Lektsiya №8

3. Xabarlardi tig’izlaw usillari . Xabarlardi arxivlew programmalari
Ha`zirgi ku`nde kompyuter paydalaniwshilari aldinda ja`ne bir u`lken mashqala kompyuter viruslarinan saqlaniw mashqalasi turipti. A`siresr bul ulken ka`rxanalarg`a ziyan keltirmekte, Sebebi kompyuter viruslarinin` isi na`tiyjesinde mag`liwmatlar o`ship qaladi. Mag`liwmatlardi ha`mde kompyuterlerdi saqlaw ushin arnawli qa`niygeler saqlaniw sistemalarin ornatqan. Biraq sog`ant qaramastan bul sistemalar toliq juwap bermeydi, Sebebi viruslardin` jan`a na`ma`lim tu`rlerin esapqa alip bolmaydi. Sonin` ushin emlewshi programmalardi jan`alap turiw maqsetke muwapiq keledi.
Arxivlew programmalari.
Arxivlew programmalari-diskte orindi u`nemlew maqsetinde ko`lemin kishireytiwgn mu`mkinshilik beriwshi programmalar. Olar ha`r tu`rli ko`riniste isletilse de, islew printsipi birdeyU` fayllarda birdshey ta`kirarlanatug`in orinlar bar bolip, olardi iske toliq saqlaw mazmunsiz. Arxivlew programmalarinin` waziypasi ta`kiralaniwshi sonday bo`leklerdi tawip, olardin` ornina basqa bir mag`liwmatti jaziw ha`m de olardin` izbe-izligin anik ko`rsetiwden ibarat. Bunnan sol ko`rinedi, ha`r tu`rli fayllar ushin olardin` tig`izlaniw da`rejesi ha`r tu`rli boladi. Ma`selen, tekst jazilg`an fayllar g` esege tig`izlansa, su`wretlerdi su`wretlewshi fayllar to`rt yamasa bes esege shekem tig`izlanadi. Al rogrammalar an`latilg`an fayllar a`O` ke jaqin tig`izlanadi. Uliwma qilip aytqanda arxivlew programmalari ko`lemin ortasha a`,o`-g` ese qisqartiwg`a mu`mkinshilik beredi.
Arxivlew progrpmmalari bir qansha. Olar qollanilatug`in matematikaliq usillar, arxivlew, arxivti ashiw tezligi ha`m en` tiykarg`isi, tig`izlaw na`tiyjeleri menen bir-birinen o`zgeshelenedi. Arxivlew programmalarinan jeterli da`rejede tez ha`m jaqsi isleytug`in programmalarg`a PKZИP, LHARC, ARJ, RAR jatadi.
Arxiv fayl tek bir g`ana faylg`a birlestirilgen bir yamasa bir neshe fayldin` tig`izlang`an tu`rdegi ko`rinisi bolip, onnan kerekli jag`daylarda fayllardi da`slepki ko`riniste shig`arip aliw mu`mkin. Arxiv fayli ondag`i fayllar atamalarin ko`rsetiwshi mazmung`a iye boladi. Arxivte jaylasqan ha`r bir fayl haqqinda mag`liwmat beriwshi mazmunda to`mendegiler jaylasqan boladi:
-fayl ati;
-fayl jaylasqan katalog haqqinda mag`liwmat;
-fayl o`zgertilgenligin ko`rsetiwshi sa`ne ha`m waqit;
-fayldin` disktegi, arxivtegi o`lshemi ha`m parametrleri;
PKZИP/PKUNZИP ha`m ARJ programmalari arxiv fayllarinin` atamalari, a`dette to`mendegi ken`eytpelerge iye boladi:
ZИR- ken`eytkishi PKZИP/PKUNZИP programmalari arxiv fayllari ushin;
ARJ-ARJ programmasi arxiv fayllari ushin.
1.1. Fayllardi arxivlew ha`m arxiv fayllardi ashiw.
Fayllardi arxivlew menen ARJ programmasi misalinda tanisip shag`amiz. Eger MATN katalogindag`i fayllardi arxivlew kerek bolsa, arj a matn
ko`rinisinde buyriq beriledi. Bul jerde arj arxivlew programmasinin` ati, a-G`addG`(qosimsha qiliw) so`zinen aling`an arxivti du`ziw yamasa bir arxivke fayllardi qosimsha qiliw a`melin an`latiwshi ko`rsetpe, al matn du`ziletug`in arxiv fayldin` atamasi. Bul buyriq berilgennen son` fayllardi arxivke jaylastiriw baslanadi ha`m bunda ha`r birp fayldin` ati ha`m onin` tig`izlaniw u`lesi ko`rsetilip bariladi. Programma jumisi tamamlang`annan son`, katalogtag`i barliq fayllardi o`z ishine alg`an matn.arj arxiv fayli payda boladi. (Fayl atamasindag`a arj ken`eytpeni arxivlew programmasinin` o`zi qosadi).
Berilgen buyriq LHarc arxivlew programmasi ushin
LHarc matn
ko`rinisinde, PKZИP arxivlew programmasi ushin
Pkzip-a matn
ko`rinisinde payda boladi. Buyriqlar sa`ykes tu`rde matn.lzh ha`m matn.zip fayllarin du`zedi.
Berilgen katalogtag`i fayllardi bir buyriq ja`rdeminde basqa katalog yamasa basqa diske arxivlew de mu`mkin. Bunin` ushin ko`rinisi to`mendegishe boladi.
Arj.cU`/archive/matn yamasa arj a. a:/ matn
Bunda birinshi buyriq matn. Arj faylin C disktegi ARCHShVE kataloginda, ekinshi buyriq A disktin` bas kataloginda du`ziledi.
Arxivtegi fayllardin` jan`araq versiyasi u`stine eki versiyasin jazbaw ushin arxivti jan`alaw a`meli bar. Bul maqsette
Arj u matn
ko`rinisindegi buyriqtan paydalaniladi. Bul jerde U ha`ribi updute (G`obovnitG`-jan`alaw) so`zinen aling`an bolip, buyriqtin` orinlaniwinda matn.arj arxiv faylina onda joq bolg`an katalogtag`i fayllar ha`m olardin` taza versiyasi bar bolg`an fayllar qosiladi. Fayllar versiyasinin` jan`alig`i olar diskte saqlang`an waqit boyinsha aniqlanadi. (Bul kompyuterlerde waqitti tuwri ornatiwdi talar etedi).
Arxiv fayl ishindegi mag`liwmatlardi jog`altqan jag`dayda katalogtag`i barliq fayllardi arxivke jaylastiriwg`a da boladi. Bunin` ushin
Joqaridag`i buyriqlar kiritilgennen keyin, olar ko`rsetilgen a`mellerdi orinlawg`a kirisedi. Ekranda arxivke kiriletug`in fayllar atlari ko`rsetiledi Ha`r bir fayldi G`tig`izlawdaG` fayldin` qayta islengen u`lesi yamasa bul protsesti ko`rsetiwshi gorizontal siziqsha peayda boladi. Faylda arxivlew tamamlang`annan son` onin` tuwrisinda tig`izlaw da`rejesi haqqinda mag`liwmat shig`adi. Sonni aytiw kerek, ARJ ha`m PKZИP programmalari tig`izlaw da`rejesi haqqindag`i mag`liwmatti ha`r tu`rli ko`rsetedi. Ma`selen, eger da`slepki fayldi a`0 ma`rte G`tig`izlasaG` ARJ programmasi jumisin tamamlag`annan son` 10O` ti (G`tig`izlang`anG` fayl uzinlig`inin` fayl uzinlig`ina qatnasi), al PKZИP bolsa 90O` ti (fayldi arxivke jaylastiriwda neshe protsentke G`tig`izlang`aninG`) ko`rsetedi.
Arxivti ashiw, yag`niy ondag`i fayllardi aliw ushin joqaridag`i buyriqtag`i a ha`ribinin` ornina e (G`extractG` so`zinen aling`an-G`izvlechG`-shig`ariw) ha`ribi qoyiladi.
arj e matn yamasa lharc e matn chmasa pkunzip matn
Arxivlerdi ashiwda tek son`g`i buyriqta g`ana PKZИP ornina PKUNZИP programmasinin` orinlang`anin ko`riw mu`mkin.
Bul buyriqlardin` orinlaniwinda fayllar arxivten izbe-iz shig`ariladi ha`m paydalaniwdag`i katalogqa jazilajdi. Gezektegi qaysi bir fayldi arxivten shig`ariwda usi katalogta sol atamadag`i fayl bar bolsa, kompyuter G`Eski fayldin` u`stine jazayin baWG` dep soraydi. Eger sorawg`a Y(Yes) dep juwap berilse, eski fayl ornina tazasi jaziladi, kerisinshe bolg`anda G`arxivten shig`arilg`an faylg`a jan`a atama beriw kerek peWG` dep soraydi. Kerek bolsa qanday atama beriletug`inlig`i to`mendegishe ko`rsetilediU`