1930-yil avgust oyida
Samarqand shahrida O‘zbekiston SSR Maorif xalq komissarligida bir
guruh rahbar xodimlar hibsga olindi. “Narkompros” ishida O‘zSSR Maorif xalq komissari
Mannon Ramziy – Mannon Abdullayev uning o‘rinbosari Botu – Mahmud Hodiyev,
shuningdek, Oltoy – Bois Qoriyev, Nodir Saidov va boshqalar bor edi
. Ular maorif
tizimini “millatchilik og‘usi” bilan zaharlaganlikda ayblanib, bu holat “maorif frontida
qosimovchilikning namoyon bo‘lishi” deb qoralandi. Botu va uning tarafdorlari 10 yillik
qamoq jazosiga hukm qilindi. Biroq ular, keyinchalik, qamoqxonada otib tashlandi.
Munavvarqori va safdoshlarining mahv etilishi.
1929-yil 5-noyabrda
Toshkentda ma’rifatparvar Munavvarqori Abdurashidxonov
boshchiligidagi 38 nafar kishi qamoqqa olindi.
Oradan ko‘p o‘tmay qamoqqa olinganlar
soni 87 kishiga
yetdi. Ularga “Milliy Ittihod” va “Milliy Istiqlol ” tashkilotlarining a’zolari
degan ayb qo‘yildi. Tergov jarayoni keyinchalik, Moskvaga ko‘chirildi. Bu holat sovet rejimining
jadidlar “millatchiligi”ni fosh qilishga jon-jahdi bilan kirishganligidan dalolat beradi. 1931-yil 25-
aprelda
Moskvada bo‘lib o‘tgan sud majlisida Munavvarqori boshchiligidagi millatning 15
nafar fidoyisi bo‘lgan “Milliy Istiqlol” a’zolari otib o‘ldirishga, qolgan 72 nafar kishi esa
uzoq muddatli qamoq jazosiga hukm qilindi
. O‘zbek xalqining 15 nafar farzandi Moskva
atrofida otib tashlandi. Qamoqdan ham deyarli hech kim Toshkentga qaytib kelmadi. 1936 – 1938-
yillardagi katta terror hamda O‘zbekistonda davlat arboblari, ziyolilar, ulamolar va harbiylarning
qatag‘on qilinishi. Bu paytda totalitar rejimda ma’muriy buyruqbozlik va avtoritar boshqaruvning
kuchayishi natijasida qonunbuzarlik hodisalari oddiy holga aylandi. Sovet mustabid tuzumi butun
mamlakatda bo‘lgani singari O‘zbekistonda ham ommaviy qatag‘onlarni avj oldirdi. Yirik davlat
va jamoat arboblari, partiya va xo‘jalik rahbarlari, ziyolilar, ruhoniylar va harbiylar bilan
birgalikda oddiy kishilar va kolxozchilar ham qatag‘on qilindi. O‘zbekistonda siyosiy qatag‘onlik
1937-yilning yozida, ayniqsa avjiga chiqdi. O‘zbekiston SSR XKS raisi Fayzulla Xo‘jayev,
Do'stlaringiz bilan baham: |
