Маҳаллий газконденсатларнинг таркиби ва хусусиятларини тадқиқ қилиш

Gaz kondensatlarining fizik – kimyoviy xossalari
jadval

Ko’rsatgichlar	Gaz kondensatlari			GOST 302-82 bo’yicha yozgi dizel yonilg’isi
	I	II	III
Setan soni	43	53	52	Kamida 45
Frakstiya tarkibi, ^0C
Boshlang’ich qaynash harorati	103	111	140	-
50% qaynash harorati	151	201	208	280 dan past
Oxiri qaynash harorati	282	350	345	360 dan past
20^0C dagi kinematik qovushqoqligi mm^2/s	1,2	1,7	2,1	3,0.......6,0
Oltingugurt miqdori, % umumiy	0,02	0,02	0,02	ko’pi bilan 0,2%
Merkaptanli	0,0001	0,0001	0,0001	ko’pi bilan 0,01%

Og’ir gaz kondensatlari respublikamizning qator gaz konlaridan olinadi. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, ularda dizel yoqilg’isiga qaraganda engil frakstiyalari ko’proq ekan.
Бугунги кунда қатор газни қайта ишлаш ускуналари фойдаланишга топширилган (Газли, Мубарак, Кокдумалоқ, Қандим ва бошқа), бу қурилмалар ёрдамида газконденсати нефтни қайта ишлаш заводига юборилади ва ундан мотор ёқилғиси ишлаб чиқарилади. Ҳозирги вақтда ишлаб турган газ конлари газконденсатлари ўзига хос хусусиятлари 4-жадвалда келтирилган [25; 43 б].
Кўриниб турибдики, турли конлардан олинадиган газконденсатлари физик-кимёвий хоссалари ва углеводородлар таркиби ҳам, сифати ҳам чиқими бўйича бир-биридан фарқ қилади. Айниқса, газ конденсатлари фракцион таркиби билан анча фарқ қилади.
4–жадвал
Ўзбекистондаги турли газ конлари газконденсатлари тавсифи

Газ кони	Қазиб чиқа-риш ҳажми 2019й, минг.т	Ҳарорат, ^оС		Физик хоссаси			Углеводородлар таркиби, %			Боғлан ган олтин-гугурт миқ-дори,%	Ран-ги, I/н
		ҚҲ	ЮҲ		, г/см^3	Пара-фин-лар		Нафтенлар	Арен-лар
Кўкдумолок	2000	45	385	1,4392	768	62,1		29,1	12,0	0,2-0,3	28
Шўртан	930/ 103	35	260	1,4358	740	47,0		26,0	27,0	0,08-0,1	12
Муборак (шимолий)	510/ 791,5	40	350	1,4274	738	62,1		29,2	14,5	0,15-0,3	19
Муборак (жанубий)	210	45	355	1,4281	735	58,0		32,0	10,0	0,15-0,5	20
Учқир	140	40	360	1,4486	787	39,1		36,7	24,2	0.1-0,5	25
Газли	60	45	370	1,4460	765	45		23	29,0	0,2-0,6	30
Қандим	410/ 151,5	50	380	1,4486	787	39,1		36,7	24,2	0,25-0,6	30
Бошқа қолган конлар жами	650	55	390	1,4675	810	47,5		40,8	16,7	0,3-0,5	35

 -конденсат миқдори, минг тонна ҳисобида
Тадқиқотлардан маълумки, ҳамма ўрганилган газконденсатларининг асосий қисми (бензин (лигроин) фракцияни (100-200 ⁰С) ёки С₇ - С₁₈ таркибли углеводородлар ташкил қилади, конденсатда енгил (100 ⁰С гача) фракция микдори 10 % гача кескин ошади. Баъзи конденсатлар бензол гомологлари (20-30 % гача) юқорилиги ва циклогексан гомологлари (20-25 % гача) юқорилиги билан фарқ қилади. Бошқасида эса - бу углеводородлар миқдори камлиги ва циклопентан гомологлари микдори юқорилиги билан тавсифланади.


Foydalanilgan adabiyotlar
1. Akhmedova, O. B., & Boboqulov, F. B. (2021). Analysis of the effectiveness of methyldiethanolamine absorbent in the purification of gases. In International scientific-practical online conference" Innovative solutions to current problems in the field of organometallic high-molecular compounds." Tashkent May (Vol. 28, pp. 211-213).
2. Baxronovna, A. O., & Zafar o’g’li, R. Z. (2021, November). GAZLARINI TOZALASHDA QO’LLANILADIGAN ABSORBENT–METILDIETANOLAMIN OLISH TEXNOLOGIYASINI ISHLAB CHIQISH. In КОНФЕРЕНЦИЯ-СИМПОЗИУМ (p. 252).
3. Axmedova, O. B. (2021). Uglevodorod gazlarini tozalashda samarali absorbent kompozitsiyasini ishlab chiqish. Science and Education, 2(11), 408-413.
4. Axmedova, O. B., & Boltayev, S. S. (2021, November). To study the effect of local demulsifier for oil desalination and dehydration process. Low temperature separator used in gas preparation process. In V International Conference-Symposium on" Chemical technology and anotechnology-research in the field of chemistry of high-molecular compounds and organic substances and composite materials-problems and solutions." Tashkent.