Laboratoriya ishi ishchi jism parametrlarini aniqlash asboblari va uslublari

Sinf A. O‘lchovchi moddalrning issiqlikdan kengayishiga asoslangan uslublar: a) qattiq jismlarni; b) suyuqliklarni; d) gazlarni. Sinf B. Elektr qarshilik termometrlari; Sinf. V. Termoelektrik termometrlar.
II – guruh. Bilvosita uslublar: bunda o‘lchovchi modda odatda o‘lchanayotgan tizimdan ma’lum masofada joylashgan radiometrlar (nurlanishni o‘lchagichli) ko‘rinishini ifodalaydi va ular ham quyidagilardan iborat bo‘ladi:
Sinf A. Mutlaq qora jismlar nurlanishini o‘lchash: a) To‘la nurlanuvchi radiatsion pirometrlar; b) Qisman nurlanish uchun optik pirometrlar.
Sinf B. Kulrang jismlar haroratini o‘lchovchi asboblar. (Rangli pirometrlar).
Harorat o‘lchovchi asboblarning tuzilishi va ishlash tarzi.
Harorat o‘lchashning quyidagi 2 guruhiga asoslangan asboblar bilan tanishamiz:
I. Harorat o‘lchashning bevosita asoslangan harorat o‘lchash asboblari.
а) suyuqlikli shisha termometrlar.
Shisha suyuqlikli termometrlar haroratni –200 dan +750 C gacha bo‘lgan oraliqdagi o‘lchashlar uchun qo‘llaniladi.
Shisha suyuqlikli termometrlarni ishlash tarzi. Suyuqlikli teromometrlarni ishlash tarzi issiqlik dan kengayishga asoslangan. Suyuqlikli termometrlarni to‘ldirish uchun simob, toluol, etil spirti va h.k.lardan foydalaniladi.
Suyuqlikli termometrlar ichida eng ko‘p tarqalgani simobli termometrlardir. Ular simobning muhim xossalari tufayli bir qator afzalliklarga ega, qaysi-ki shishani namlamaydi, kimyoviy jihatdan toza holda ancha oson olinadi va normal atmosfera bosimida keng haroratlar oralig’ida (-38,87 dan +356,86 C gacha) suyuq holatini saqlaydi.
Termometrlar vazifasiga va haroratini o‘lchash oralig‘iga qarab shishani turli navlaridan ishlab tayyorlanadi. Suyuqlikli shisha termometrlarni konstruktiv shakllari turli tumandir biroq ushbu xilma – xillikdan ikkita asosiy konstruktsiyasini ajratish mumkin. 1. Tayoqsimon (rasm–1, a) va 2. o‘rnatilgan shkalali (rasm–1, b).

a) b)