Landsberg Optika pdf

28.7- rasm. Natriy bug‘ida yuz beradigan anomal dispersiya (D. S. Rojdestvenskiy olgan rasm.)


28.8- rasm. Natriy bug‘ida yuz beradigan anomal dispersiya (D. S. Rojdestvenskiyning «ilmoqlar metodi»).

utilish polosasining bevosita yaqinida dispersiyani oʻlchash aniqligini ancha oshirgan muhim metodni ham Rojdestvenskiy topgan. Interferometrning bir. yelkasiga modda qatlami kiritib, interferension polosa ogʻmaligini oʻzgartirish imkoniyatidan foydalanib, D. S. Rojdestvenskiy bir yelkaga tadqiq etilayotgan modda qatlami, ikkinchisiga esa shisha plastinka joylashtirdi, Tadqiq etilayotgan moddada yutilish polosasi yaqinida dispersiya juda koʻp oʻzgarganligi tufayli shunday toʻlqin uzunlik boʻladiki uning uchun tadqiq etilayotgan modda taʼsirini shisha plastinkaning taʼsiri raso kompensatsiyalaydi, oqibatda bu joyda interferension chiziq no’l orqali oʻtadi; toʻlsin uzunlikning bu qiymatidan chapda interferension chiziqlar pasaya borib, oʻngda esa koʻtarila borib (yoki aksincha) ilmoq hosil qiladi, ilmoq choʻqqisining vaziyatini toʻlqin uzunliklar shkalasida aniq oʻlchash mumkin (28.8-rasm).
Interferension polosalarning oʻzgarib borishi bu holda
by_m—h(n-rl) + hʼ(nʼ — 1)
s
28.9-rasm. Yutish polosalaridan uzoqda yuz beradigan interferension manzara
hartdan aniqlanadi. Bu munosabatning chap qismidagi ikkinchi va uchinchi hadlar tadqiq etilayotgan modda qatlami va shisha plastinka tufayli hosil boʻlgan yoʻl farqlari, h, hʼ va n,nʼ —ularning qalinligi va sindirish koʻrsatkichlari. Yutilish polosalaridan uzoq da bugʻlarning sindirish koʻrsatkichi amalda 1 ga teng va polosalar koʻrinishini yolgʻiz shisha plastinkaning taʼsiri aniqlaydi: no’linchi polosa interferometrning koʻrish maydonidan uzoqlashadi, koʻp ogʻishgan yuqori tartibli polosalar kuzatiladi, xolos (28.9-rasm). Masalan, h = 1 sm, n’ —1≈0,5, =0,5• 10^-4 sm boʻlganda quyidagini topamiz: