Lorens kuchi deyiladi. Lorens kuchi: f qvB  sin  (19. 1) ifoda bilan aniqlanadi. Bu formulada V- zaryadning magnit maydonidagi chiziqli tezligi,  zaryad tezligi va magnit induksiya vektorlari orasidagi burchak


-§. TO’LQIN-ZARRA DUALIZMI. LUI-DE-BROYL GIPOTEZASI. KVANT


Download 0.54 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/18
Sana16.06.2023
Hajmi0.54 Mb.
#1517229
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   18
Bog'liq
1,2,3,4-maruzalar

2-§. TO’LQIN-ZARRA DUALIZMI. LUI-DE-BROYL GIPOTEZASI. KVANT 
MEXANIKASI HAQIDA TUSHUNCHA 
1924-yilda fransuz fizigi L.V.de-Broyl yorug’lik kabi barcha mikrozarralar 
korpuskulyar xususiyatga ega bo’lishi bilan birgalikda, to’lqin xususiyatga ham ega 
bo’ladi, degan farazni ilgari surgan. Uning g’oyasiga ko’ra, yorug’lik tezligidan 
ancha kichik bo’lgan tezliklar bilan harakatlanadigan zarrachalar to’lqin uzunligi


h
mE
кин
2
(2.1) 
bilan aniqlanadi, agar zarra yorug’lik tezligiga yaqin tezlik bilan harakatlansa, uning 
to’lqin uzunligi  




Т m с
E
кин
(
)
2
0
2
(2.2) 
bilan aniqlanadi. 
Mikrozarralar dunyosining o’ziga xos xususiyatlaridan biri – diskret energetik 
sathlarning mavjudligidir. Buni faqat kvant mexanikasi tushuntirib bera oladi. 
Demak, mikrozarralar dunyosini va ularning harakatlarini faqatgina kvant fizikasi 
asosida tushuntirish mumkin ekan. Kvant mexanikasi esa kvant fizikasining 
matematik apparatidiar. 
Diskret holatlarning mavjudligini kvant mexanikasining asosiy tenglamasi – 
SHredinger tenglamasini yechib hosil qilish mumkin. SHredinger tenglamasining 
yechimi bo’lgan 

(psi) - to’lqin funksiya yordamida mikrozarralarning harakati 


57 
haqida ma’lumotlarni olish mumkin. U mikrodunyodagi zarralarning holat funksiyasi 
hisoblanib, zarralarning kvant holatlari bo’yicha taqsimotini aks ettiradi. 
3-§. ELETRON SPINI. ATOM SISTEMASINI XARAKTERLOVCHI KVANT 
SONLARI. PAULI PRINSIPI 
 
YAdro atrofida orbita bo’ylab aylanayotgan elektron impuls momentiga ega 
bo’lib, u orbital moment ( 
l

) deb yuritiladi. Uning modulini 
l
l l




(
)
1
(3.1) 
orqali topiladi. Buerdagi l kattalik orbital kvant soni bo’lib, u 
l
n


0 1 2
1
, , ,...
( n – 
bosh kvant soni ) qiymatlarni qabul qiladi. 
Elektron orbital momentini Z o’qidagi proeksiyasi uchun
l
m
Z


(3.2) 
o’rinli bo’ladi. Bu yerdagi m magnit kvant soni deb atalib, u 
m
l
  

0 1 2
; ; ;...;
qiymatlarni qabul qiladi. 
Energetik sathlarning ajralishini tushuntirish uchun 1925-yilda Gaudsmit va 
Ulenbeklar elektronlar xususiy orbital moment ( spin – s )ga ega bo’lishi 
to’g’risidagi farazni ilgari surdilar. Keyinchalik tajribalar elektronning spini 
mavjudligini isbotladi. Spin
s
s s




(
)
1
(3.3) 
asosida aniqlanadi, bunda s – cpin kvant soni bo’lib, elektron uchun 1 2 ga teng. 
Kvant mexanikasining qonunlaridan yana biri Pauli prinsipi hisoblanadi. Bu 
prinsip quyidagicha ta’riflanadi: Atomda yoki biron-bir kvant sistemada to’rtta n, l, m 
,s kvant sonlariga ega bo’lgan ikkita elektron bitta kvant holatida bo’lishi mumkin 
emas. Mendeleev davriy sistemasining to’ldirilishida Pauli prinsipi asosiy rol 
o’ynaydi. 

Download 0.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling