Mahsulot tarkibidagi kislotalilikni aniqlash reja: Meva sabzavotlarning kislotaliligini aniqlash Umumiy kislotalilikni aniqlash

KONSERVALAR UMUMIY KISLOTALILIGINING 
KO’RSATKICHLARI 
Marinadli konservalar 2% dan yuqori emas (sirka kislotasiga nisbatan) uzum 
sharbati 0,2% dan kam emas (musallas kislotasiga nisbatan)olma sharbati 0,3-1,2% 
dan kam emas (olma kislotasiga nisbatan) sirkalangan karam 0,7 dan 2 %gacha (sut 
kislotasiga nisbatan) 
 UCHUVCHAN KISLOTALAR MIQDORINI ANIQLASH 
Kerakli asboblar va reaktivlar. 
Texnik tarozi. O’lchov tsilindri. 500 ml-li kolbalar. Sovutgich. Mevalar suvi. 
10% li fosfat kislota. Fenoftalein indikatori. 0,1 n ishqor eritmasi. 
Ishni bajarish tartibi: 
Uchuvchan kislotalarni aniqlash uchun texnik tarozida sabzavot pyuresi 
yoki mezgasidan 25 g tortib olinib, hajmi 500 m li kolbaga solinadi, ustiga 150 
ml suv va 1ml 10% li fosfat kislotadan q uyiladi, meva suvlari yoki musallas 
analiz qilinganda pipetka bilan 50 ml vinodan yoki meva suvidan kolbaga solinadi. 
Kolba shisha nay orqali sovutgich bilan va bug’ hosil qiluvchi kolba bilan rezina 
tiqin orqali ulanadi, kolbadagi suyuqlikning yarmi haydalgandan keyin bug’ hosil 
qiluvchi kolbadan bug’ yuboriladi va haydash to 200 ml haydalgan suyuqlik hosil 
bo’lguncha davom ettiriladi (4-rasm). Keyin haydalgan suyuqlikka 5 tomchi 
fenoftalein qo’shib, 0,1 n ishqor eritmasi bilan qizg’ish rang paydo bo’lguncha 
titrlanadi. Uchuvchan kislotaning miqdori sirka kislota hisobiga nisbatan foiz 
hisobida quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
;
006
,
0
100



=
n
N
 
Buerda 
a - namunaog’irligi. 
n - 0,1 nishqormiqdori, ml. 
0,006- sirka kislota asosida 0,1 n ishqorning titri. 
 MAHSULOTLARDAGI AKTIV KISLOTALIKNI ANIQLASH 
Kerakli asbob va reaktivlar. 
rN metr. Standart (bufer) eritmalar. Har xil 50,100,150,250 ml hajmli 
kimyoviy stakanlar. Mahsulot namunasi. 
Bu usul barcha meva va sabzavot konservalari uchun qo’llaniladi. Bu usul 
rN-metr 
asbobida 
tekshiriluvchi 
eritmaga 
elektrodlarni 
botirgandaular 
potentsiallari orasidagi hosil bo’ladigan farqni o’lchashga asoslangan. 
Suyuq mahsulotlar va bo’tqasimon mahsulotlarning aktiv kislotaliligi ularni suv 
bilan aralashtirmasdan aniqlanadi. Suyuq va quyuq qismlardan iborat 
bo’lgan konservalarning rN ini aniqlash uchun faqat suyuq qismi olinadi. 
Quruq konservalarning aktiv kislotaliligini aniqlash uchun mahsulot qiymalanadi 
va birga-bir nisbatda distillangan suv bilan aralashtiriladi. Aniqlashdan oldin 

---

asbobning aniqligi rN aniq bo’lgan biror buferli eritmada tekshiriladi. 
Asbobni tekshirish uchun asbobning idishiga buferli eritma quyiladi va uning 
elektrodlari eritmaga to’la cho’ktirib qo’yiladi. Bu holda asbobning strelkalari 
buferli eritma rN ning sonini ko’rsatishi kerak. Agar asbobning ko’rsatishi bilan 
eritmaning rN ining soni o’rtasida farq bo’lsa, u holda asbobning strelkasi maxsus 
buragich yordamida kerakli songa keltiriladi. Tekshirilayotgan asbobning 
idishiga rN i tekshirilayotgan eritma (yoki mahsulot) solinadi, unga elektrodlar 
tushiriladi, asbob ishlatiladi va eritma yoki mahsulotning rNi asbob shkalasida 
aniqlanadi. 
rN ni universal indikator qog’ozi yordamida aniqlash (texnik usul). 
Bu usul barcha meva va sabzavot konservalarinint rN ini uncha katta 
bo’lmagan aniqlikda aniqlashda qo’llaniladi. Tekshirilayotgan eritmaning 1-2 
tomchisi indikator qog’oziga tomiziladi va hosil bo’lgan rangni ranglar shkalasi 
bilan solishtirilganda, eritma rN ining kattaligi aniqlanadi. Bazi konservalar 
aktiv kislotaliliginining ko’rsatkichlari: Meva sharbati -4,4 dan yuqori emas, 
shaftoli va o’rikning shakarli bo’tqasi-3,8 dan yuqori emas, konservalangan 
bodring -4,0, yashil no’xat-5,6 dan kam emas, pomidor-3,9. 
Nazorat savollari 
1. Umumiy kislotalikni qanday aniqlanadi? 
2. Uchuvchan kislotalar miqdori qanday aniqlanadi? 
3. Mahsulotlardagi aktiv kislotlikni qnday aniqlanadi?