M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

KASHTA TIKISH TEXNOLOGIYASI
K a sh ta turli rangdagi ipak, m u lin a , zar ip bilan igna, ilmoqli 
bigizda h a r xil m a to g a m a s h i n a d a gul tikishdar. K a sh ta h a r xil 
kiyim larga, r o ' z g 'o r b u y u m la rig a tikiladi. K a sh ta c h ilik d a m a to , 
kigiz, c h a r m , k a r to n , zig'ir, j u n , s u n 'iy iplar, z a r iplar, m ayin
139

---

sim , x o m c h a r m d a n ta y y o rla n g an tasm alar, m u n c h o q , m a ijo n , 
q i m m a t b a h o tabiiy va s u n 'i y to s h la r, s h is h a d a n t a y y o rla n g a n
m u n c h o q la r va boshqa m ateriallar ishlatiladi. K ashtachilikda o ‘ziga 
xos ish qurollari m avjud b o ‘lib, u lar o 'z ig a xos vazifani bajaradi. 
K a sh ta c h ilik d a ignalar, ilmoqli va ilm oqsiz bigizlar, t o 'g 'n a g 'i c h ,
a n g is h v o n a , qaychi h a m d a c h a m b a r a k l a r ishlatiladi.
C h a m b a r a k asosan y o g 'o c h d a n yasaladi, u d o ira , kv ad rat, 
t o ‘g ‘ri t o 'r t b u r c h a k s h a k lid a b o 'l a d i . K ic h ik k a sh ta la rg a d o ira 
c h a m b a r a k ishlatiladi, c h u n k i u q u lay d ir. H a m m a k ash tala rg a 
h a m c h a m b a r a k ishlatila v erm ay d i. Ip va igna k a s h ta tikiladigan 
m a t o l a r qalinligiga m o s qilib ta n la n a d i. K a sh ta c h ilik d a y o g 'o c h
dastali ikki xil, y a ’ni ilm oqli va ilm oqsiz bigizlar ishlatiladi. A yrim
m a te r ia lla rg a , m a sa la n , c h a r m va k a r to n g a q i y n a l m a s d a n tikish 
u c h u n ilm oqsiz bigizlar ishlatiladi. N a q s h l a r u c h u n o 't k i r uchli 
10—12 sm u zunlikdagi q a y c h il a r ishlatiladi. T ik ish q u la y b o 'lish i 
u c h u n q a t i m 50 —60 sm d a n u z u n b o 'l m a s l ig i l o z im , k a s h ta
c h a m b a r a k d a tikilsa a n g i s h v o n a q o 'l l a n i l m a y d i. N a q s h nusxasi 
turli m ateria lla rga h a r xil y o 'l l a r bilan tushiriladi. M a s a la n , nusxa 
k o 'c h i r i l a d ig a n q o g 'o z l a r t a x t a , y o r u g 'li k y o r d a m i d a m a te ria l 
u s t i d a n buk lab c h iq ila d i, keyin b u q o g 'o z la r yirtib o lin a d i. K a sh - 
ta g a ip lar rangini m o slab ta n l a s h k a s h t a d o 'z d a n k a tta m a h o r a t
h a m d a did talab qiladi. T o 'g ' r i ta n l a n g a n ip k a s h ta n in g j o z i b a d o r
c h iq is h ig a sabab b o 'la d i.
Q o 'l d a kashta tik ishning ikki turi m avjud: birinchisi, m a to n in g
a r q o q h a m d a o 'r im iplarini sa n a b kashta tikish, ikkinchisi, niatoga 
gul tasviri tarhini chizib, erk in kashta tikish. A rq o q va o 'r i m iplari 
kesishtirilib, po lo tn o yoki b o 'z shaklida to'qilgan m atolarga tikiladi. 
B uning sababi kashta tikishda m a t o iplarini sanab tikishga qulaydir. 
S a n a m a kashta turi O 'z b e k i s t o n d a keng tarqalgan. E rkin kashta 
m a t o tanlam aydi, tushirilgan tasvir chiziqlari asosida tikiladi. O 'z b e k
k a sh tac h ilig id a y o 'r m a , ilm a , iroqi, b o s m a , x o m d o 'z i , c h a m a k ,
c h i p t a xayol, baxya c h o k l a r keng tarqalgan. Badiiy k ash tala rd a 
tu rli j o y d a n turli c h o k l a r ishlatiladi. C h u n o n c h i S h a h ris a b z d a
y o 'r m a , k an d a x ay o l, iroqi, T o s h k e n t d a k o 'p r o q b o s m a c h o k i, 
B u x o ro , N u r o t a , S a m a r q a n d d a y o 'r m a choki bilan tikiladi.