M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev

SO‘Z BOSHI 
«Biokimyo va 
molekulyar biologiya fanidan laboratoriya 
mashg‘ulotlari» deb nomlangan ushbu uslubiy qo‘llanma O‘zbekiston 
respublikasi davlat ta’lim standartining 5140100 – Biologiya (umumiy 
biologiya) yo‘nalishini
bakalavriat
ta’limi standarti va unga mos ravishda 
tuzilgan namunaviy dastur talablari asosida yaratilgan. Unda Biokimyo va 
molekulyar biologiyafaniga oid barcha mavzular to‘liq qamrab 
olingan.
Shuningdek qo’llanmaga bu fanni eng zamonaviy rivojlanishi 
asosida paydo bo’lgan uning yangiproteomika deb nomlangan tarmog’iga 
oid ma’lumotlar ham kiritilgan. 
Qo‘llanmada talabalar uchun ajratilgan 
ma’ruza darslari ma’lumotlari, ularning mustaqil ravishda o‘zlashtirishlari 
uchun 
mo‘ljallangan 
materiallar 
laboratoriya 
ishlari 
bilan 
uyg‘unlashtirilgan tarzda bayon qilingan. Mualliflar qo‘llanmani 
yaratishda biokimyo bo‘yicha nashr etilgan amaliy mashg‘ulotlar 
praktikumlarini, o‘quv va uslubiy qo‘llanmalarni, shuningdek dars o‘tish 
jarayonida orttirilgan tajribalarni asos qilib olishgan. Qo‘llanma bo‘lajak 
biolog-bakalavrni hayotiy jarayonlarning mexanizmlarini molekular 
darajada tushinish, biokimyoviy tahlil usullarini egallash, olingan natijalar 
asosida amaliy xulosalar chiqarish va umuman olganda hozirgi zamon 
talabi darajasidagi mutaxassis sifatida shakllanishi uchun keng imkoniyat 
yaratadi.
Mazkur qo‘llanma universitetlarning va pedagogika institutlarning 
biolog bakalavrlari uchun mo‘ljallangan bo‘lishiga qaramay, undan 
tibbiyot, farmasevtika institutlari, qishloq xo‘jalik institutini veterinariya 
va zoomuhandislik fakultetlari talabalari ham foydalanishlari mumkin. 
Qo‘llanmadabo‘lajak bakalavr akademik darajali biolog mutaxassislarning 
quyidagi hajmdagi bilim, malaka va ko‘nikmalarini shakillantirish hisobga 
olingan: 

hujayrada mavjud biomolekulalarning xilma-xilligi; 

aminokislotalar almashinuvi; 

oqsillar almashinuvi; 

nukleotidlar almashinuvi; 

fermentlarning
ta’sir 
qilish mexanizmlari; 

uglevodlar almashinuvi; 

hujayradagi biokimyoviy reaksiyalarning o‘zaro bog‘liqligi; 

muhim 
makromolekulalarning 
biosintezi 
va 
parchalanish 
mexanizmlari; 

---

5 

hujayrada energiyani hosil bo‘lishi va sarflanishi haqida 
tasavvurga ega bo‘lishi; 

proteinogen aminokislotalarning struktura formulasini, oqsil 
shakllanishida ularning bog‘lanishi; 

oqsillar tuzilish darajalari va funksiyalari; 

oqsillarni parchalanishi; 

aminokislotalarningdezaminlanishi; 

fermentlarningklassifikasiyasi; 

nuklein kislotalarning tuzilishi va funksiyasi; 

uglevodlarningtuzilishi va funksiyasi; 

uglevodlarni anaerob va aerob sharoitda parchalanishi; 

yog‘larni tuzilishi va funksiyasi; 

yog‘ kislotalarining betta-oksidlanishi; 

neytral yog‘larning hosil bo‘lishi; 

vitamin 
va 
gormonlarning 
organizmdagi 
boshqaruvchi 
funksiyasini bilishi va foydalana olishi; 

oqsillarga xos rangli reaksiyalarni amalga oshira olish; 

oqsillar miqdorini Biuret va Louri uslublari bo‘yicha aniqlay 
olish;

fermentlar faolligiga harorat, substrat, рН ta’sirini aniqlash 
reaksiyalarini amalga oshira olish; 
nuklein kislotalarni ajratib, tarkibiy qismlariga xos sifat reaksiyalarni 
amalga oshira olish; 

mono-, di- va polisaxaridlarga xos sifat reaksiyalarni amalga 
oshira olish; 

qondagi glukoza miqdorini Xagedorn-Iyensen usuli bo‘yicha 
aniqlay olish; 

lipidlarga xos sifat reaksiyalarni amalga oshira olish; 

laboratoriya ishlarini amalga oshirishda zamonaviy asbob 
uskunalardan foydalana olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kabilar.