Lanishga qarshi nosteroid va steroid tuzilishidagi dori vositalari klinik farmakologiyasi

 
Nosteroid Yallig‘lanishga qarshi dorilarning birinchi guruhiga salitsilat 
kislota hosilasi, N-fenilantranil, indolsirka, fenilalkan kislotalari hamda pirazalon
va anilin unumlari kiradi. Bular o‘tkir va surunkali Yallig‘lanishlarni susaytiradi. 
Ularning bunday ta’siri soat yoki kun sayin rivojlanib boradi. 
Bu guruhga kiruvchilar og‘riqni qoldirish va haroratni pasaytirish 
xususiYatiga ham ega.
Mikroorganizmlar, viruslar, limfokinlar ta’sirida fagotsitlar, monotsitlarda, 
retikulotsitlarda haroratni kuchaytiruvchi moddalar hosil bo‘ladi. Bu moddalar 
MNSda PG larni (ko‘proq issiqlikni boshqarishga aloqasi bo‘lgan PGE) 
ko‘paytiradi. 
PGlar gipotalamus hujayra membranalarida sAMF miqdorini ko‘paytirib 
yuboradi, bu o‘z navbatida kalsiy ionlarining orqa miYa suyuqligidagi miqdori 

---

oshib ketishiga sabab bo‘ladi. Bu esa, issiqlik ishlab chiqaruvchi markaz 
hujayralari qo‘zg‘aluvchanligini oshirishi natijasida issiqlik ishlab chiqarilishi 
hamda qon tomirlar markazining faolligi ortadi. Natijada periferik qon tomirlar 
torayib, issiqlikning organizmdan chiqarilishi kamayishi natijasida tana harorati 
ko‘tariladi. 
Nosteroid tuzilishiga ega bo‘lgan dorilar orqa miYa suyuqligida PGlar 
miqdorini, ularning gipotalamus neyronlariga qo‘zg‘atuvchi ta’sirini kamaytiradi, 
bu esa o‘z navbatida issiqlik hosil bo‘lishini kamaytiradi va mayda qon tomirlarni 
kengaytirib, issiqlikning tanadan chiqib ketishini tezlashtiradi. Bu mexanizm 
ayniqsa 5-7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda tana haroratini pasaytirishda katta 
ahamiYatga ega. 
Haroratning foydali tomoni shuki (antitelalar hosil bo‘lishi va interferon 
faolligini oshiradi), u leykotsitlar faolligini va ularning fagotsitar xususiYatlarini, 
AKTG, GK sintezini kuchaytiradi, jigarning toksinlarni zararsizlantirish vazifasini 
oshiradi. Uning zararli tomoni shuki, u mikrotsirkulYasiYani va buyrakda qon 
aylanishini buzadi, katabolik jarayonlarni kuchaytirishi hisobiga miYaning 
kislorod bilan ta’minlanishi buziladi, miYa to‘qimalari shishini natijasida bolalar 
shaytonlab qolishlari mumkin. Nosteroid dorilarni harorat ko‘tarilishi 
shaytonlashga sabab bo‘lganda, zotiljam, meningit rivojlangan paytlardagina 
tavsiYa etish mumkin.