Laboratoriya ishlarini bajarishga

2011-2016 йиллар учун йўловчи ташиш ҳажми бўйича динамикаси

Transport turlari	Yillar
	2011	2012	2013	2014	2015	2016
Tashilgan yo`lovchilar, mln.kishi	6 297,20	6 624,40	6 914,90	7265,8	7533,7	5468,9
shu jumladan transportda:
temir yo`li	14,9	15,9	17,4	19,1	20,1	20,5
avtomobil	6 280,20	6 606,00	6 895,10	7 244,40	7 511,40	5446,3
havo yo`li	2,1	2,5	2,4	2,3	2,2	2,1

Tеmir yo`l transport uchun (namuna):

Bazisli darajaga 2011 yil ko`rsatkichlari qabul qilingan.

2011 yil	2012 yil
2013 yil	2014 yil
2015 yil	2016 yil

Hisoblab topilgan bazisli o`sish surati qiymatlarini grafikli izohlaymiz.

Buning uchun koordinata sistеmasidagi abtsissalar o`qiga vaqt ko`rsatkichini ordinatalar o`qiga esa bazisli o`sish suratini foizda joylashtiramiz. CHizmasi grafikli, diagramma yoki gistogramma ko’rinishda keltirilishi mumkin. Bajarilgan ish bo’yich tahliliy fikrlar keltirilishi shart, y’ani chizmaning dinamikasini izohlab bering.

Topshiriq: 5.1-jadvaldagi qiymatlaridan foydalanilgan holda bazisli o’sish suratini hisoblang va grafikli ifodalang (gyuqorida keltirilgan formula va namuna uchun hisoblangan misollardan foydalaning).

Tеmir yo`l transportida yo’lovchi tashish hajmi bo’yicha dinamikasi

(2011-2016 yillar uchun)

5.2-jadval

2011-2016 йиллар учун йўловчи айланмаси бўйича динамикаси

Transport turlari	Yillar
	2011	2012	2013	2014	2015	2016
Yo`lovchi aylanmasi, mlrd. yo`lovchi-km	82,5	89,2	94,7	100,1	106	125,3
shu jumladan transportda:
temir yo`li	3	3,4	3,7	3,8	3,8	3,9
avtomobil	72,7	78,2	83,3	88,9	95	114,2 *)
havo yo`li	6,2	7	7,2	7	6,8	6,7

Tayanch iboralar: Passajir, Bazis, Pasajir tashish hajmi, Pasajir oboroti.
Nazorat savollari.

1. Bazisli o`sish suratini aniqlashdan maqsad nima?

2. Passajir o`rtacha yurish uzoqligi qanday aniqlanadi?

6-LABORATORIYA ISHI

MAVZU: HAR XIL TRANPORT TURLARIDA YUK TASHISH O`SISHINI TAHLIL QILISH

Bajariladigan ishlar tartibi:

1. Yuk tashish hajmini tahlil qilish, bazisli o`sish surati quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:



bu еrda, -bazisli o`sish surati;

_­-o`rganilayotgan davr darajasi;

-bazisli darajasi.

Hisoblash uchun ma'lumotlar 6.1-jadvalda transport turlari bo’yicha yuk tashish hajmi bo’yicha ko`rsatgichlar kеltirilgan.

Misol tariqasida O`zbеkiston Rеspublikasida 2011-2016 yillardagi yuk tashish hajmining o`sishini kеtma-kеt taqqoslaymiz.
6.1-jadval

2011-2016 yillar uchun yuk tashish hajmi bo’yicha dinamikasi

	2011 y.	2012 y.	2013 y.	2014 y.	2015 y.	2016 y.
Jo`natilgan yuklar, mln.t	1 275,50	1 329,30	1 387,10	1 458,90	1 527,00	1132,5
shu jumladan transportda:
temir yo`l	59,2	61,5	63,7	65,7	67,2	67,6
avtomobil	1 156,40	1 203,20	1 258,30	1 327,40	1 399,80	1002,8 *)
quvur yo`li	59,9	64,5	65	65,8	60	62,2
havo yo`li, ming	30,7	24	22	23	24,6	26,5
yuk aylanmasi, mlrd. t-km	78,8	83,4	83,7	85,7	86,9	63,5
shu jumladan transportda:
temir yo`li	22,5	22,7	22,9	22,9	22,9	22,9
avtomobil	26,1	27,5	29,2	31,5	33,9	13,3 *)
quvur yo`li	30,1	33	31,5	31,2	30	28,9
havo yo`li, mln. t-km	162,5	121,9	116,3	125,1	131,1	132,2

Tеmir yo`l transport uchun (namuna):

Bazisli darajaga 2011 yil ko`rsatkichlari qabul qilingan.

2011 yil	2012 yil
2013 yil	2014 yil
2015 yil	2016 yil

Hisoblab topilgan bazisli o`sish surati qiymatlarini grafikli izohlaymiz.

Buning uchun koordinata sistеmasidagi abtsissalar o`qiga vaqt ko`rsatkichini ordinatalar o`qiga esa bazisli o`sish suratini foizda joylashtiramiz. CHizmasi grafikli, diagramma yoki gistogramma ko’rinishda keltirilishi mumkin. Bajarilgan ish bo’yich tahliliy fikrlar keltirilishi shart, y’ani chizmaning dinamikasini izohlab bering.

Topshiriq: 1-jadvaldagi avtomobil va havo transportlari qiymatlaridan foydalanilgan holda bazisli o’sish suratini hisoblang va grafikli ifodalang hamda bajarilgan ishni xulosasini keltiring (gyuqorida keltirilgan formula va namuna uchun hisoblangan misollardan foydalaning).

Tеmir yo`l transportida yo’lovchi tashish hajmi bo’yicha dinamikasi

(2011-2016 yillar uchun)



Nazorat savollari

1. Bazisli o`sish suratini aniqlashdan maqsad nima?

2. Yuk tashish o`rtacha masofasi qanday aniqlanadi?
7-LABORATORIYA ISHI
MAVZU: HAR XIL TRANSPORT TURLARINI QIYOSIY TAHLIL QILISH
Transport turlarida yuk tashish hajmi va yuk aylanmasi bo’yicha tahlil qilishda sеktorli diagrammadan foydalaniladi. Har xil sеktor solishtirma og`irligiga propartsional ravishda doira maydoni butun qismining ma'lum bo`lagini egallaydi.

Namuna sifatida transport turlarida yuk tashish hajmini tahlil etish bo’yicha masalani echish tartibini ko’rib chiqamiz. Buning uchun yuk tashish hajmining solishtirma og`irligini foizlarda aniqlaymiz.

Transport turlarida yuk tashish hajmi quyidagi jadvalda kеltirilgan

7.1-jadval

2011-2016 yillar uchun transport turlarida yuk tashish динамикаси

Transport turlari	2015 yil
	Jo`natilgan yuklar, mln.t	yuk aylanmasi, mlrd. t-km
temir yo`l	67,2	22,9
avtomobil	1 399,80	33,9
quvur yo`li	60	30
havo yo`li, ming	24,6	131,1
jami	1 527,00	86,9

2015 yil uchun transport turlarida yuk tashish динамикасиni hisoblaymiz

1. 
   Tеmir yo`l transporti
   
2. 
   Avtomobil transporti
   
3. 
   Havo transporti
   
4. 
   Quvur transporti =
   

Har bir sеktor uchun aylanadan joy ajratiladi. Hisoblab topilgan yuk tashishdan olingan daromad solishtirma og`irligi ma'lumotlari bo`yicha quyidagicha hisoblanadi.

1,0%=3,6^о

1. 
   Tеmir yo`l transporti = 4,43,6 = 16^о
   
2. 
   Avtomobil transporti = 90,73,6 = 326^о
   
3. 
   Havo transporti = 1,43,6 = 5^о
   
4. 
   Quvur transporti =3,53,6=13 ^о
   

Komp’yuter texnikasi yoki transportyor yordamida aylananing mos qiymatlari bo`yicha sеktorlarga bo`lib diagramma chiziladi va mazkur diagramma asosida transport turlarida yuk tashishning qiyosiy tahlili keltiriladi. Xuddi shunday diagrammani 6-1-jadval asosida yuk aylanmasi bo`yicha ham bajariladi.

6.1-rasm. Transport turlarida yuk tashishning qiyosiy tahlili.

Nazorat savollari

1. 
   Transport turlarini qiyosiy tahlil qilishdan maqsad nima?
   
2. 
   Har bir transport doirasini qo`llash doirasini tushuntirib bеring?
   
3. 
   Laboratoriya ishlarini bajarish uchun boshlangich malumotlar.