M a r ip o V, М. Fayziyeva, S. D o t t o y e V web texn ologiyalari

Parollar va huquqlarning mukammal tizim i. T iz im p aro l va va- 
kolatlarg a (priviligiyalarga) a s o s la n g a n y u q o ri d arajali, m u k a m m a l
va xavfsiz b o ‘lib, xost vositalari o rqa li te k s h i r u v n i t a s h k i l qilishga 
i m k o n yaratad i. P a ro lla r h im o y a la n g a n , b o g ‘lanish vaq tid a b a r c h a
tra f ik p aro lla ri sh ifrlan a d i. P a ro lla r ja d v a lid a 16 ta g a c h a kalit m av- 
j u d b o 'lib, h a r bir kalit 15 ta g a c h a m a y d o n d a n fo y d a la n a olishi 
m u m k i n .
Turli operatsion tizim larga m osligi. B ir q a n c h a t u rli o p e ra ts io n
t i z i m l a r d a va p l a tfo rm a la rd a ishlaydi. M y S Q L d a n U N I X , M i c r o ­
soft W in d o w s va b o sh q a turli m u h i t l a r d a h a m fo y d a la n ish m u m k i n .

---

M y S Q L n i n g ayni v aqtda j u d a ko ‘p m u x o lifla ri m avjud b o i i b ,
u la r q ato rig a m S Q L , d b m , H y p e rw a re , I n f o r m ix , In terb ase, Sybase, 
P o stg reS Q L , M icrosoft S Q L S erver va O ra cle la r kiradi.
1.3. XAM PP dasturiy ta'minotini o‘rnatish va sozlash
U s h b u b o ‘li m d a en g yaxshi s erv erlard an biri b ilan ta n is h is h
m u m k in . Bu A p a c h e serveridir. A p a c h e —I n te r n e t d a keng ta rq a lg a n
w e b -se rv e rla rd a n biridir. H ozirgi v aqtda A p a c h e d a s tu riy t a ’m in o ti 
t a x m i n a n b u t u n j a h o n W e b -u z e l( tu g u n ) l a r in i n g y a r m id a o ‘rna tilg an . 
S h u n in g d e k , b a ’zi ilovalar h a m tavsiya etiladi. B ular P H P va m a s h - 
h u r M y S Q L M B B T in te rp re ta to rid ir. K i to b n in g bu qism i bilan t a n -
is h g a n d a n va i n t e r n e td a n d is trib u tiv la rn i o l g a n d a n (h a m m a s i bepul) 
keyin Web d a professional d a r a ja d a ishlash u c h u n z a r u r b a r c h a d a s - 
tu rlarg a ega b o ‘linadi.
P H P d a s tu rla s h tilin i o ‘rg a n is h n i b o sh la sh u c h u n A p a c h e virtual 
serverini b a r c h a z a r u r m o d u lla r i n i h a m d a M y S Q L m a ’l u m o tl a r b a ­
zasini o ‘rn a tish va sozlash lozim .
B u n in g en g s o d d a va q ulay usuli — A p a c h e , M y S Q L , P H P lar 
birlash tirilg an X A M P P p a k e tin i o ‘rnatishdir.
X A M P P — o ‘zida A p a c h e , M y S Q L , P H P in te rp re ta to ri, Perl 
d a s tu rla s h tili va bir q a n c h a q o ‘s h im c h a k u tu b x o n a la r n i ja m l a g a n
krossp latfo rm a li yig‘ilgan W eb server.
X A M P P - bu :
• X (ixtiyoriy t o ‘r t ta o p e r a ts io n tizim ),
• A pache,
• M y S Q L ,
• PHP,
• Perl.
X A M P P
b a r c h a
3 2 -r a z ry a d li 
M icro so ft 
o p e ra tsio n
ti- 
z i m l a r i d a ( 9 8 /2 0 0 0 / X P / 2 0 0 3 / V i s t a / 7 ) h a m d a L inux, M ac OS X va 
S olaris t i z im la rid a ishlaydi. D a s t u r G N U ( G e n e r a l P ublic License) 
litsenziyasiga a so sa n b a rc h a g a o c h i q va b ep u l ta rq a tila d i. Bu d a s t u r
web serverlar bilan ishlash, d i n a m i k sah ifa la r yaratish u c h u n qulay.
X A M P P ni o 'r n a t is h u c h u n zip, t a r yoki exe fo rm a tid a g i faylni 
y u k la b olish za rur, d a s t u r k o m p o n e n tla ri s o zlash n i ta la b etm aydi. 
D a s t u r d o im iy t a r z d a tark ib ig a A p a c h e / M y S Q L / P H P va Perl lar- 
n i n g yangi versiyalarini olib y a n g ila n ib tu rad i. D a s t u r n in g foyda-

---

lanuvchi interfeysi s o d d a tuzilgan. X A M P P n i o ‘rn a tis h u n i n g k o m - 
p o n e n tla r in i h a r b irin i alo h id a o ‘rn a tish g a n isb a ta n k a m vaqt oladi.