittor elektr onlyatorlarga energiya yetkazadi.

40-rasm. Transistor sxemasi
Emittorga keladigan elektronlyarlar bazga qo‘shilib, kollektor yorug‘ligiga yo‘naltiriladi.
Bazga ta'sir etilayotgan boshqa signal, baz-emittor bog‘lovchisidagi elektronlyarlar soninio‘zgartiradi va bundan ko‘ra, kollektor elektronlyarlarining oqibat yonidagi soninio‘zgartiradi.
Bundayo‘zgarishlar amplifikatsiyani amalga oshiradi, ya'ni kichik kirish signalini katta chiquvchi chiquvchi signalga aylantiradi.
Elektr yorug‘ligini boshqarish uchun aylanishnio‘zgartirishni elektr yorug‘ligio‘zgartirilgandao‘rganishni ko‘raylik.
Misol: Elektr yorug‘liginio‘zgartirish uchuno‘rnatilgan ventilyator
Agar siz bitta elektr yorug‘liginio‘zgartirishnio‘rganmoqchi bo‘lsangiz, quyidagi misoldan foydalanishingiz mumkin:
Asosiy jihozlar:

• 
  Elektr yorug‘ligi (masalan, ventilyator yoki lampochka)
  
• 
  Potensiometr (o‘zgaruvchan rezistor)
  
• 
  Breadboard (tarqatiladigan panel)
  
• 
  Kabel
  
• 
  Elektrik sxema:
  

Elektr yorug‘ligi orqali aylanishnio‘zgartirish uchun potensiometrni ulash uchun dastlabki va oxirgi pinlarni ulang.
Ish qonuni:
Elektr yorug‘ligini bir uchida (+) va boshqasida (-) ulang.
Potensiometrningo‘rta (wiper) pinini elektr yorug‘ligining boshqaruvchi qismiga ulang.
Potensiometrning qolgan ikkala pinini (+) va (-) ga ulang.
Ma'lumotlar:
Potensiometrni aylantirish orqali yorug‘lik miqdorinio‘zgartiring. Potensiometrni aylantirish esa elektr yorug‘liginio‘zgartirishga olib keladi.
Ushbu misol, elektr yorug‘ligini boshqarishni aylanish bilan bog‘liq prinsiplarni tushunishga yordam beradi. Potensiometro‘zgaruvchan rezistor sifatida yorug‘lik miqdorinio‘zgartirish imkonini beradi.
Elektr yorug‘ligini boshqarish uchun aylanish diskinio‘zgartirish misolinio‘zgartirishnio‘rganishimiz uchun quyidagi sxemani va dasturni yaratamiz. Misolimizda servo-motor yoki boshqa aylanuvchi komponentni boshqarishni ko‘ramiz.
Kerakli jihozlar:
Arduino (yoki boshqa mikrokontroller)
Servo motor (aylanuvchi komponent)
Breadboard (tarqatiladigan panel)
Kabel
Elektrik sxema:
Dastur:
Arduino IDE da quyidagi dasturni yozing:
#include // Servo kutubxonasi
Servo myservo; // Servo obyekti yaratish
int pos = 0; // Servo pozitsiyasi
void setup() {
myservo.attach(9); // Servoni 9-pinninga bog‘lash }
void loop() {
for (pos = 0; pos <= 180; pos += 1) { // Aylanishnio‘zgartirish
myservo.write(pos); // Servo pozitsiyasini sozlash
delay(15); // Kuting
}
for (pos = 180; pos >= 0; pos -= 1) { // Aylanishni qaytarish
myservo.write(pos); // Servo pozitsiyasini sozlash
delay(15); // Kuting
}}