Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Mahkumlar ta’limini tashkil etishda ularning adabiyotlar va davriy 
nashrlar  bilan  ta’minlanishi  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Har  bir  JIEMda 
mahkumlarning  adabiyotlar  va  davriy  matbuot  nashrlaridan  foydalanishlari 
uchun  o’quv  xonalari  mavjud  bo’lgan  kutubxonalar  tashkil  etiladi. 
Mahkumlar  kutubxonadan  kun  tartibiga  muvofiq  belgilangan  jadval  asosida 
foydalanadi.  
Kutubxona  fondi  har  bir  mahkumni  kamida  beshta  adabiyot  bilan 
ta’minlashga mo’ljallab tashkil etiladi.  
 
Turmalarda (xo’jalik xizmatiga oid ishlarni bajarish uchun qoldirilgan 
mahkumlardan  tashqari),  umumiy,  qattiq  va  maxsus  tartibli  koloniyalarning 
kartserlarida,  maxsus  tartibli  koloniyalarning  bir  kishilik  kameralarida 
saqlanayotgan mahkumlarning adabiyotlari o’n kunda almashtiriladi. 
 
Kutubxona  fondi  JIEMni  mahkumlar  bilan  to’ldirish  limitidan  va 
boshqa holatlardan kelib chiqib, har yili qayta ko’rib chiqiladi. 

158 
 
Mahkumlar  posilka,  yo’qlov  va  banderollarda  yozuv  ashyolari, 
adabiyotlar  olishlari,  shuningdek  ularni  savdo  shoxobchalari  orqali  sotib 
olishlari,  cheklanmagan  miqdorda  gazeta  va  jurnallarga  yakka  tartibda  yoki 
guruh  bilan  obuna  bo’lishi  mumkin.  Obuna  bo’lish  JIEM  ma’muriyati 
tomonidan tashkillashtiriladi.  
Mahkum o’z yonida ko’pi bilan o’nta kitob va jurnal saqlashi mumkin. 
Mazkur  miqdordan  ortiqcha  adabiyot  saqlash  uchun  to’shiriladi  yoki 
mahkumning  roziligi  bilan  foydalanish  uchun  kutubxonaga  olinadi  yoxud 
qarindoshlari va boshqa shaxslarga yuboriladi.  
Ma’muriyat mahkumlarning o’qishlari vaqtida rejadan tashqari ishlarga 
jalb  qilmasligi,  ularning  mustaqil  ta’lim  olishlariga  ko’maklashishi  zarur. 
Mahkumlarning  umumiy  o’rta,  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  va  kasb 
tayyorgarligiga  intilishlari  ularning  jinsi,  yoshi  va  sog’lig’ining  holatidan 
qat’iy nazar rag’batlantirilishi kerak. Bu sezilarli tarbiyaviy samara beradi va 
mahkumning huquqiy holatini o’zgartirishga olib keladi.
 
 
Nazorat uchun savollar: 
 
1.
 
Ozodlikdan  mahrum  etilgan  mahkumlarning  yashash  joylariga 
qo’yilgan  shartlar,  ularning  ovqati  va  har  bir  mahkumga  belgilangan  ovqat 
normasi aniq belgilangan.  
Tegishli  normativ  hujjatlarga  asoslangan  holda  ushbu  normalarni 
muhokama eting. 
 
2.
 
Mahkumlarga  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  berish  va  ularni 
kasbga o’rgatish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi. 
Mazkur  qonun-hujjatlariga  muvofiq  Mahkumlarga  o’rta  maxsus,  kasb-
hunar ta’limi berish va ularni kasbga o’rgatishni muhokama eting.  
 
3.
 
Ozodlikdan  mahrum  qilish  muassasasidagi  mahkumlarga  shu 
muassasa  mahkumlarini  ishga  jalb  etgan  korxona  o’z  mablag’larini 
mahkumlarning  shaxsiy  hisob  varag’iga  oziq-ovqat  uchun  o’tkazishini 
bildiradi.  Muassasa  ma’muriyati  esa  bunday  qilish  mumkin  emasligini, 
chunki  bunda  mahkumlarga  beriladigan  belgilangan  ovqat  normasi  oshib 
ketishiga  va  mahkumlarni  ahloqan  buzilishiga  olib  kelinishi  mumkinligini, 
yaxshisi  ushbu  mablag’ni  ozodlikdan  mahrum  qilish  muassasasi  hisobiga 
o’tkazishni taklif qildi. 

159 
 
Vaziyatda  ozodlikdan  mahrum  qilish  muassasasi  ma’muriyatining 
harakatlari to’g’rimi?  
 
4.
 
Ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosini  o’tayotgan  va  mehnatga  jalb 
qilingan  mahkum  N.  yillik  mehnat  tatiliga  chiqishni  so’rab  murojaat  qildi. 
Muassasa ma’muriyati bu talabni g’ayriqonuniy deb rad etdi. 
Vaziyatda  ma’muriyatning  javobi  to’g’rimi,  fikringizni  qonun 
hujjatlariga muvofiq asoslab bering.  

160 
 
 
 
 
OZODLIKDAN MAHRUM ETIShGA HUKM QILINGAN 
ShAXSLARGA NISBATAN QO’LLANILADIGAN 
RAG’BATLANTIRISh VA INTIZOMIY JAZO 
ChORALARI 
 
 
 
 
 
Rag’batlantirish  choralari,  ularning  turlari  va  qo’llash  tartibi.  Intizomiy  jazo 
choralari turlari, ularni qo’llash asoslari va tartibi. Mahkumlarni intizomiy bo’linmaga 
kiritib qo’yish tariqasidagi. Jazoni qo’llash xususiyatlari. Jazoni o’tash tartibini qo’pol 
tarzda  buzganlik  uchun  va  saqlash  rejimini  ashaddiy  buzuvchilar  uchun  javobgarlik 
choralari.  Intizomiy  jazo  choralarini  qo’llovchi  mansabdor  shaxslar,  intizomiy  jazo 
ustidan shikoyat berish tartibi. Qo’llanilgan rag’batlantirish va intizomiy jazo choralari 
hisobini yuritish. 
 
Rag’batlantirish choralari, ularning turlari va qo’llash tartibi 
 
Rag’batlantirish  choralari  –  mahkumlarning  xulqi,  mehnat  va 
ta’limga  vijdonan  munosabati,  tarbiyaviy  tadbirlarni  o’tkazishda  faol 
ishtiroki boshqa ishchanlik obro’si inobatga olinib beriladigan yengillikdir.[ 
Salaev  N.S.,  Rasulev  A.K.  Jinoyat-ijroiya  huquqi.  Ma’ruza  va  amaliy 
mashgpulot  o’tkazish  bo’yicha  o’quv-uslubiy  qo’llanma.  Mas’ul  muharrir: 
yu.f.d., prof. Q.R.Abdurasulova. –T.: TDYI nashriyoti, 2013. - 320 b.] 
Rag’batlantirish  choralari  jazoni  ijro  etish  muassasa  va  organlari 
rahbariyatining mahkumga jazoni ijro etish davomida o’z majburiyatlarini va 
muassasa  vakilining  qonuniy  talablarini  bajarganligi  uchun  qonunga  hamda 
boshqa  nomartiv  hujjatlarga  asosan  amalda  beriladigan  bahosidir.  Berilgan 
baho  ijobiy  yoki  salbiy  bo’lishi  mumkin.  Bunga  qarab  mahkum  yo 
rag’batlantiriladi,  yo  unga  nisbatan  talab  kuchaytiriladi.  Mahkumning 
jinoyat-ijroiya  qonuniga  muvofiq  baholanishi  lozim  bo’lgan  xulqi  uning 
mehnatga  va  o’qishga  bo’lgan  munosabati,  muassasa  ishlaridagi  va 
10-BOB 

161 
 
tarbiyaviy 
ishlardagi 
ishtirokiga 
qarab 
belgilanadi. 
 
 
 
Rag’batlantirish  choralari  mahkumlarga  ijobiy  xulqi,  mehnatga  halol 
munosabatda  bo’lishi,  kasb-hunar  o’rganishdagi  yutuqlari,  jazoni  ijro  etish 
muassasasining  faoliyatidagi  ishtiroki  va  tarbiyaviy  ishlarini  amalga 
oshirishdagi  faolligi  uchun  qo’llaniladi.  Rag’batlantirish  yuqorida 
ta’kidlangan holatlarning barchasi uchun umumiy tarzda yoki alohida bittasi 
uchun ham qo’llanilishi mumkin. 
OZODLIKDAN MAHRUM ETISHGA HUKM  QILINGAN SHAXSLARGA 
NISBATAN QO’LLANILADIGAN 
rag’batlantirish choralari: 
intizomiy jazo choralari: 
tashakkur e’lon qilish; 
 
ilgari  qo’llanilgan  intizomiy  jazoni 
muddatidan oldin olib tashlash; 
 
yorliq,  qimmatli  sovg’a  yoki  pul 
mukofoti bilan taqdirlash; 
 
ogohlantirish; 
hayfsan; 
 
engillashtirilgan saqlash sharoitini bekor 
qilish; 
 
intizomiy bo’linmaga kiritib qo’yish; 
qo’shimcha  posilka,  yo’qlov  yoki 
banderol olishga ruxsat etish; 
 
qo’shimcha  uchrashuv  yoki  telefon 
orqali so’zlashuv huquqi berish; 
 
oziq-ovqat  mahsulotlari  va  eng  zarur 
narsalar 
sotib 
olish 
uchun 
pul 
summasini ko’paytirish; 
 
engillashtirilgan 
saqlash 
sharoitiga 
o’tkazish, 
manzil-koloniyalarda 
saqlanayotgan 
shaxslar 
bundan 
mustasno. 
 
saqlash  rejimini  ashaddiy  buzuvchi 
mahkumlarni 
manzil-koloniyadan 
umumiy tartibli koloniyaga o’tkazish; 
saqlash  rejimini  ashaddiy  buzuvchi 
mahkumlarni 
manzil-koloniyadan 
umumiy  yoki  qattiq  tartibli  koloniyaga, 
qattiq tartibli koloniyadan maxsus tartibli 
koloniyaga, 
koloniyadan 
turmaga 
qaytarish. 

162 
 
Rag’batlantirish 
choralari 
Jinoyat-ijroiya 
kodeksining  
102-moddasida belgilab berilgan va ular quyidagilardan iborat: 
– tashakkur e’lon qilish; 
– ilgari qo’llanilgan intizomiy jazoni muddatidan oldin olib tashlash; 
– yorliq, qimmatli sovg’a yoki pul mukofoti bilan taqdirlash; 
– qo’shimcha posilka, yo’qlov yoki banderol olishga ruxsat etish; 
– qo’shimcha uchrashuv yoki telefon orqali so’zlashuv huquqi berish; 
–  oziq-ovqat  mahsulotlari  va  eng  zarur  narsalar  sotib  olish  pul 
summasini ko’paytirish; 
–  yengillashtirilgan  saqlash  sharoitiga  o’tkazish  (manzil  koloniyalarda 
saqlanayotgan shaxslar bundan mustasno). 
Yengillashtirilgan  saqlash  sharoitiga  o’tkazish  tariqasidagi 
rag’batlantirish  mahkumlarga  ushbu  Kodeks  75-moddasining  uchinchi 
qismiga muvofiq qo’shimcha pul sarflash huquqini, shuningdek: 
– umumiy, qattiq tartibli koloniyalarda va tarbiya koloniyalarida 
–  yil  mobaynida  qo’shimcha  ravishda  bir  marta  uchrashuv,  bir  marta 
telefon orqali so’zlashuv, bitta posilka yoki yo’qlov olish; 
–  maxsus  tartibli  koloniyalarda  –  kameralardan  umumiy  turarjoylarga 
o’tkazish  hamda  yil  mobaynida  qo’shimcha  ravishda  bir  marta  qisqa 
muddatli uchrashuv, bir marta telefon orqali so’zlashuv, bitta banderol olish; 
–  turmalarda  –  yil  mobaynida  qo’shimcha  ravishda  bir  marta  qisqa 
muddatli uchrashuv, bitta posilka yoki yo’qlov olish huquqini beradi. 
Rag’batlantirish  choralarini  shartli  ravishda  quyidagi  uch  guruhga 
ajratish mumkin: 
–  mahkumlarning  saqlash  sharoitini  o’zgartirish  bilan  bog’liq 
bo’lmagan  rag’batlantirish  choralari  (tashakkur  e’lon  qilish,  taqdirlash  va 
h.k.); 
–  mahkumlarning  saqlash  sharoitini  o’zgartirish  bilan  bog’liq 
rag’batlantirish choralari (yengillashtirilgan saqlash sharoitiga o’tkazish); 
–  jazoni  o’tashdan  muddatidan  ilgari  ozod  qilish  yoki  yengilrog’iga 
almashtirish bilan bog’liq rag’batlantirish choralari (muddatidan ilgari shartli 
ozod  qilish,  jazoni  yengilrog’i  bilan  almashtirish,  amnistiya  yoki  afv  etish 
tariqasida  ozod  etish).[  Ismailov  I.,  Yuldashev  M.,  Mirzaraimov  I.  Jinoyat-
ijroiya huquqi: Darslik. – Toshkent, 2010. – 148 b.] 
Rag’batlantirish  choralari  mahkumning  ijobiy  hulqiga  qarab 
belgilanadi.  Mahkumning  ijobiy,  qonunga  itoatkor  xulqi  deganda,  u 
tomonidan  muassasa  tomonidan  o’rnatilgan  majburiyatlarining  vijdonan 
bajarilishini,  ish  vaqtida  va  dam  olish  vaqtida  belgilangan  tartibga  rioya 
qilishini,  kun  tartibiga  rioya  qilishini  tushunish  lozim.  Mehnatga  vijdonan 
munosabatda  bo’lishda  mahkum  muassasa  rahbariyati  tomonidan 

163 
 
belgilangan joyda va ishlarda o’z xoxishi bilan ishlaydi; texnika xavfsizligi 
va ishlab chiqarish sanitariyasi talablarini bajaradi; ish joyini ozoda saqlaydi; 
ishlab  chiqarish  to’shiriqlarini  bajaradi;  ish  quroli,  ishchi  kiyimlarni  asrab-
avaylaydi;  mehnat  intizomiga  qattiq  rioya  qiladi;  o’z  kasbiy  mahoratini 
oshiradi  yoki  mutaxassislikka  o’rganadi,  jamoat  ishlarini  ish  haqi 
to’lanmagan holda bajaradi.  
 
Mahkumni  rag’batlantirish  uchun  muassasa  rahbariyatining  unga 
bergan ijobiy bahosi asos bo’ladi. O’zining mahkumga nisbatan ahamiyati va 
huquqiy oqibatlariga qarab rag’batlantirish choralari ikki guruhga bo’linadi. 
Birinchi  guruh  rag’batlantirish  choralariga  mahkumni  saqlash  sharoitini 
o’zgartirish  bilan  bog’liq  bo’lmagan  rag’batlantirishlar  kiradi.  Ushbu 
rag’batlantirishlarning  o’ziga  xosligi  shundaki,  u  bir  muassasa  doirasida 
qo’llanadi.  Mazkur  choralarni  qo’llash  uchun  muassasa  rahbariyati 
mahkumning tuzalish yo’liga qat’iy o’tganligiga ishonch xosil qilgan bo’lishi 
lozim.  
 
JIKning 103-moddasida mahkumlarning saqlash sharoitini o’zgartirish 
bilan  bog’liq  bo’lmagan  rag’batlantirish  choralarini  qo’llash  tartibi 
belgilangan  bo’lib,  unga  ko’ra  mahkumga  nisbatan  tashakkur  tariqasidagi 
rag’batlantirish  og’zaki  yoki  yozma,  boshqa  rag’batlantirish  choralari  esa, 
yozma ravishda qo’llaniladi. 
Rag’batlantirish  choralari  ushbu  JIK  talablariga  rioya  etilgan  holda 
qo’llaniladi. 
Mahkumga  nisbatan  qo’llanilgan  rag’batlantirish  choralari  haqida 
uning shaxsiy hujjatlar yig’majildiga tegishli yozuv kiritiladi. 
Mahkumga  rag’batlantirish  tarzida  yil  mobaynida  ko’pi  bilan  ikkita 
posilka,  yo’qlov  yoki  banderol  olishga,  ikki  marta  uchrashuvga  ruxsat 
berilishi mumkin. 
Rag’batlantirish tarzida mahkumdan ilgari qo’llanilgan bitta intizomiy 
jazo muddatidan oldin olib tashlanishi mumkin. 
Jazoni  ijro  etishning  muhim  prinsiplaridan  biri  uni  o’tash 
sharoitlarini  o’zgartirish  mumkinligi,  mahkumning  hulqi  va  mehnatga 
bo’lgan 
munosabatiga 
qarab 
huquqiy 
holatini 
o’zgartirishdir. 
Rag’batlantiruvchi  yoki  jazolovchi  choralar  mahkumga  nisbatan  bitta 
muassasa  doirasida  muassasa  rahbari  tomonidan  yoki  boshqa  muassasaga 
rag’batlantiruvchi  yoki  jazolovchi  chora  sifatida  o’tkazilishi  mumkin. 
JIKning  104-moddasi  ijobiy  tavsifga  ega  bo’lgan  mahkumlarni  sharoitini 
o’zgartirish  tartibini  belgilaydi.  Mahkumni  saqlash  sharoiti  yaxshiroq 
bo’lgan joyga o’tkazishda ikkita mezonni hisobga olish lozim: mahkumning 

164 
 
namunali xulqi va jazoni ijro etish muassasasi turiga qarab jazoning ma’lum 
bir  qismini  o’taganligi.  Bu  jazoni  ijro  etishda  jazoni  ijro  etishning 
differensiatsiyalash va individuallik prinsiplarini ta’minlaydi.  
JIKning 
104-moddasiga 
muvofiq 
yengillashtirilgan 
saqlash 
sharoitlariga intizomiy jazosi yo’q mahkumlar: 
qasddan  sodir  etilgan  uncha  og’ir  bo’lmagan  jinoyat  uchun  sud 
tayinlagan jazo muddatining kamida olti oyini o’taganidan keyin; 
sodir  etilgan  og’ir  jinoyat  uchun  sud  tayinlagan  jazo  muddatining 
kamida chorak qismini o’taganidan keyin; 
sodir etilgan o’ta og’ir jinoyat uchun sud tayinlagan jazo muddatining 
kamida uchdan bir qismini o’taganidan keyin o’tkaziladi. 
Mahkumlar turmadan jazoni ijro etish koloniyasiga va maxsus tartibli 
koloniyadan  qattiq  tartibli  koloniyaga  sud  tayinlagan  jazo  muddatining 
kamida  yarmini  o’taganlaridan  keyin,  Jinoyat-protsessual  kodeksining 537-
moddasida nazarda tutilgan tartibda o’tkaziladi. 
Mahkumlar qattiq va umumiy tartibli koloniyadan  manzil-koloniyaga 
JIK 
113-moddasining birinchi va ikkinchi 
qismlarida nazarda 
tutilgan 
hollarda va tartibda o’tkaziladi. 
Yengillashtirilgan  saqlash  sharoitiga  o’tkazish  tariqasidagi 
rag’batlantirish  mahkumlarga  JIK  75-moddasining  uchinchi  qismiga 
muvofiq qo’shimcha pul sarflash huquqini, shuningdek:  
umumiy,  qattiq  tartibli  koloniyalarda  va  tarbiya  koloniyalarida  —  yil 
mobaynida qo’shimcha ravishda bir marta uchrashuv, bir marta telefon orqali 
so’zlashuv, bitta posilka yoki yo’qlov olish; 
maxsus tartibli koloniyalarda — kameralardan umumiy turar joylarga 
o’tkazish  hamda  yil  mobaynida  qo’shimcha  ravishda  bir  marta  qisqa 
muddatli uchrashuv, bir marta telefon orqali so’zlashuv, bitta banderol olish; 
turmalarda  —  yil  mobaynida  qo’shimcha  ravishda  bir  marta  qisqa 
muddatli  uchrashuv,  bitta  posilka  yoki  yo’qlov  olish  huquqini  beradi.[ 
O’zbekiston  Respublikasi  ichki  ishlar  vazirining  2014-yil  29-dekabrdagi 
174-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “O’zbekiston Respublikasi Ichki Ishlar 
vazirligi 
ozodlikdan 
mahrum 
qilish 
turidagi 
jazoni 
ijro 
etish 
muassasalarining  ichki  tartib  qoidalari”.  O’zbekiston  Respublikasi  qonun 
hujjatlari to’plami, 2013-y., 31-son, 414-modda.]  
Mahkum  JIEM  boshlig’ining  qarori  asosida  yengillashtirilgan  saqlash 
sharoitiga o’tkaziladi.  
Tarbiya 
koloniyalarida 
mahkumlar 
umumiy 
rag’batlantirish 
choralaridan tashqari: 
JIEM  hududidan  tashqarida  o’tkaziladigan  madaniy-tomosha  va  sport 
tadbirlarini ko’rishga yuborish; 

165 
 
qisqa  muddatli uchrashuv o’rniga ota-onasi, ularning  o’rnini bosuvchi 
shaxslar  yoki  yaqin  qarindoshlari  kuzatuvida  sakkiz  soatgacha  bo’lgan 
muddatga erkinlikka chiqarish; 
hibsxonada  bo’lish  muddatini  qisqartirish  va  undan  muddatidan  ilgari 
ozod  qilish  tariqasida  rag’batlantirilishlari  mumkin.  Bunda  mahkumni 
hibsxonada bo’lish muddatini qisqartirish yoki muddatidan ilgari ozod qilish 
JIEM boshlig’ining qaroriga asosan amalga oshiriladi. 
 

166 
 
Intizomiy jazo choralari turlari, ularni qo’llash asoslari va tartibi 
 
Bugungi  kunda  sud  hukmiga  ko’ra  ozodlikdan  mahrum  qilish 
tariqasidagi jazoni o’tayotgan mahkumlarning huquqiy holati, ya’ni maqomi 
konstitutsiyaviy,  fuqarolik  va  maxsus  huquqlar  hamda  majburiyatlar 
majmuidan  iborat  bo’lib,  ularning  tatbiq  etilishi  jazoni  ijro  etish  tizimining 
nazariyasi  va  amaliyotidagi  eng  muhim  masalalardan  hisoblanadi.  Chunki 
jazoni ijro etish muassasalarida  mahkum maxsus huquqiy munosabatlarning 
subyektiga  aylanishi  va  uning  konstitutsiyaviy  huquq  hamda  erkinliklari 
cheklanishi,  ayni  vaqtda,  avval  mavjud  bo’lmagan  yangi  majburiyatlarning 
paydo bo’lishi bilan harakterlidir. 
 
Jazoni  ijro  etishda  mahkumlarga  O’zbekiston  fuqarolariga  beriladigan 
huquq  va  erkinliklar  kafolatlanadi.  Ularning  huquq  va  erkinliklari  jinoyat-
ijroiya qonunchiligida belgilanganidan ortiqcha darajada cheklanilishiga yo’l 
qo’yilmaydi. 
 
Jazo  tizimidagi  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  mahkumni  majburan 
jamiyatdan  batamom  ajratgan  holda  saqlashdan  iborat.  Bunda  mahkumga 
ozodlikdan  mahrum  qilish  joylaridagi  xulq-atvor  qoidalariga  rioya  etish 
majburiyati  yuklatiladi  hamda  jazoni  ijro  etish  muassasasining  ma’muriyati 
tomonidan  mahkumning  ushbu  qoidalarga  bo’ysunishi  doimiy  va  har 
tomonlama nazorat qilib turiladi. 
Jazoni  ijro  etish  muassasalarida  tartibni  saqlash  maqsadida 
mahkumlarga nisbatan salbiy hulqli huquqbuzarlar uchun va shu bilan birga 
 
 
 
Intizomiy jazo 
choralarini 
qo’llash tartibi  
 
Intizomiy jazo huquqbuzarlikning og’irligi va 
xususiyatiga mos bo’lishi kerak. 
 
Bir  vaqtning  o’zida  sodir  etilgan  bir  nechta 
huquqbuzarlik 
uchun 
bitta 
intizomiy 
jazo 
qo’llaniladi. Bitta huquqbuzarlik uchun bir nechta 
intizomiy jazo qo’llash taqiqlanadi. 
  
 
 
Intizomiy  jazo  yozma  ravishda,  huquqbuzarlik 
sodir  etilgan  kundan  boshlab  bir  oy  ichida 
beriladi. 
 
 Intizomiy 
jazoni 
qo’llash 
chog’ida 
huquqbuzarlik  sodir  etilgan  holat,  mahkumning 
xulq-atvori 
va 
shaxsiy 
xislatlari, 
olib 
tashlanmagan  va  bekor
  bo’lmagan  intizomiy 
jazolari bor-yo’qligi inobatga olinadi. 
Intizomiy  jazo  darhol  ijro  etiladi.  Agar  intizomiy 
jazo
 
qo’llanilgan  kundan
 
boshlab  bir  oy  ichida 
ijro etilmagan bo’lsa, u
 
ijroga qaratilmaydi.
 
 

167 
 
boshqa mahkumlarning jazoni o’tash tartibini buzishlarini oldini olish uchun 
qator choralar qo’llanadi. 
Mahkumlarni  axloqan  tuzatish,  ularni  halol  mehnatga  o’rgatish  va 
jazoni  ijro  etish  muassasalarining  ichki  tartib-qoidalariga  bo’ysunishni 
ta’minlash  uchun  Jinoyat-ijroiya  kodeksining  105-moddasida  quyidagi 
intizomiy jazo choralari belgilangan: 
ogohlantirish; 
hayfsan; 
yengillashtirilgan saqlash sharoitini bekor qilish; 
intizomiy bo’linmaga kiritib qo’yish; 
saqlash  rejimini  ashaddiy  buzuvchi  mahkumlarni  manzil-koloniyadan 
umumiy tartibli koloniyaga o’tkazish; 
saqlash  rejimini  ashaddiy  buzuvchi  mahkumlarni  manzil-koloniyadan 
umumiy  yoki  qattiq  tartibli  koloniyaga,  qattiq  tartibli  koloniyadan  maxsus 
tartibli koloniyaga, koloniyadan turmaga qaytarish. 
 
Mahkumlar  mehnat  normalarini  bajarmaganligi  uchun,  agar  bu 
ishni  rad  etish  yoki  ishdan  bo’yin  tovlashning  oqibati  bo’lmasa,  intizomiy 
javobgarlikka tortilmaydi. 
 
Intizomiy  jazo  huquqbuzarlikning  og’irligi  va  xususiyatiga  mos 
bo’lishi kerak. 
Bir vaqtning o’zida sodir etilgan bir nechta huquqbuzarlik uchun bitta 
intizomiy  jazo  qo’llaniladi.  Bitta  huquqbuzarlik  uchun  bir  nechta  intizomiy 
jazo qo’llash taqiqlanadi. 
Intizomiy  jazo  yozma  ravishda,  huquqbuzarlik  sodir  etilgan  kundan 
boshlab bir oy ichida beriladi. 
Intizomiy  jazoni  qo’llash  chog’ida  huquqbuzarlik  sodir  etilgan  holat, 
mahkumning  xulq-atvori  va  shaxsiy  xislatlari,  olib  tashlanmagan  va  bekor 
bo’lmagan intizomiy jazolari bor-yo’qligi inobatga olinadi. 
Intizomiy  jazo  darhol  ijro  etiladi.  Agar  intizomiy  jazo  qo’llanilgan 
kundan boshlab bir oy ichida ijro etilmagan bo’lsa, u ijroga qaratilmaydi. 
Mahkumni  intizomiy  choraga  tartishda  muassasa  rahbariyati  uning 
shaxsini, jazoni o’tash davomidagi xulqini, sodir etilgan huquqbuzarlikning 
xususiyatini  hisobga  olishi  lozim.  O’rnatilgan  rejimni  buzish  holatini 
baholashda mahkumning huquqbuzarlik sodir etishiga sabab bo’lgan holatni 
aniqlash  lozim.  Huquqbuzarlik  holati  bo’yicha  muassasa  tomonidan 
qilmishning  barcha  sabablarini,  ishtirokchilarni  va  ularning  aybliligini 
aniqlashi lozim.