Lektor k f. d., prof. N. G. Abdulladjanova O`zr ssv toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi

Kapillyar elektroforez (KF) usuli qo'llaniladigan elektr maydoni ta'sirida kvarts kapillyaridagi murakkab aralashmaning tarkibiy qismlarini ajratishga asoslangan.

Kapillyar elektroforez uchun qurilma

Namuna kiritish uchun flakon, boshlang'ich flakon, yakuniy flakon, kapillyar, elektrodlar, quvvat manbai, detektor, ma'lumotlarni qayta ishlash moslamasi

Kvars yuzasida sodir bo'ladigan jarayonlar sxemasi

а) kvartsning yuvenil (yangi yaratilgan) yuzasi
b) kvarts yuzasida silanol guruhlarining paydo bo'lishi
в) suvli elektrolitda silanol guruhlarining dissotsiatsiyasi
г) hosil bo'lgan ionlarning gidratsiyasi
д) kationlarning bir qismini sirt bilan bog'lanishi, ikki qavatli elektr qatlam hosil bo'lishi.

Ikki qavatli elektr qatlamning shakllanishi

Kapillyar devori
Diffuziyalangan qism
Qo’zg’almas qism
Kvars kapillyaridagi jarayonlar sxemasi. Strelka bilan elektroosmotik oqimning yo'nalishini ko'rsatilgan

HPLC ga nisbatan bir qancha afzalliklarga ega

+ elektroosmotik oqimning tekis profili tufayli yuqori ajratish samaradorligi;

+ rentabellik, chunki qimmat yuqori toza erituvchilarni (asetonitril, metanol, geksan) va reagentlarning amalda qo'llashni talab qilmaydi;

+ qimmat xromatografik ustunlar yo'qligi;

+ HPLC uchun zarur bo'lgan qimmatbaho yuqori bosimli nasoslarning talab qilinmasligi;

+ apparat dizaynining soddaligi;

+ ekspress tahlil.

Xulosa
Elektroforez - elektrolitda erigan yoki tarqalgan zaryadlangan zarrachalarning tashqi elektr maydoni ta'sirida harakat qilish qobiliyatiga asoslangan tahlil usuli.
Zaryadlangan zarrachalarning fizik-kimyoviy xossalaridagi farq (hajmi, shakli, zaryadi), shuningdek elektrolitik muhit omillari (elektr maydon kuchi, muhit tabiati, elektrolitlar qovushqoqligi, pH, muhit harorati va elektroforezning davomiyligi) zarrachalarning harakat tezligidagi farqni aniqlaydi va shuning uchun ularning ajralishini ta'minlaydi. Qattiq tashuvchilarda elektroforezda harakatchanlik va ajratish samaradorligiga qo'shimcha ravishda quyidagilar ta'sir qiladi: adsorbsiya, tashuvchi moddaning geterogenligi va uning ion almashinish xususiyatlari, g'ovak hajmi, elektroosmos va kapillyar effekt.
Elektroforetik harakatchanlik - ma'lum bir moddaning miqdoriy xarakteristikasi. Mutlaq va nisbiy elektroforetik harakatchanlik mavjud. Tashqi elektr maydoni ta'sirida hosil bo'lgan mutlaq elektroforetik harakatchanlik sekundiga santimetr bilan o'lchanadi. Nisbiy elektroforetik harakatchanlik - bu tekshirilayotgan moddaning harakatchanligining standart sifatida qabul qilingan boshqa moddaning harakatchanligiga nisbati.