M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

Qum va alebastrdan applikatsiya. B u n d a q u m elab o linadi, 
ozgina bint yoki d o k a, tasvir yoki erta k asosida, tabiat m a n za rasi, 
PVA yelim i, q o ra kopirovka, kalka q o g ‘oz, qora flom aster, akvarel 
b o 'y o g 'i yoki g uash, m o 'y q a l a m , q o ra qalam , eski g az eta kerak 
b o 'la d i.
Bajarish y o ‘li. T ab ia t m a n z a ra s i yoki erta k asosidagi tasvir oq
q o g ' o z g a k a l k a y o r d a m i d a t u s h i r i b o l i n a d i . U n i n g u s t i d a n
flom asterda tasvir tarh i chiziladi. S o ‘ngra tushirib olin g an tasvirga 
PVA yelim i surtiladi, d o k a yoki e l a k d a elangan q u m t e z d a tasvir 
ustiga sepiladi. Q u rig a c h , b o ‘yash ishi b o sh lan ad i. B irinchi rang 
qurib bo 'lg ac h , ikkinchisiga o ‘tiladi, quritib uchinchi rangga o ‘tiladi. 
S h u ta riq a b o 'y a s h ishi tugatiladi. Q u m d a n bajarilgan ish rangsiz 
lak d a laklanm aydi.
Q u y i d a tavsiya q i l i n a y o tg a n a p p lik a ts iy a ish larin i b ajarish
m u rak k a b em as. U larni yasash u c h u n ijodkorlik qobiliyati, m a h o ra t 
va eh tiy o tk o rlik talab q ilin a d i. X u s u s a n q u m va ale b a str orqali 
bajariladigan ap p likatsiya ishini bajarish u c h u n ela n g a n q u m va 
alebastr, ikki qavatli d o k a , e r ta k asosidagi rangli k ito b c h a , kalka
9 — N u r m a t o v a , M . S h .
1 2 9

---

q o g 'o z , PVA y elim i, q o ra flo m aster, q o r a q a l a m , akvarel b o 'y o q ,
bostirib olish u c h u n eski g a z e ta kerak b o 'l a d i . A w a l o , q u m yoki 
ale b a ste rn i e la k c h a d a elab o lin ad i. U l a r yirik to s h va b o s h q a
n a r s a l a r d a n xoli b o 'l is h i kerak. S o 'n g r a
e r ta k q a h r a m o n l a r i
tasvirlari t a n l a b o lin a d i. T a n l a n g a n tasv irn i kalka, y a ’ni xitoy 
q o g 'o z i orqali q o r a q a la m y o r d a m i d a tu sh irib oling. Oq q o g 'o z g a
yoki rangli fo n g a tu s h irib , u s tid a n q o r a f l o m a s te r y o r d a m i d a
yurgizib c h iq ila d i. U n g a PVA y e lim in i ta s v ir ustiga c h i q a r ib
y u b o rm a y , te z lik d a su rtib ch iq ish kerak. Y e lim s u rtilm a y q o lg a n
joyi q o l m a s i n . C h u n k i a le b a str yoki q u m s e p ilg an d a y o p is h m a y
qolishi m u m k in . E la n g a n q u m yoki ale b a strn i ikki qavatli d o k a g a
ikki q o s h i q c h a solib yelim su rtilg an tasv ir ustiga sepiladi. Bu 
ishni b ajarib b o 'l g a c h , q u m yoki a le b a s trn in g ustini eski g a z e ta
bilan bostirib o lin a d i. S o 'n g g a z e ta n i olib, tasvirni sekin k o 't a r ib
q u m li idishga silkitiladi. Y o p is h g a n q u m tasvir ustid a q o la d i, 
y o p is h m a g a n i id is h d a n tu s h a d i. S o 'n g r a ikki soat qu ritish u c h u n
vaqt kerak b o 'la d i. Q u m yoki aleb a str yaxshilab q u rig ac h , b o 'y a s h
ishlari bajariladi. B o 'y ash u c h u n akvarel b o 'y o g 'i yoki guash kerak 
b o 'lad i. Bitta rangni b o 'y a b b o 'lg a c h , quritib tu rib ikkinchi rangga 
o 'tila d i. C h u n k i q u r i t m a v k e t m a - k e t d a v o m ettirilsa, c h a p la n i b
ketishi m u m k i n . Q u m va a le b a s te rd a b ajarilg a n ishlar rangsiz 
la k d a l a k l a n m a y d i . Q u y i d a q u m va a l e b a s t e r d a n b a j a r ilg a n
ap p lik atsiy a ishi berilgan:
,1
"si