M. S. Nishonov Namdu "Pedagogika nazariyasi va tarixi" kafedrasi dotsenti, p f. n

Oila va bolalar bilan nomunosib munosabat

Mamlakatimizda so‘nggi yillarda bolalarga nisbatan zo‘ravonlik va zulm masalasi ayniqsa dolzarb bo‘lib qoldi. Bolalar bilan oilada, maktabda, tengdoshlari orasida nomunosib munosabat bir tomondan oilaning qulashi bilan bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi tomondan agressiyani xulq-atvor normasi sifatida namoѐn bo‘lishidir.
Bu xulq-atvor o‘zida bevosita va bilvosita harakatlarni va etiborsizlikni o‘zida aks ettiradi. Odatta bolalar bilan qo‘pol munosabatni to‘rtta umumiiy kategoriyaga ajratiladi: jismoniy zo‘ravonlik, jinsiy,zo‘ravonlik, bolaning ehtiѐjlarini etiborsiz qoldirish va emotsional zo‘ravonlikdir.
Ko‘plab kattalar, boshqalarga nisbatan shafqatsizlik ko‘rsatadigan bolalar, odatda, bunday muomalaga duchor bo‘lganlar. Psixologik shafqatsizlik juda keng tarqalgan bo‘lib, ishonchli tarzda hech kimning to‘g‘ridan-to‘g‘ri ѐki bilvosita namoѐn bo‘lmagani uchun o‘sib-ulg‘ayishini ta’kidlaydi.
Oilalar va bolalar bilan nomunosib munosabat bo‘lajak mutaxassisning kasbiy madaniyatini oshirishga, uni tarixiy zaminlari, muhtojlarga yordam ko‘rsatish va qo‘llab-quvvatlashning umumjahon amaliyoti tarixiy jarayonida shakllangan insonparvarlik qadriyatlari bilan boytishga yo‘naltirilgan.

13. 
    Nogironligi bor shaxslar bilan ishlashda ijtimoiy ish amaliyoti
    

Nogironlarni reabilitatsiya qilishning individual dasturi asosida ijtimoiy xizmat ko’rsatish muassasalarida ijtimoiy ishlar olib boriladi, unga quyidagilar kiradi:
• uydagi ijtimoiy xizmatlar (shu jumladan ijtimoiy va tibbiy xizmatlar);
• ijtimoiy xizmat ko’rsatish muassasalarining kunduzgi (tungi) bo’limlarida yarim statsionar ijtimoiy xizmatlar;
• statsionar muassasalarda statsionar ijtimoiy xizmatlar (pansionatlar, pansionatlar va boshqa ijtimoiy xizmat ko’rsatish muassasalari);
• shoshilinch ijtimoiy xizmatlar;
• ijtimoiy maslahat yordami.
Uydagi ijtimoiy xizmatlar nogironligi bo’lgan odamlarning ijtimoiy holatini saqlab qolish, shuningdek, ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish maqsadida tanish ijtimoiy muhitda bo’lish muddatlarini imkon qadar kengaytirishga qaratilgan. Aholiga kompleks ijtimoiy xizmat ko’rsatish markazlaridagi nogironlarga ijtimoiy xizmatlar, xususan, oziq - ovqat, issiq ovqat, sanoat ehtiyojlari, kommunal xizmatlar uchun to’lovlarni sotib olish va uyga etkazib berish ta’minlanadi.
Ijtimoiy ishchilar ijtimoiy-tibbiy va sanitariya-gigiena xizmatlarini ko’rsatadilar:
birinchi yordam, shu jumladan uyga shifokor chaqirish;
dori-darmon va tibbiy asbob-uskunalar bilan ta’minlash (shifokorning so’zlariga ko’ra); kasalxonaga yotqizishda yordam berish, tibbiy muassasalarda muhtoj bo’lganlarga hamrohlik qilish. Ijtimoiy ishchilar imkoniyati cheklangan odamlarga statsionar tibbiy muassasalarda ma’naviy va ruhiy yordam ko’rsatish, tibbiy-ijtimoiy ko’rikdan o’tkazishda yordam berish va tibbiy sug’urta polisini olish uchun tashrif buyuradilar.
Ijtimoiy ish bo’yicha mutaxassis nogiron kishilarga maslahat beradi, buning natijasida nogironligi bo’lgan fuqarolarning jamiyatda moslashishi, ijtimoiy zo’riqishining pasayishi, oilada qulay munosabatlarning o’rnatilishi, shuningdek, shaxs, oila, jamiyat va davlatning o’zaro munosabati ta’minlanadi.
Bir qator mintaqalarda nogironlar uchun reabilitatsiya markazlari faoliyat ko’rsatmoqda, ular kasbiy ta’lim va mehnat ta’limi, ijtimoiy moslashuv, tibbiy yordam, shuningdek, jamiyatda mustaqil yashash imkoniyati cheklangan yoki cheklangan qobiliyatli yoshlarni joylashtirish uchun mo’ljallangan muassasalardir. Bunday markazlarda nogironlarning doimiy, besh kunlik va kunlik bo’limlar mavjud.

14.