Laboratoriya ishi raqamli, elektron voltmetrlarni va

 

Ishonchlanayotgan nuqtalarni tanlash  

Doimiy  kuchlanishdagi  analogli  voltmetrlar  (ampermetrlar)  uchun  asosiy  xatoliklar, 

ishonchlanayotgan voltmetrning   o‘lchanadigan asosiy qiymatlari bo‘yicha aniqlanadi. Asosiylari 

sifatida butun sonlar olinadi.   

Qolgan boshqa oraliqlarida o‘lchash xatoliklari, shkalani yakuniy raqamli belgilari, shuningdek  

ilgari aniqlangan eng ijobiy va eng salbiy xatoliklari  (yoki agarda barcha xatoliklar bir  ishorada 

bo‘lsa, eng katta va eng kichik xatoliklarda) bilan aniqlanadi.   

O‘zgaruvchan kuchlanish uchun muljallangan  V3 va V7 turidagi  analogli voltmetrlar ko‘p 

qiymatli  va keng diapozonli   elektron o‘lchash vositalari hisoblanadi. SHuning uchun bunday 

elektron  o‘lchash  vositalari  GOST  8.118-85  talablariga  muvofiq  o‘zgaruvchan  kuchlanishdagi 

voltmetrlarni  davriy    ravishda  qiyoslashlarda  odatda  o‘rnatilgan  ikkita  talablar  asosida,  ya’ni  

dastavval    o‘lchashlarni  barcha  diapozondagi  yakuniy  raqamli  belgilarini  darajalash  chastotasi 

uchun va o‘rnatilgan  asosiy  diapozonlarni barcha raqamli  belgilari uchun xatoliklarni aniqlash 

lozim bo‘ladi.  

Keyin, yuqori samarali va yuqori chastotali  o‘lchashni ta’minlashi mumkin bo‘lgan yakuniy 

raqamli belgilari uchun xatoliklarni aniqlash kerak bo‘ladi.  O‘lchashlarni  barcha oblastlarining  

(me’yordagi va kengaytirilgan) boshlanishi va oxiriga mos keluvchi  chastotalar qiymatlarida olib 

boriladi.  CHastotalari  bir  qancha    kengaytirilgan  oblastlarga  ega  bo‘lgan      voltmetrlarning 

xatoliklarini  har  bir  oblast  bo‘yicha,  yo‘l  qo‘yiladigan  xatoliklar  chegarasi,  kichik  qiymatlarda 

bo‘lgan oraliq oblastlarini xatoliklari aniqlanmaydigan, eng chekka qiymatlarda aniqlanadi.   

Raqamli elektron voltmetrlar (ampermetrlar)ni qiyoslashning xususiyati bu - o‘lchanayotgan 

kuchlanishning  hisoblashni  diskretligidadir.  Raqamli  voltmetrlar  uchun    ham  asosiy  xatolik  va 

ham chastotalarni ishchi diapozonidagi xatoliklarni (vaqtinchalik oraliqlarda- imulsli voltmetrlar 

uchun), quyidagi ko‘rsatkichlardagi asosiy  diapazon  o‘lchashlarda aniqlashlar tavsiya qilinadi: 

---





















.

A

0

,

1

9

,

0

X

;

A

8

,

0

7

,

0

X

;

A

6

,

0

4

,

0

X

;

A

3

,

0

2

,

0

X

;

A

2

,

0

1

,

0

X

пр

5

пр

4

пр

3

пр

2

пр

1





















 

Qolgan ost diapozondagi o‘lchashlar hatoliklarini  X

1 

va X

5

  ko‘rsatkichlarda, shuningdek  

musbat  va manfiy xatoliklarni  yo‘l qo‘yiladigan  qiymatlari  chegaralariga   ancha  yaqin  olingan 

ko‘rsatkichlarda    tekshirish  kerak.  Doimiy  tokni  raqamli  voltmetrlarda    o‘lchashlar,  kiruvchi 

kuchlanishni  ikki  qutblilik  sharoitda  o‘tkaziladi.  Bunda  manfiy  qutblikda  asosiy  xatolik  asosiy  

o‘lchash diapozonidagi uchta nuqtada (boshlang‘ich, o‘rta va oxirgi), hamda har bir qo‘shimcha 

diapozondagi  bitta  nuqta  (diapozon  oxiri)  uchun  aniqlanadi.O‘garuvchan  tokni  raqamli  

voltmetrlarda  o‘lchash,  asosiy  dapozonni  0,25(fmin  +  fmax);  0,5(fmin + fmax); 

0,25(fmin + 3fmax) chastotalarda amalga oshiriladi;  qo‘shimcha diapozonlar uchun esa - fmin va 

fmax nuqtalarda olib boriladi. 

Mustaqil tayyorlanish uchun savollar 

1.  Analogli va raqamli  elektr o‘lchash asboblarini tuzilishidagi  farqlarni  aytib bering? 

2.  Raqamli  elektr o‘lchash asboblarini kamchiliklari ko‘rsatib bering? 

3.  Raqamli  elektr o‘lchash asboblarini  afzalliklari nimalardan iborat?  

4.  Zamonaviy ishlab-chiqarishda raqamli asboblarni  ahamiyati?