Логистика

 
Logistika vazifalari uning qo‘llanilishiga qarab belgilanadi: 
1) zaxiralar (zarur moddiy zaxiralarni rejalashtirish, shakllantirish va ta’minlash); 
2)mahsulotlarni tashish (transport turini, transport vositasini aniqlash, ekspeditorni 
tanlash, transport yo‘nalishini tanlash, yetkazib berish xarajatlarini rejalashtirish va 
monitoring qilish); 
3) omborxona (ombor maydonlarini rejalashtirish va omborlarni joylashtirish, ularning 
soni, ulardagi mahsulotlarni joylashtirish, ombor logistika operatsiyalarini boshqarish, 
qayta ishlash, saralash, qadoqlash va boshqalar); 
4) axborot ta’minoti (moddiy va boshqa oqimlarning harakati to‘g‘risida ma’lumot 
to‘plash). 
 
2. Logistika kompleksi. Korxonaning logistika oqimlari va ularning 
tasnifi 
 
Kompleks logistika - mahsulot hayotining butun siklini va uning tarkibiy 
qismlarini ishlab chiqarish paytidan to iste’mol qilish paytigacha bo‘lgan davrda u 
bilan bog‘liq tadbirlarni tashkil etishga tizimli yondashuv. Bu mahsulotning hayot 
aylanishi bilan bog‘liq bo‘lgan moddiy, axborot va moliyaviy oqimlarni 
boshqarishning samarali tizimi. Logistika jarayoniga kompleks yondashuv uning ta’siri 

---

32 
ostida mahsulot hayotining funksional sikli noaniqlik xavfini kamaytirishga yoki 
zararsizlantirishga imkon beradi, Noaniqlik-funksional siklning tuzilishidir. Iqtisodiy 
sharoitlar va sifat har safar tasodifiy birlashtiriladi, bu esa bosqichlarni bajarish 
tabiatining o‘zgaruvchanligi bilan belgilanadigan noaniqlikni keltirib chiqaradi: 
buyurtmalarni topshirish, qayta ishlash, yig‘ish, tashish, iste’molchiga yetkazib berish 
va buyurtmalarni qaytarish. 
Logistika tizimini tahlil qilishning asosiy obyekti buyurtmani bajarishning 
funksional siklidir. Logistika agentining asosiy vazifasi logistika vazifalarini iloji 
boricha tezroq bajarishga imkon beradigan funksional sikl tuzilishini rejalashtirishdir, 
Agar istalmagan holatlar eng qisqa vaqt ichida bartaraf etilsa, minimal siklni hisobga 
olish mumkin. Agar bir xil istalmagan holatlarni yengib o‘tish juda katta vaqtni talab 
qilsa bu maksimal sikl hisoblanadi. 
Funksional siklni boshqarishning vazifasi, iloji boricha, buyurtmani 
bajarishning me’yoriy yoki kutilgan muddatlarida umumiy siklni tugatishga erishish 
uchun faoliyatning ayrim turlarida o‘zgaruvchanlikni nazorat qilib, harakatlarning 
izchilligini ta’minlashdir. 
Logistika operatorining maqsadi buyurtma xizmatining uzluksiz va tez 
aylanishini ta’minlashdir. 
Kompleks agentlikka quyidagilar kiradi: 
* logistika agentligi, 
* bojxona agentligi, 
* sug‘urta agentligi, 
* shartnoma agentligi, 
* moliyaviy agentlik. 
Logistika agentligi-bu yetkazib berishning maqbul zanjirini qurish, tarkibiy 
qismlar va tovarlarni omborlarda qayta ishlash va saqlash va xalqaro miqiyosda 
transportni tashkil etish. 
Bojxona agentligi-bojxona rasmiylashtiruvi punktini tanlash, hujjatlarni to‘plash 
va tayyorlash, tovarlarni bojxona nazorati punktiga kelishidan oldin oldindan 
deklaratsiya qilish, tovarlarni rasmiylashtirish jarayonida bojxona organlari bilan 
o‘zaro aloqalarni ta
’
minlash. 
Sug‘urta agentligi-sug‘urta mukofotining maqbul nisbatini, sug‘urta summasi 
va xatarlarini aniqlashni, sug‘urta sherigini tanlashni, hujjatlarni rasmiylashtirishni, 
yetkazib berishning butun sikli davomida yuklarni sug‘urtalashni, zararni ishonchli 
baholashni, agar mavjud bo‘lsa, sug‘urta to‘lovini tashkil qilishni o‘z ichiga oladi. 
Shartnoma agentligi-bu mijozning biznesni logistika bilan ta’minlash bo‘yicha 
bir qator muammolarini hal qilish uchun alohida ishlab chiqilgan maxsus mahsulot. 
Logistika ishlarining bir martalik yoki doimiy o‘sishi, mehnat va moliyaviy 
resurslarning etishmasligi (mavsumiy cho‘qqilar, yangi loyihalarni ishga tushirish va 
boshqalar) bilan mijoz kompaniyasining mavjud bo‘lgan logistika bo‘linmasini 
to‘ldiradi, kuchaytiradi va yangi imkoniyatlar beradi. Mijozning asosiy biznesga to‘liq 
konsentratsiyasini ta’minlaydi, resurslar va vaqtni tejaydi, asosiy biznes bilan bog‘liq 
bo‘lmagan faoliyatni kamaytirishga imkon beradi va bu esa mijozning asosiy 
biznesining samaradorligini oshiradi. 

---

33 
Moliyaviy agentlik-tovarlarning funksional aylanishi bilan bog‘liq xalqaro 
moliyaviy oqimlarni optimallashtirishga imkon beradigan maxsus moliyaviy vositalar 
yoki ularning kompleksidir. 
Logistikadagi oqimlar ma’lum vaqt davomida har qanday mahsulot (materiallar, 
xomashyo, moliya, axborot va boshqalar) makonida yo‘naltirilgan harakatdir. 
Logistikada oqimlarning bunday toifalari mavjud bu: moddiy, moliyaviy, axborot va 
xizmatlar.