Litiy (lito va lot Lithium), LI — Mendeleyev davriy sistemasining 1 guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 3, at m. 6,941, ishqoriy metallarga mansub. Ikkita barqaror iztopi bor: 6Li

Litiy (lito... va lot Lithium), Li — Mendeleyev davriy sistemasining 1 guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 3, at. m. 6,941, ishqoriy metallarga mansub. Ikkita barqaror iztopi bor: 6Li (7,52%) va 7Li(92,48%). 1817 y.da shved kimyogari A. Arfvedson kashf qilgan. L. tabiatda keng tarqalgan. Yer poʻstining massa jihatdan 6,5-10~3% ni tashkil qiladi. 30 ga

• Litiy (lito... va lot Lithium), Li — Mendeleyev davriy sistemasining 1 guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 3, at. m. 6,941, ishqoriy metallarga mansub. Ikkita barqaror iztopi bor: 6Li (7,52%) va 7Li(92,48%). 1817 y.da shved kimyogari A. Arfvedson kashf qilgan. L. tabiatda keng tarqalgan. Yer poʻstining massa jihatdan 6,5-10~3% ni tashkil qiladi. 30 ga

yaqin minerali maʼlum. Asosiy minerallari: spodumen LiAl[Si2O6], lepidolit K, 5A1, 5[SiAll0] (F2OH)2 va petalit (Li,Na)[Si4A10lo]. L. kumushdek oqmetall (havoda xiralashib, qoramtir parda bilan qrplanadi) yengil, yumshoq, choʻziluvchan, pichoq bilan kesiladi. Zichligi 533 kg/m³ , suyuqlanish t-rasi 180,54°, qaynash t-rasi 1340°. Brinell boʻyicha qattiqligi 7850Pa. Barcha

• yaqin minerali maʼlum. Asosiy minerallari: spodumen LiAl[Si2O6], lepidolit K, 5A1, 5[SiAll0] (F2OH)2 va petalit (Li,Na)[Si4A10lo]. L. kumushdek oqmetall (havoda xiralashib, qoramtir parda bilan qrplanadi) yengil, yumshoq, choʻziluvchan, pichoq bilan kesiladi. Zichligi 533 kg/m³ , suyuqlanish t-rasi 180,54°, qaynash t-rasi 1340°. Brinell boʻyicha qattiqligi 7850Pa. Barcha

birikmalarida L. bir valentli. Kislorod bilan bevosita reaksiyaga kirishganda yoki isitilganda (havorang alanga berib yonadi) litiy oksid hosil qiladi. Suv bilan birikkanda litiy ishqori LiOH hosil qilib vodorod ajratib chiqaradi. Mineral kislotalar bilan faol reaksiyaga kirishib, tuzlar beradi. Azot, vodorod, galogenlar, uglerod, kremniy, fosfor birikmalari va b. koʻpgina moddalar

• birikmalarida L. bir valentli. Kislorod bilan bevosita reaksiyaga kirishganda yoki isitilganda (havorang alanga berib yonadi) litiy oksid hosil qiladi. Suv bilan birikkanda litiy ishqori LiOH hosil qilib vodorod ajratib chiqaradi. Mineral kislotalar bilan faol reaksiyaga kirishib, tuzlar beradi. Azot, vodorod, galogenlar, uglerod, kremniy, fosfor birikmalari va b. koʻpgina moddalar

bilan reaksiyaga kirishadi. Metallorganik birikmalar hosil kila olish L.ning muhim xususiyati. Shunga koʻra, organik sintezda koʻp qoʻllaniladi (q. Litiyorganik birikmalar). L. olish uchun tarkibida 0,25—30% litiy oksid boʻlgan ruda boyitiladi. Natijada hosil boʻlgan mineral (spodumen, lepidolit, petalit) konsentratlaridan L. ajratib olinadi. Sanoatda L. metali litiy xlorid

• bilan reaksiyaga kirishadi. Metallorganik birikmalar hosil kila olish L.ning muhim xususiyati. Shunga koʻra, organik sintezda koʻp qoʻllaniladi (q. Litiyorganik birikmalar). L. olish uchun tarkibida 0,25—30% litiy oksid boʻlgan ruda boyitiladi. Natijada hosil boʻlgan mineral (spodumen, lepidolit, petalit) konsentratlaridan L. ajratib olinadi. Sanoatda L. metali litiy xlorid

va kaliy xlorid aralashmasini elektroliz qilish yoʻli bilan olinadi. Hoz. vaqtda L. metallotermik usul bilan ham olinmoqda. Metall L. quyma, donalar, sim, sterjen shaklida chiqarilib, vazelin yoki parafin qatlami ostida (germetik idishda) saqlanadi. L. yadro energiyasi i. ch.da, silikat sanoatida, kora va rangli metallurgiyada, kimyo, toʻqimachilik sanoatlarida va q. x.da ishlatiladi.[1]

• va kaliy xlorid aralashmasini elektroliz qilish yoʻli bilan olinadi. Hoz. vaqtda L. metallotermik usul bilan ham olinmoqda. Metall L. quyma, donalar, sim, sterjen shaklida chiqarilib, vazelin yoki parafin qatlami ostida (germetik idishda) saqlanadi. L. yadro energiyasi i. ch.da, silikat sanoatida, kora va rangli metallurgiyada, kimyo, toʻqimachilik sanoatlarida va q. x.da ishlatiladi.[1]

Lítiy (Li) — unsurlar davriy jadvalining 3 unsuri, metall.

• Lítiy (Li) — unsurlar davriy jadvalining 3 unsuri, metall.