M porsaev, B. Sh. Safarov, D. Q. Usmanova raqamliiqtisodiyot asoslari

Elektron biznes turi
Faoliyat turi
Savdo maydonchalari	Internet - birjalar, Internet auk- tsionlar, tovarlar va xizmatlar kat- aloglari
Elektron xaridlar va sotishni boshqarish	Elektron savdo ( e-commerce) yoki mobil telefon yordamida sav­do ( m -commerce)

Portallar	Axborot, korporativ, tijorat, shaxsiy
Global jamoat tar- moqlarini tashkil etish, texnik xizmat ko‘rsatish	Tarmoq operatorlari tomonidan xizmat ko‘rsatiladi
Moliyaviy xizmatlar	Onlayn to‘lov tizimi ( e-cash), ayirboshlash shaxobchalari, internet - banking ( e- banking ), onlayn - savdo ( e-trading )
Investitsiya fondlari	Birlashtirilgan investitsiya fondlari yoki bufer fondlari va pay fondlari.
Onlayn do‘konlar
Kontent-loyihalar ( e-content)	Reklama biznesini yuritish uchun saytni vizual ravishda bepul to‘ldirish va tashrif buyuruv- chilarni jalb qilishni talab qiladigan harakatlar
Axborot vositachilari	Kataloglar, reytinglar, qidiruv tizimlari
Internetda ish yuritish	Davriy internet nashriyotlari, yan- giliklar saytlari va hk.
Internet-marketing (sotish)	Qidiruv tizimlarida web-saytlarni reklama qilish ( e - marketing )
Reklama biznesi
Aloqa xizmati	E-mailva aloqavositasi(e-tele- commuting)
Web - ijodiyot	saytlar yaratish, web-dasturlash, web - dizayn, saytlar reklamasi
Tarmoq marketingi	Do‘kondan tashqari chakana shakl
Dasturiy ta’minot va raqamli mahsulotni ishlab chiqish
Xizmatlar - yetkazib beruvchilar	Tarmoq xizmati provayderlari, xosting, domen provayderlari

1. 
   Biznes haqida tushuncha bering.
   
2. 
   Biznesning xususiyatlari aytib bering.
   
3. 
   Biznesning tuzilishi va subyektlari nima?
   
4. 
   Biznesni qanday shakllarda amalga oshirish mumkin?
   
5. 
   Yakka tartibdagi tadbirkorlik ma’nosi nimada?
   
6. 
   Sheriklik nima?
   
7. 
   Elektron biznes qachon va qanday qilib boshlangan?
   
8. 
   Elektron biznesni ta’rifini bering.
   
9. 
   Elektron biznesning maqsadi va asosiy yo‘nalishlari.
   
10. 
    Elektron biznesning asosiy turlarini aytib o‘ting.
    

3. 
   Elektron tijorat samaradorligi haqida asosiy tushun-
   

chalar

1. 
   Elektron biznes va elektron tijorat o‘rtasidagi farqlar
   

Elektron biznes - bu eng keng tarqalgan tushuncha. U raqamli texnologiyalardan foydalangan holda bozor subyektlari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarning har qanday shaklini o‘z ichiga oladi :

• 
  ma’ lumot almashish;
  
• 
  bozorni o‘rganish;
  
• 
  potensial mijozlar va yetkazib beruvchilar o‘rtasida aloqal- arni o‘rnatish;
  
• 
  sotishdan oldin va sotishdan keyingi davrda mijozni qo‘llab-quvvatlash, masalan, mahsulotlar va xizmatlar, mijozlar savollariga javoblar va hokazolar haqida batafsil ma’lumot taqdim etish;
  
• 
  tovarlar va xizmatlarni sotish;
  
• 
  elektron to‘lov, shu jumladan, elektron to‘lov tizimlaridan foydalangan holda;
  
• 
  mahsulotlarni tarqatish, shu jumladan, yetkazib berishni boshqarish va jismoniy mahsulotlarni kuzatish, shuningdek,
  

elektron shaklda tarqatilishi mumkin bo‘lgan mahsulotlarni to⁴g‘ridan-to⁴g‘ri etkazib berish;

• 
  virtual korxonalarni tashkil etish imkoniyati - yakka tartibdagi mutaxassislar guruhi yoki qo‘shma faoliyatni olib borish uchun mustaqil kompaniyalar;
  
• 
  kompaniya va uning savdo sheriklari tomonidan birgalikda boshqariladigan biznes-jarayonlarni amalga oshirish .
  

Elektron tijorat elektron biznesning tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib, tovarlarni sotish yoki Internet orqali xizmatlar ko‘rsatish kabi elektron tizimlardan foydalangan holda amalga oshiriladigan bitimlar bilan cheklanadi.
Elektron biznesda elektron tijoratning o‘rni 2.3.1-rasmda keltirilgan.


2.3.1-rasm. Elektron biznesda elektron tijoratning o‘rni



Elektron tijorat deganda tomonlar o‘rtasida o‘zaro axborot va kommunikatsiya texnologiyalari, tizimlari va tarmoq imko- niyatlaridan foydalangan holda amalga oshiriladigan har qanday shakldagi bitimlar.
Elektron tijorat bu mahsulotni yetkazib berish shakli bo‘lib, unda tovarlarni tanlash va buyurtma qilish kompyuter tarmoqlari orqali amalga oshiriladi va xaridor, yetkazib beruvchi o‘rtasidagi to‘lovlar elektron hujjatlar yoki to‘lov vositalaridan foydalangan holda amalga oshiriladi. Shu bilan birga, jismoniy shaxslar ham, tashkilotlar ham tovarlar (yoki xizmatlar)ning xaridorlari sifatida ishtirok etishlari mumkin (2.3.2-rasm).


2.3.2-rasm. Biznes ishtirokchilarining o‘zaro ta’siri



Elektron tijorat va elektron biznes o‘rtasidagi asosiy farqlar :

• 
  elektron biznes tijorat komponentiga ega bo‘lishi yoki bo‘l- masligi mumkin ;
  
• 
  elektron tijorat - telekommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda marketing, sotish, tovarlar / xizmatlarni sotib olishdan iborat bo‘lgan elektron biznesning cheklangan ko‘rinishi;
  
• 
  elektron biznes bir nechta kompaniyalarni zanjirga birlashtirish orqali qo‘shilgan qiymat ketma-ketligini qo‘llab- quvvatlaydi;
  
• 
  elektron biznesning asosiy e’tibori yetkazib berish zan- jirlarini va kompaniyaning ichki faoliyatini boshqarish