M. A. Kamenskaya

1.8.3. Ko'p agentli tizimlar
Ko'p agentli tizimlar turli xil axborot manbalari bilan o'zaro munosabatlarni tashkil etishga mo'ljallangan tizimlardir [13]. Bunday tizimlar­heterojen tarmoqlarning (heterojen hisoblash, aloqa, axborot resurslari va texnologiyalardan foydalanish asosida qurilgan tarmoqlar) jadal rivojlanishi natijasida paydo bo'ldi­. Ko'p agentli tizimlar in shakllanishini yig'ish va qayta ishlashni tezlashtirish uchun ishlatiladi­.
Agent-bu insonga eng mos keladigan tushunchalar asosida amalga oshiriladigan hisoblash tizimi. Amalda­, ke-bu­nisbatan intellektual xulq-atvorni ta'minlaydigan xususiyatlar to'plamiga ega hisoblash tizimi­. Agentlarning asosiy xususiyatlari: reaktivlik, faollik, kommunikativlik, avtonomiya, ehtiyotkorlik,­o'qitish.
Reaktivlik-agentning­atrof-muhit (atrof-muhit, tashqi dunyo) bilan o'zaro ta'sirini qo'llab-quvvatlagan holda aniq harakatlarni amalga oshirish qobiliyati. Tegishli jarayonlarning xarakteriga qarab­, agentning harakatlarini atrof-muhit bilan bog'lashning 3 ta varianti mumkin: tayyorlangan reja bo'yicha harakatlarni birlashtirishning qattiq sxemasi, rejalashtirilgan reja bo'yicha moslashuvchan juftlik sxemasi­va atrof-muhit modeli yo'qligi sababli apriori aniqlanmagan harakatlar sxemasi.
Faoliyat-agentning mustaqil ravishda yoki tashqaridan belgilangan maqsadga erishish uchun maqsadli xatti-harakatlar qilish qobiliyati; murakkab uyushgan agent ma'lum bir tabiatning tashabbusiga ega bo'lishi mumkin.
Коммуникативность Kommunikativlik-agentlarning ma'lumot almashish maqsadida bir-biri bilan va odamlar bilan o'zaro aloqada bo'lish qobiliyati; yuqori darajada, ko'p agentli tizimlarda muammolarni birgalikda hal qilish uchun agentlarning hamkorligi (kooperatsiyasi) qobiliyati namoyon bo'lishi mumkin.
Avtonomiya-agentning maqsadli muammolarni hal qilishda tashqi boshqaruv ta'siridan mustaqil ishlash qobiliyati; agentlarning yuqori avtonomiyasi ish algoritmlarining moslashuvchanligi, o'rganish qobiliyati, to'liq bo'lmagan ma'lumotlarda harakatlarni qo'llab-quvvatlash, stoxastik muhitda ishlash qobiliyati bilan qo'llab-quvvatlanadi.
Ehtiyotkorlik-agentning o'z ixtiyorida bo'lgan bilimlarga muvofiq harakat qilish qobiliyati.
Обучаемость O'rganish qobiliyati yangi bilimlarni egallash va ulardan foydalanish qobiliyatiga bog'liq.
Ko'p agentli tizimlar tushunchasi zamonaviy­nom simulyatsiyalarida qo'llaniladi (4.6.2 ga qarang). Ularning afzalligi asenkron hisoblash imkoniyatlari, shuningdek o'rganilayotgan tizimni taqlid qiluvchi tarkibiy qismlarning murakkab ierarxiyasini yaratishdir, bu esa individual shaxslarning va ularning katta guruhlarining o'zaro ta'siri va rivojlanishini modeldagi Real hayotda yuzaga keladigan shaklga imkon qadar yaqinlashtirishga imkon beradi.