Лаборатория иши №2

Маҳаллий қаршилик коэффициентининг қиймати

	0,1	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6
10 100 1000 3000 3500	3,1 1,7 2,0 1,0 0,81	3,1 1,4 1,6 0,7 0,64	3,1 1,2 1,3 0,6 0,5	3,1 1,1 1,05 0,4 0,36	3,1 0,9 0,9 0,3 0,25	3,1 0,8 0,6 0,2 0,16

F - кўндаланг кесими кичик бўлган трубанинг юзаси, м ; w - кўндаланг кесими катта бўлган трубадаги тезлик, м/с F - кўндаланг кесими катта бўлган трубанинг юзаси, м .
Труба бирдан кенгайганда маҳаллий қаршиликларни åнгиш учун йўқотилган босим Р қуйидаги тенгламадан топилади:
(2.17)
Қолган маҳаллий қаршиликлар коеффициентлари 2-2 жадвалда келтирилган:
2-2 жадвал

Т.б. №	Маҳаллий қаршилик турлари	Маҳаллий қаршилик коеффициент қийматлари
1 2 3 4 5 6	Трубага кириш Трубадан чиқиш Кран тўла очиқ бўлганда Тирсак учун Нормал вентил Трубанинг бурилиши бурчак остида бўлса	0,5 1,0 0,2 1,1 4,5-5,5 0,14

Умумий босим йўқолишини қуйидаги тенгламадан

(2.18)
(2.19)
ва тўла гидравлик қаршиликни

(2.20)
ушбу тенгламалар ёрдамида аниқлаш мумкин.
Ушбу ишни ўтказишдан мақсад, тажриба йўли билан суюқлиқ ҳаракати давомида ишқаланиш ва маҳаллий қаршиликларни аниқлаш, сўнгра уларни ҳисоблаш йўли ёки жадвалдан топилган қийматлари билан солиштириш. =f(Rе) ва =f(Rе) боғиликларни график усулда тасвирлаш.

Ишни бажариш тартиби.

2.1- расмда тажриба ўтазиш қурилмаси кўрсатилган. Идишдаги (1) сув марказдан қочма насос (4) ёрдамида труба ва турли хил маҳаллий қаршиликлар системаси орқали ўтазилиб, яна (1) идишга қайтарилади.

Тажриба қурилмасида 10 та маҳаллий қаршиликлар бор. Суюқликнинг тезлиги хайдаш йўлидаги жўмракларнинг ёпиш ёки очиш орқали амалга оширилади. Суюқликнинг тезлиги 0,5 дан 2,5 м/с гача ўзгартириш мумкин қурилмадаги труба ва жўмракларниг шартли диаметри 50 мм.
Ҳажмий сарф ўлчови диафрагмага (9) уланган симобли манометрнинг кўрсаткичига қараб аниқланади. Маҳаллий қаршиликларда босимнинг йўқолиши ҳам манометрлар ёрдамида топилади. Суюқликнинг температураси симобли термометрда ўлчанади.
Тажриба қурилмаси қуйидаги қисмлардан иборат:
1- ўзгармас суюликлик идиш; 2- хайдаш йўлидаги жўмрак; 3- сўриш йўлидаги жўмрак; 4- марказдан қочма насос; 5- синалаётган текис бурчак остидаги тўғри бурилиш (l =900мм); 6- синалаётган жўмрак ( l =1750мм); 7- синалаётган жўмрак ( l =375мм); 8- тиқинли жўмрак ( d =50мм); 9- ўлчовчи диафрагма (d =50мм, d =37мм); 10- аста-секин кенгайиш ва торайиш F /F =0,3; 11- синалаётган бирдан кенгайиш ва торайиш d =98мм; d =50мм F /F =0,5; 13- синалаётган змеевик ( D=380 мм d =50мм); 14- манометр.
Т
АЖРИБА ҚУРИЛМАСИНИНГ СХЕМАСИ
1. Суюқлик узатувчи бак сув билан тўлдирилади.
2. Сўриш йўлидаги кран 3 очилади, ҳайдаш йўлидаги кран охиригача ёпилади. 3 ёки 12 кранлардан бири синалаётган қаршиликларнинг хилига қараб очиб қуйилади.
3. Насос ишга туширилади.
4. Кран 7 очиб, сувнинг энг кичик сарфи ўрнатилади ва сув синалаётган қаршилик орқали ўтазилади.
5. Манометр 15 ёрдамида босимнинг йўқотилиши ўлчанади, сўнгра сувнинг иссиқлиги аниқланади.
6. Кран 2 очиш орқали сувниннг сарфи аста-секин кўпайтириб борилади ва манометрларнинг кўрсаткичи ўлчанади.
7. Сувнинг сарфи ўлчов диафрагмасига уланган манометрнинг кўрсаткичи асосида ҳисобланади.