M. N. Musayev sanoat chiqindilarini tozalash texnologiyasi
tuman va boshqa ko‘rinishdagi har qanday ifloslanishini ifodalaydigan atama
Download 3.87 Mb. Pdf ko'rish
|
|
tuman va boshqa ko‘rinishdagi har qanday ifloslanishini ifodalaydigan atama. Смог — 1) смесь из частиц пыли и капель тумана; 2) термин, характеризующий любое видимое загрязнение атмосферы в виде аэрозольной пелены, дымки, тумана и т.д. Smog — 1) a mixture from fragments of dust and drops o f a mist; 2) a term describing any visible impurity of atmosphere looking like an aerosol sheet, mist, fog, etc. Havoning yuqori ifloslanish davri — odatda kuchsiz shamol va havo almashinishining yetarlicha bo'lmaganligi sababli havoda ifloslantiruvchi moddalaming anomal yuqori konsentratsiyali davri, bu kasallanishlar va o ‘lim ning sababi bo'lishi mumkin. Uchuvchan gaz va qattiq zarrachalar chiqishi hollarida falokatli vaziyat yuzaga kelsa, hukumat va tabiatni muhofaza qilish organlari vaziyatni nazorat ostiga olish va salbiy oqibatlar ta’sirini kamaytirish bo'yicha maxsus tashkiliy choralar qabul qiladi. Atmosferada ifloslantiruvchi moddalar konsentratsiyasi haddan tashqari yuqori bo‘lganda ko‘plab shaharlarda ifloslanish davri tugagunga qadar transport harakati to'xtatiladi. Период повышенного загрязнения воздуха — Период аномально высокой концентрации в воздухе загрязнителей, часто вследствие недостаточной силы ветра и инверсии температуры, что может явить ся причиной заболеваний и смертности. В случаях выброса летучих газов и твердых частиц в результате аварийной ситуации органы власти и охраны природы организуют принятие специальных орга низационных мер, направленных на взятие ситуации под контроль и смягчение ее негативных последствий. В периоды высокой кон центрации загрязнителей в атмосфере во многих городах приоста навливается движение транспорта до момента снижения уровня загрязнения. Air pollution episode — A period o f abnormally high concentration of air pollutants, often due to low winds and temperature inversion that can cause illness and death. In cases o f accidental releases o f airborne gases and particulates, special organizational measures are taken by authorities to cope with the situation to alleviate the consequences. At periods of 494 www.ziyouz.com kutubxonasi high air pollution concentrations many cities stop traffic for certain periods until the high level reduces. Huquqiy jazolar — ayblanuvchi tabiatni muhofaza qilish talablariga rioya etmaganlikda aybdor deb topilganidan keyin sud qarori bilan qo'yiladigan jazo choralari. Qo‘llaniladigan jazolar tusi tabiatni muhofaza qilishga oid qonunbuzarlik va qonunlar nizomlariga bog'liq huquqiy jazolar, masalan: pul toiash (jarima), muayyan hudud ifloslanishini majburan tozalash, ruxsatnoma-litsenziyani olib qo‘yish yoki yopish shaklida bo'lishi mumkin. Правовые санкции — Санкции, налагаемые по решению суда после признания обвиняемого виновным в несоблю дении при родо охранных требований. Характер применяемых санкций зависит от характера нарушения и положений природоохранного законо дательства. Правовые санкции могут принимать форму, например, денежной выплаты (штрафа), принудительного устранения загряз нения определенной территории, отзыва разрешения/ лицензии или закрытия предприятия. Penalty — Sanctions lhat are imposed by the court when a case o f noncompliance is proved against a defendant. The nature o f the penalty depends on the nature o f the non-compliance and on the legislation. It can take the form of, for ehample, monetary penalty (fine), clean-up o f pollution caused, loss o f permit/license and closure o f the installation. 495 www.ziyouz.com kutubxonasi MUNDARIJA So'zboshi.......................................................................................................................... 3 K irish................................................................................................................................. 5 1-BOB. DUNYODAGI VA O lZBEKISTONDAGI ATROF-MUHIT H O LATI....................................................................................... 10 2-BO B. CHIQINDISIZ VA KAM CHIQINDILI EKOLOGIK BEZARAR TEXNOLOGIYALARNI YARATISH ASOSLARI, BIOLOGIK ISHLAB CHIQARISH, BIOGEOSENOZ, POPULATSIYALAR.....................................12 3-BO B. CHIQINDIIARNING ASOSIY MANBALARI, ULARNING TURLARI VA SINFLANISHI.................................................................................. 20 4-BO B. CHIQINDI GAZLARNI ZARARSIZLANTIRISH VA TOZALASH USULLARI................................................................................................................... 23 5-BO B. CHIQINDI GAZLARNI CHANGLARDAN TOZALASH................. 29 Chang zarralarining asosiy xossalari.........................................................................29 Gazlami mexamk quruq chang ushlagichlarda tozalash ........................................33 Gazlami Шtrlaгda tozalash.......................................................................................... 43 H o‘l changyutgichlar.................................................................................................. 48 Gazlami elektr filtrlarda tozalash.............................................................................. 55 6-BOB. TUMANLARNI USHLAB Q O L ISH ......................................................59 7-BOB. CHANGLI GAZLARNI REKUPERATSIYA Q IL IS H ....................... 62 8-BOB. GAZLARNI FIZIK-KIMYOVIY TOZALASH USULLARI.............. 66 chiqindi gazlaming absorbsion tozalash usullari....................................................66 Gazlami absorbsion usulda tozalash.........................................................................71 gazlami katalitik usulda tozalash.................................................................................78 9-BOB. GAZLARNI TOZALASH VA ZARARSIZLANTIRISH TEXNOLOGIYALARI................................................................................................ 82 Gazlami oltingugurt angidridi ( S 0 2) dan absorbsion usulda tozalash................ 82 S 0 2 gazlarini absorbsion tozalash usuli ...................................................................96 SOj gazlarini katalitik zararsizlantirish.................................................................... 98 Ю-ВОВ. CHIQINDI GAZLARNI AZOT OKSIDLARIDAN TOZALASH TEXNOLOGIYALARI............................................................................................. 100 chiqindi gazlarni azot oksidlaridan absorbsion usulda tozalash......................... 100 Azot oksidlari va oltingugurt angidridli chiqindi gazlarini birgalikda uchraganda absorbsion tozalash usuli.......................................................................................... 104 496 www.ziyouz.com kutubxonasi Yonish jarayonini boshqarish orqali azot oksidlarining atmosferaga tashlanishini kamaytirish........................................................................................... 115 Chiqindi gazlami azot oksidlaridan absorbsion usulda tozalash........................117 Azot oksidli chiqindi gazlarni katalitik zararsizlantirish u su li............................ 120 11-BO B. GAZLARNI H 2S , CS2 VA MERKAPTANLARDAN TOZALASH TEXNOLOGIYALARI.............................................................................................. 124 Absoibsiya u su li........................................................................................................... 124 Adsorbsiya u su li........................................................................................................... 131 12-BOB. CHIQINDI GAZLARNI CO GAZIDAN TOZALASH................. 135 13-BO B. ORGANIK ERITUVCHI BUG ‘LARNI ADSORBSION USULDA USHLAB Q O L ISH /............................................................................... 141 14-BOB. GAZLARNI YUQORI HARORATDA ZARARSIZLANTIRISH (TERMIK USUL) ..................................................................................................... 144 15-BOB. GAZLARNI SIM O B BUG‘LARIDAN TOZALASH...................... 147 16-BO B. CHIQINDI OQOVA SUVLARNI TOZALASH, SUVLARNING XOSSALARI VA ULARNING SIN F L A N IS H I............. :.................................. 150 Aylanma suv ta’minlash tiz im i................................................................................ 152 Sanoat korxonalarining yopiq suv xo‘jalik sistemalari........................................ 157 17-BOB. OQOVA SUVLARNI SUZIB YURUVCHI MODDALARDAN TOZALASH................................................................................................................ 160 Suv yuzasida suzib yuruvchi aralashmalardan tozalash ...................................... 165 Filtrlash usuli............................................................................................................... 166 Suzib yuruvchi zarralami markazdan qochma kuch va siqish yordamida ajratisli........................................................................................................170 18-BO B. OQOVA SUVLARNI FIZIK-KIMYOVIY TOZALASH USULLARI......................................................................................... 172 Koagulatsiya va flokulatsiya..........................................................................................173 Flotatsiya usuli..............................................................................................................178 Adsoibsiya u su li........................................................................................................... 182 Ekstraksiya....................................................................................................................187 Ion almashish usuli.................................................................................................... 190 Elektrokimyoviy usuliar............................................................................................. 195 19-BOB. OQOVA SUVLARNI KIMYOVIY TOZALASH U SU LLA R I..... 202 Neytrallash....................................................................................................................202 Oksidlash va qaytarish.................................................................................................205 O zo n la sh ...................................................................................................................... 208 497 www.ziyouz.com kutubxonasi 20. OQOVA SUVLARNI BIOKIMYOVIY TOZALASH USULLARI.........214 Tabiiy sharoitlarda tozalash.......................................................................................217 Sun’iy qurilmalarda tozalash ................................................................................... 219 21-BOB. QATTIQ SANOAT VA MAISHIY CHIQINDILARNI ZARARSIZLANTIRISH VA QAYTA ISHLASH TEXNOLOGIYALARI ... 225 Qattiq chiqindilami mexanik, mexanotermik va termik qayta ishlash............... 231 Qattiq maishiy chiqindilar.........................................................................................238 Qattiq maishiy chiqindilami axlatxona (poligon)larga chiqarib tashlash.......... 248 Qattiq maishiy chiqindilami kompostlrlash......................................................... 251 22-BOB. SANOAT QATTIQ CHIQINDILARINI QAYTA ISHLASH USULLARI................................................................................................................ 254 Zaharli moddalami yuqori haroratda zararsizlantirish.........................................254 Sement ishlab chiqarishda zaharli chiqindilami zararsizlantirish...................... 256 Qurilish keramikasi ishlab chiqarishda zaharli chiqindilami zararsizlantirish . 258 23-BO B. NEFT SHLAMLARINI UTILIZATSIYA QILISH VA QAYTA ISHLASH USU LLA R I..................................................................... 265 Neft shlamlarining paydo bo'lish manbalari va toksik xususiyatlari..................265 Neft shlamlarini qayta ishlash va zararsizlantirish usulini tanlash..................... 268 Neft shlamlarini zararsizlantirishmng termik usullari.......................................... 270 Shlamni mexanik usulda ajratish.............................................................................. 274 Ekstraksion usullar.....................................................................................................278 Neft shlamlarini xomashyo sifatida ishlatish......................................................... 281 Tavsiya etiladigan va qo'Uanilgan adabiyotlar........................................................ 286 24-BOB..QO‘SHIMCHA MATERIALLAR..............................................................294 ATAMALAR LUG‘ATI............................................................................................... 403 498 www.ziyouz.com kutubxonasi O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI MARUFDJAN NABIYEVICH MUSAYEV Sanoat chiqindilarini tozalash texnologiyasi asoslari www.ziyouz.com kutubxonasi О ‘zjbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta Tim vazirligi tomonidan 5850100 —
Atrof-muhit muhofazasi yo'nalishi talabalari uchun darslik sifatida tavsiya etilgan Muharrir M. Tursunova Dizayner F. Rahimov Musahhihlar Download 3.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|