L.,“Notiqlik san’ati” N. Bekmirzayev \'jj& notiqlik san’ati asoslari

Evfilet Eratosfen bilan xotini o‘rtasidagi jirkanch jinoyatn
cho‘ri qizdan yordam so'raydi. Qizning yordami badali
gunohidan
kechishga va’da beradi.
Tez orada Evfilet oqsoch qizning xabariga ko‘ra, raqibini 
tlishiradi. U c h -to ‘rtta q o ‘n i-
q o ‘shnilardan guvoh sifatida
foydalangan Evfilet ular bilan birga xotinining yotog‘ig
kiradi va Eratosfenni jinoyat ustida qo‘lga olib, uni o‘ld
Lisiy Evfiletning tabiatiga mos nutqni yozgan. Evfiletn
lOddaligini,
biroz bo‘lsa-da, laqmaligini hisobga olgan, biroq vaqti
ktlganda
o ‘z
oriyati yo‘lida hech narsadan qaytmasligini, darg‘azab
qasoskorga aylanishini ko‘rsata oladigan nutq uslubin
Evfiletning oddiy tilda aytgan hikoyasini eshitgan har bir t
VOqeani
go'yo o ‘z ko‘zlari bilan ko‘rgandek his etib, shohidlar 
Mfiga
xayolan qo'shilganini sezmay qoladi. Bunday o ‘ylab qara
ildangan
er, uning go‘zal xotini, begona ayollami yo‘ldan uradigan

---

dtg'ir va olifta yigit, ularga qo'shmachilik qilgan oqsoc
(Jiyofasi
ko‘z o'ngimizda paydo bo'ladi.
f ; Lisiy tomonidan bitilgan har bir nutq sud minbarid
(ipirayotgan qonunshunosning safsata gaplari emas, b
Hbtiq qalamiga mansub bir asar sifatida ahamiyatli.
Itayotgan odam go‘yo sud minbari sahnasida rol ijro
tfttyomi eslatib, tinglovchilar ongiga hikoyasini singdir
Mlbini junbushga keltiradi.
wi Yunonlarda notiqlik san’atining quloch yoyishi sud not
tf n g , harbiy notiqlik va siyosiy notiqlik turlarining, sa
HjHdeyktik —
tantanali notiqlik paydo boMishiga olib keldi.
21
Epideyktik notiqlikda balandparvoz so‘zlar ishlatilar, sh
ham bunday nutq matnini tayyorlash anchagina izlani
qilardi. Natijada logograflar o'zlaridan oldingi
voizlarning merosiga
 
va
xalq og‘zaki ijodiga murojaat eta boshladilar. Shu tariqa 
so‘zlash san’ati asta-
sekin shakllanib, badiiy adabiyotning rivojida
muhim ahamiyat kasb etdi. Ya’ni, tragediya, komediya 
janrlarining tug'ilishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Eng m uhim i, notiqlik sa n ’atining rivoji adabiy tilning
shakllanishiga, shuningdek, notiqlik san’ati nazariyasi
“ritorika” ilmining vujudga kelishiga sabab bo‘ldi. Rimdag
shoirlar va notiqlar shu maktabdan, ya’ni ritorika mak
ta’lim olganlar.
Notiqlar tomonidan yaratilgan nurtq matnlari nasriy va p
ijod namunasi sanalgan. Bunday ijodkor notiqlaming
mamlakati doirasidan chiqib, jahonga ma’lum va
mashhur bo‘lgan.
Aristotel, Demosfen va Sitseronlar shular jumlasidandi
Aristotel