M. G„. Kenjayev, N. S. Ernazarov bank hisobi, tahlil va audit 1-qism. Bank hisobi va audit yo„nalishini kasbiy faoliyat asoslari

© M.G„.Kenjayev, N.S.Ernazarov, 2022.
© «Nihol print» OK, 2022.
2

KIRISH

Jahon tajribasi ta‘lim jarayonida o‗qitishning yangi, zamonaviy usul va vositalaridan foydalanish va ularni takomillashtirishni dolzarb masalalar sifatida ko‗rsatmoqda. Shuning uchun respublikamiz ta‘lim tizimida o‗qitishning zamonaviy usul va interfaol metodlardan o‗qitish jarayonida foydalanishiga katta e‘tibor qaratilmoqda.

O‗zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida fuqarolarning kafolatlangan bilim olish huquqlariga rioya etilishini ta‘minlovchi normativ-huquqiy baza yaratilgan. Shu bilan birga, O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 20 apreldagi ―Oliy ta‘lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi qarori va mazkur masalaga doir qator hujjatlar bu sohadagi ishlar samaradorligini oshirishga xizmat qilmoqda.

Respublikamizda ta‘lim tizimi O‗zbekiston Respublikasining ―Ta‘lim to‗g‗risida‖ gi qonuni va Kadrlar tayyorlash milliy dasturiga muvofiq tashkil etilgan. Oxirgi yillarda ta‘lim tizimini takomillashtirish va hozirgi zamon talablariga moslashtirish yo‗nalishlarida katta e‘tibor berilmoqda. Jumladan Toshkent Moliya institutida talabalarni o‗qitishda fanlar bo‗yicha o‗quv – uslubiy majmualarni hozirgi zamon talablaridan kelib chiqib ishlab chiqilishiga va ularda interfaol metodlardan samarali foydalanish hamda fanlardagi mavzularni talabalar tomonidan mukammal o‗zlashtirilishini ta‘minlash maqsadida sifatli taqdimotlardan, tarqatma materiallardan va texnik vositalardan unumli foydalangan holda o‗quv mashg‗ulotlarini tashkil etilishiga katta e‘tibor berilmoqda.

O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev- ―bank va moliya tizimida islohotlarni jadal davom ettirish, sohaga zamonaviy bozor mexanizmlarini keng joriy etish zarur‖¹ – deb ta‘kidladilar. Shunga asoslanib, respublikamizda iqtisodiyotni rivojlantirishda puxta va barqaror bank-moliya tizimini yaratishga katta e‘tibor qaratish. aholi va tadbirkorlik sub‘ektlarining bank tizimiga ishonchini kuchaytirish hamda bozor mexanizmlarini bank amaliyotiga to‗la joriy etish, tijorat banklari oldidagi eng muhim vazifalardan biridir. Bank tizimidagi ishonchni ko‗rsatish uchun esa tijorat banklarida o‗tkazilgan auditorlik tekshiruvlari va u bo‗yicha berilgan xulosalarning ham ahamiyati beqiyosdir. Tijorat banklarida hisob yuritish va uni xalqaro standartlar asosida tashkil etish,

¹Mirziyoyev Sh.M. O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Miziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. – Toshkent: ―O‗zbekiston. , 2018y. 7-b.

3
banklarda sifatli auditorlik xizmatlari ko‗rsatishni tashkil etish asosiy vazifalardan hisoblanadi

Zamonaviy talabga javob beradigan barkamol avlodni tarbiyalash, o‗z kasbini puxta biladigan kadrlar tayyorlashda o‗qituvchining roli beqiyos hisoblanadi. U ta‘lim va tarbiya berish jarayonida markaziy o‗rin egallagan va doimo shunday bo‗lib qoladi. Shuning uchun xam u har tomonlama ma‘lumotli, o‗z fanini chuqur bilgan mutaxassis, o‗z xalqi va Vataniga sodiq inson, pedagogik iste‘dod va mahoratga ega bo‗lishi va jamiyatda o‗zining mafkuraviy va kasbiy-pedagogik vazifalarini sidqidildan amalga oshirishi bilan ajralib turishi kerak.

Respublikamizda olib borilayotgan islohotlar samarasini yanada oshirish, davlat va jamiyatning har tomonlama va jadal rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish, mamlakatimizni modernizatsiya qilish hamda hayotning barcha sohalarini liberallashtirish bo‗yicha ustuvor yo‗nalishlarni amalga oshirish maqsadida, O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni bilan ―2017-2021 yillarda O‗zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‗nalishi bo‗yicha Harakatlar strategiyasi‖ qabul qilindi.

• 
  Bank hisobi, tahlil va audit‖ fanini chuqur o‗rganish orqali talabalar
  

mamlakatimizning bank siyosatidagi ishtirokini faollashtirish, makroiqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o‗sish sur‘atlarini saqlab qolish, milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish, investitsiyaviy muhitni yaxshilash orqali mamlakatimiz iqtisodiyoti tarmoqlari va hududlariga xorijiy sarmoyalarni faol jalb etish, xalqaro iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish, jumladan, etakchi xalqaro va xorijiy moliyaviy institutlar bilan aloqalarni kengaytirish, puxta o‗ylangan tashqi qarzlar dasiyosatini amalga oshirishni davom ettirish, jalb qilingan xorijiy investitsiya va kreditlardan samarali foydalanish borasida tegishli nazariy bilimlar va amaliy ko‗nikmalarga ega bo‗lishadi.

Respublikamiz birinchi Prezidentining "Ta‘lim-tarbiya va kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilish, barkamol avlodni voyaga etkazish to‗g‗risida"gi Farmonida "Ta‘lim to‗g‗risida"gi Qonun va Kadrlar tayyorlash bo‗yicha Milliy Dasturni hayotga tatbiq etish davlat siyosatining ustuvor yo‗nalishlaridan biri ekanligi qayd etilgan.

Respublikamizda Oliy ta‘limning davlat ta‘lim standartining asosiy qoidalari yildan- yilga takomillashtirilib va xalqaro ta‘lim standartlari talablarida shakllantirildi. (bundan keyin OT DTS deb ataladi).

OT DTS ning asosiy qoidalari quyidagilardan iborat:

4

• 
  kadrlar tayyorlash sifatiga, ta‘lim mazmuniga qo‗yiladigan umumiy talablarni;
  

• 
  ta‘lim oluvchilar tayyorgarligining zarur va etarli bilim darajasi hamda oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilariga qo‗yiladigan umumiy malakaviy talablarni;
  

• 
  o‗quv yuklamasining hajmini;
  

• 
  ta‘lim muassasalari faoliyati va kadrlar tayyorlash sifatini baholash tartibotlari hamda mexanizmini belgilashni nazarda tutadi.
  

Shuningdek, hozirgi kunda ushbu fanni o‗qitish ―2017-2021 yillarda O‗zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‗nalishi bo‗yicha Harakatlar strategiyasi‖da belgilangan iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo‗nalishlarini samarali tarzda amalga oshirishga qaratilgan mutaxassis kadrlarni tayyorlashda muhim o‗rin tutadi.

5