Lipidlar. Tarkibi, tuzilishi va xossalari Липидлар


Download 5.84 Mb.
bet2/5
Sana24.11.2023
Hajmi5.84 Mb.
#1796478
1   2   3   4   5
Bog'liq
portal.guldu.uz-Lipidlar

Содда липидлар

  • Ёглар ва мойлар кимёвий тузилишига кура, уч атомли спирт глицерин билан турли ёг кислоталарнинг бирикишидан хосил булган мураккаб эфирлардир. Липидларнинг каттик консистенцияли вакиллари ёг деб, суюк консистицияли вакиллари эса мой деб юритилади. Мумлар юкори молекулали ёг кислоталари юкори молекуляр бир атомли спирт билан хосил килган мураккаб эфирлардир.

Мумлар

Содда липидлар: мумлар

  • Мумлар бир атомли юкори спиртлар билан юкори молекуляр ёг кислоталарнинг мураккаб эфирларидан иборат моддаларни бирлаштиради. Мумларга холистерин эфирларнинг хар хил юкори ёг кислоталари билан аралашмасидан иборат булган мономер вакил булади. мумлар таркибида уч атомли спирт – глицерин урнига узун занжирли спирт тутиши билан ёглардан фаркланади. Мумлар таркибида куп учрайдиган спиртлар: цетил спирт (С16Н33ОН), церил спирт (С26Н53ОН) ва мирицил спирт (С30Н61ОН) дир. Мумлар саноатда турли сурма дорилар, лаб буёклар, шам тайёрлаш учун, шунингдек, махсулотларни ялтиратувчи моддалар сифатида ишлатилади.

Мураккаб липидлар

  • Энергетик материал тарикасида фойдаланадиган ёглар ва ёг кислоталардан фарк килиб, мураккаб липидлар пластик функцияларни бажаради ва асосан биологик мембраналарнинг структура таркибий кисмлари сифатида ишлатилади.

Мураккаб липидлар

  • Мураккаб липидларнинг энг мухим катта гурухи фосфолипидлар таркибида мураккаб эфир шаклида бириккан ёг кислоталардан ташкари, азот тутувчи компонент ва фосфат кислота мавжуд. Уларнинг структураси фосфаацилглицеринларнинг азот асосларидан холин ёки кефалин билан богланишидан хосил булади. Таркибида азот сифатида сфингозин сакловчи сфинголипидлар фосфолипидлар гурухга якиндир.

Мураккаб липидларни таркибига кура 3 гурухга булиш мумкин

  • 1. Фосфоацилглицеринлар
  • 2. Сфенголипидлар
  • 3. Гликолипидлар

Мураккаб липидлар

Мураккаб липидларнинг яна бир типи таркибида углевод компоненти тутувчи гликолипидлар – цереброзидлар ва ганглиозидлар гурущидир. Ёглар, мумлар, фосфолипидлар ва сфинголипидларнинг мураккаб эфири боглари ишкор таъсирида осонлик билан гидролизланганидан улар липидларнинг совунланувчилар гурухини ташкил килади, лекин липидлар каторига совунланмайдиган бир неча хил бошка органик бирикмаларнинг катта гурухлари хам киради. Улар орасида энг мущимлари куп халкали спиртлар – стеринлар ва уларга якин бирикмалар – стрероидлар, хлорофилл, каротин деб аталадиган усимлик пегментлари, А, Д, Е ва К витаминлардир. Липидларнинг куплари кон плазмасида оксил билан богланган комплекс – липопротинлар шаклида булади. Бу комплексларнинг холестерин ва фосфолипидлар ташкил килади.

  • Мураккаб липидларнинг яна бир типи таркибида углевод компоненти тутувчи гликолипидлар – цереброзидлар ва ганглиозидлар гурущидир. Ёглар, мумлар, фосфолипидлар ва сфинголипидларнинг мураккаб эфири боглари ишкор таъсирида осонлик билан гидролизланганидан улар липидларнинг совунланувчилар гурухини ташкил килади, лекин липидлар каторига совунланмайдиган бир неча хил бошка органик бирикмаларнинг катта гурухлари хам киради. Улар орасида энг мущимлари куп халкали спиртлар – стеринлар ва уларга якин бирикмалар – стрероидлар, хлорофилл, каротин деб аталадиган усимлик пегментлари, А, Д, Е ва К витаминлардир. Липидларнинг куплари кон плазмасида оксил билан богланган комплекс – липопротинлар шаклида булади. Бу комплексларнинг холестерин ва фосфолипидлар ташкил килади.

Download 5.84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling