Litiy elementining asosiy kelib chiqish tarixi va tutgan o’rni,ishlatilish sohalari

Litiyning olinishi

Elektroliz
Elektrolizda litiy xlorid ishlatiladi . U karbonatdan quyidagi sxema bo’yicha olinadi:
Li₂CO₃ + 2HCI → 2LiCI + H₂O + CO
Hosil bo’lgan LiCl elektroliz qilinadi:
2LiCl → 2Li + Cl₂
Litiy faol metall bo’lgani uchun, uni oksidlar yoki galogenlardan qayarish faqat reaktsiya zonasidan darhol olib tashlanish holida mumkin. Aks holda, reaktsiya balansini to’g’ri yo’nalishi o’zgarishi mumkin.
2Li₂O + Si → 4Li + SiO₂
Olingan litiy vakuum distillash bilan tozalanadi, yani ma’lum haroratlarda qotishmadan turli metallarni doimiy ravishda bug’ladi.
2015-yilda dunyoda 32,5 ming tonna litiy va uning birikmalari qazib olingan.

Kimyoviy xossalari

Litiy ishoqiy metal, ammo havoda nisbatan barqaror. Litiy havo bilan (hatto kislorod bilan) xona haroratida deyarli reaksiyaga kirmaydigan eng kam faolikga ega ishqoriy metalldir. Shu sababli, litiy kerosinda saqlanmaydigan yagona ishqoriy metalldir (bundan tashqari, litiyning zichligi shunchalik pastki, u suvda suzadi); u qisqa vaqt ichida havoda saqlanishi mumkin.
Nam havoda u asta-sekin azot va havodagi boshqa gazlar bilan reaksiyaga kirishib, Li₃N nitrit , LiOH gidroksidi va Li ₂ CO ₃ karbonatiga aylanadi.
6Li + N₂ → 2Li₃N
2Li + H₂O → LiOH + H₂
Kislorod qizdirilganda yonadi, Li₂O oksidiga aylanadi.
4Li + O₂ → 2Li₂O
Litiyning qiziqarli xususiyati shundaki, 100 ° C dan 300 ° C gacha bo’lgan harorat oralig’ida, u zich oksidli plyonka bilan qoplanadi va undan keyin oksidlanmaydi. Barqaror superoksidlar va ozonidlar beradigan boshqa ishqoriy metallardan farqli o’laroq ; litiy superoksid va ozonid beqaror birikmalardir.
Vodorod bilan reaksiyaga kirishib (500-700 ° C da) litiy gidrid hosil qiladi :
2Li + H2 → 2LiH
Litiy amid (220 ° C) va keyin lityum imid (400 ° C) ammiak bilan qizdirilganda hosil qilish mumkin: