Lorens kuchi deyiladi. Lorens kuchi: f qvB  sin  (19. 1) ifoda bilan aniqlanadi. Bu formulada V- zaryadning magnit maydonidagi chiziqli tezligi,  zaryad tezligi va magnit induksiya vektorlari orasidagi burchak

1-§. ATOM TUZILISHI NAZARIYASIGA KIRISH 
Atom tuzilishi haqidagi yangi tasavvurlar birinchi bor 1904-yilda nazariy yo’l 
bilan Tomson tomomidan kashf qilingan. Uning hisoblashicha atomning radiusi - 1 
Angstrem tartibida ekan. 
1911-yilda Rezerford

-zarrachalar bilan o’tkazilgan tajriba natijalariga 
asoslanib, Tomson modelining noto’g’ri ekanligini isbotladi. Rezerford modeliga 
asosan, atom markazida musbat yadro va bu yadroning atrofida, Quyosh atrofidagi 
planetalar kabi, manfiy zaryadlangan elektronlar aylanadi, atomning 99 % massasi 
yadroda jamlangan. Bu modelni atomning planetar modeli deb atalgan. Keyinroq bu 
modelning ham kamchiliklari borligi aniqlangan. 
Bor Rezerford modeli kamchiliklarini hisobga olib, o’zining uchta 
postulatlarini ta’rifladi. 
1. Elektronlar yadro atrofida ma’lum statsionar orbitalarda aylanib, bu orbitalarga 
diskret energiyalar to’g’ri keladi; 
2. Atom yoki undagi elektronlar bir statsionar m-holatdan ikkinchi n- holatga 
o’tganda o’zidan nur chiqaradi yoki nur yutadi. Ushbu nurning chastotasi 

---

56 



E
E
h
m
n
(1.1) 
shartdan topiladi. 
3. Orbita bo’ylab yadro atrofida harakatlanayotgan elektronning impuls momenti
Plank doimiysiga karralidir: 
M
mvr
n



(1.2) 
bu yerda 
n


1 2 3
, , ,...
butun sonlar, 


h



105 10
34
. *
*
Ж с
- Plank doimiysi. 
Bor o’z postulatlarini eng oddiy atom sistemasi – vodorod atomi nazariyasini 
yaratish uchun qo’llagan va uning asosida
r
me
м
0
0
2
2
11
4
5 29 10





. *
(1.3) 
kattalik – birinchi Bor orbitasining radiusi aniqlangan.