М а з м у н ы кириси7 Компьютер тарма3лары

Глобал есапла7 тарма3ларыны4 операцион тизимлери.
Хабар технолгиялары 81м заманаг5й техника жетискенликлери 5з-ара алмасы7 д1режеси глобал компьютер тарма3ларын м6млекетлер ара 3атнасы3лар ба2дарлмамасын 1мелге асыры7ды4 ажралмас б5лими болып 3алды. К5плеп тарма3ларды биолестири7ши 81м д6нья ж1мийетине кири7 м6мкиншилигин бери7ши тарма3 бул INTERNET.
INTERNET пайдаланы7шы2а шексиз хабар ресурсларын жеткереди. Усы ресурслар2а кири7 ушын те4 кели7ши 1мелий ба2дарламалы т1мийнле7ден пайдаланы7 керек. График интерфейс INTERNET хызметинен 81р бир адамны4 пайдалана алы7ы ушын м6мкиншилик жаратады. Бундай ба2дарламаларды4 к5биси пайдаланы7шы ушын 3олай бол2ан WINDOWS OT айма2ында ислейди. График интерфейсли ба2дарлмалар белгили 31сийетлерге ийе, олар пайдаланы7шыдан 81мме тизими архитектураны бекитеди 81м 3андай компьютер платформасында са3ланату2ын ма2лы7матлар менен исле7 м6мкиншилигин береди.
Финанс-эканомикалы3 хызметиндеги глобал компьютер тарма3лары.
Заманаг5й хабар технологиясына ийе есапла7 техникасын 81м электрон узаты7 тизиминен пайдаланбай турып, заман талабына жу7ап бери7ши финанс орынларын д6зи7 м6мкин. Сондай-а3, бундай орынлар ба2дарламалы аппарат комплекси сыпатында 81м электрон т6рде хабар узаты7ды4 коммуникация 3уралы сыпатында е4 алда2ы пайдаланы7шылар есапланады. Бирлеспелерди4 айрым автоматластырыл2ан комплекслерин байланыстыры7шы глобал тарма3лар миллий 81м халы3 аралы3 д1режеде есап-китаплар 5ткери7 м6мкиншилигин береди.
SPRINET - тарма2ы.
SPRINET ма2лы7матларды ж6злеп 3алаларына кири7 узеллерине ийе. SPRINET тарма2ына ке4 тара7да2ы ма2лы7матлар2а ийе мы42а шамалас ма2лы7мат базасы жал2ан2ан SPRINNET тарма2ы хабарлары 6лкен тезликде алмасы7 м6мкиншилигин береди.
!шкаралы3 к6шейген пайтда д6зилген 81м оны 5з атамасына айлантыр2ан. Гласнет тарма2ы 1990 жылдан баслап, Россияда 81м МДХ да2ы бир 3анша м1млекетлер ушын
INTERNET компьютер тарма2ына кири7 хызметин т1мийнлейди. Жеке клиент 81м тарма3 хызметиннен пайдаланы7шы киши бизнес 71киллерине 81м итибар бери7.
SOVAM TELEPORT- тарма2ы.
SOVAM TELEPORT халы3 ара компьютер хабар тарма2ы SAN fRANCISC 81мде автоматластырыл2ан тизимлер институти (Россия) т1репинен 1990 жылда д6зилген. Тарма3 аралы3 7а3ыт режиминде телекс 81м телефакс халы3 ара хабар алмасы7 ушын 3олланыл2ан. Халы3 ара тарма33а шы2ы7 ижарада2ы жолдан 3убла Европа2а байланыс 3ылы7 каналлары ар3алы шы2ылады.

Глобал тарма3 д6зилиси.

Улы7ма жа2дайларда глобал тарма3 компьютерлери 81м терминаллар жал2ан байланыс тарма3шасын жал2айды.
Локал тарма33а бирлескен компьтерлерди жал2а7га рухсат бериледи. Байланыс тарма3шасы ма2лы7матларды узаты7 каналы 81м коммуникация узеллеринен ибарат.
Клиент-пайдаланы7шылар ислейту2ын компьютер жумысшы станциялар деп ж6ритиледи. Серверлер тарма3 бойлап информацияны тез узаты7 ушын информацияны ба2дарлама т1мийинле7 ж1рдеминде 7азыйпаларды орынла7шы компьютерлер болып табылады. Бул узеллер байланыс тарма2ыны4 исле7 5нимдарлы2ын т1мийинлейди, к5рип шы2ыл2ан тарма3 узели есапланады 81м глобал тарма3та 3олланылады. INTERNET глобал компьютер тарма2ы.
1957 жыл ARPA (ADVANKED RESEARCH PROJECTS AGENCY) бирлеспеси д6зилди. 60 жыллар а3ырында (DARPA ARPAND) т1жрибе тарма2ын д6зи7 ха33ында хабар 3абыл 3ылды. Биринши м1рте бул тарма3 1972 жылда к5рсетилди. Ол 40 компьютерден турып, тийкар2ы д6зилис принципи тарма3да2ы 81мме компьютерлерди4 те4 ху3у3лы болы7ы еди.
1975 ARPANET т1жирийбе тарма2ы ашы3 х1рекеттеги 1мелий тарма3 атына 5згерттирди. 80 жыллар басында тарма3да машиналарды4 5з-ара т1сирпротоколлары стандартластырылды. Баслан2ыш вариант TCT/IP BBN компаниясы менен ш1ртнама д6зилди, бул болса TCP/I UNIX OT 3атарына киритди. 1983 жылда - INTERNET д6зилди. ARPANET, олар2а NSFNET 81м бас3а тарма3лар жал2ан2ан.
1989 жыл- ARPANET г1резсиз алмасы7 м6мкиншилигин жаратды. Бира3 бир неше жыл илгери оны4 ресурсларына тек файл2а узаты72а тийкарлан2ан ба2дарламалы т1мийинле7 ж1рдеминде кири7 мумкин еди. Х1зирги уа3ытта INTERNET-бул жобал тарма3 болып, ол онла2ан миллион компьютерлерди 81м локал тарма3ларды бирлестиреди. Тарма3 улы7ма бас3ары7 орайына ийе емес.
- INTERNET ти4 тийкар2ы ячейкасы-локал есапла7 тарма3лары болып бира3 та INTERNET ге г1резсиз жал2ан2ан локал компьютерлер 81м бар. INTERNET ге жал2ан2ан тарма3 ямаса локал компьютерлерди XOCT компьютерлер (HOST-хозайын) деп аталады. Егер 3андайда бир локал тарма3 INTERNET ге жал2ан2ан болса, ол жагдайда бул тарма3ты4 81р бир жумысшы станциясы INTERNET шы2ы72а ийе лекин 5зини4 хост компьютери ар3алы шы2ады.
Тарма33а жал2ан2ан 81р бир компьютер 5зини4 адресине ийе сол адрес бойынша оны4 д6ньяны4 31леген точкасынан абонент та7ып алы7ы мумкин.
INTERNET тарма2ыны4 струтурасы –тили клиент-серверли, яъни тарма3дан тийкарынан хабар алы7шы компьютерлер бар-бул «клиентор» клиентлерди хабар менен т1мийинле7ши компьютерлер 3ымбар-булар «серверлер» INTERNET тарма2ы корсети7ини4 структурасы т5мендегише к5рсетилген.
INTERNET тарма2ы 81р турли типлердеги он миллионлап компьютерлерди турли моделлер 81м фасонларда2ы жеке кампьютерлерден баслап от 6лкен ж6д1 6лкен ЭЕМ- бирлестиреди. Бундай 81р 3ыйлы машиналарды4 бир-бирине менен улы7ма байланыс тилин табы7 ж6д1 курамалы м1селе. Бул м1селе белгили тарма3 ушын жаратыл2ан компьютерлерди байланыс баянламалары тизиминен пайдаланы7 менен шешиледи. Бул тизимни4 еки тийкар2ы баянламасы д6зилди.
- INTERNET PROTOKOL (IP)-тарма3лар ара баянлама, ISO моделини4 тарма3лы д1режеси 7азыйпасын орынлайды.