Maishiy gaz asboblari

Tabiiy gazlar tavsifi.
Asosiy gaz quvuruzatgichlari kompressor stanstiyalarining energoyuritmasini ishlatish va xizmat ko'rsatish bo'yicha bir qator texnologik masalalarni echishning hozirgi zamon darajasi ham ideal, ham real gazlarning qonunlarini qo'llash bilan bog'liq. Shu sababli kompressor stanstiyalar (KS) jihozlarini tavsifini aniqlash bilan bog'liq bo'lgan issiqliq hisoblashlarning u yoki bu usullarini qo'llaydigan gaz - transport korxonalarining mutaxassislari tabiiy gazlarning asosiy tushuncha va ta'riflarini, ideal gaz qonunlarining qo'llash chegaralarini aniq o'zlashtirilishi kerak, tabiiy gazlarning issiqlik fizikaviy xossalarini aniqlab bilishlari kerak.
Olish usuli va fizik kimyoviy xossalariga qarab barcha gazlar shartli ravishda tabiiy va sun'iylarga bo'lish mumkin. Hozirgi vaqtda tabiiy gaz shaharlar va aholi punktlarining asosiy yonilg'i turi, kimyoivy sanoatning qimmatbaho xomashyosi hisoblanadi.
Tabiiy gazning uchta asosiy guruhini farqlaydilar:
Sof gaz konlaridan olinadigan gazlar (quruq gazlar): asosan metan SN₄ dan 98% gacha tarkib topgan;
Gazkondensatli konlardan olinadigan gazlar: quruq gaz va kondensat qo'shimchasi (benzin, ligroin, kerosin) dan iborat;
Neft konlari quduqlaridan neft bilan birgalikda olinadigan yo'ldosh gazlar, gazlarning gaz benzini va propan - butanli frakstiya bilan aralashmasidan iborat.
Sun'iy gazni qattiq va suyuq yoqilg'ilarga termik ishlov berish hamda ko'mirlarni et osti gazifikastiyalash natijasida oladilar. Bu gazlarning asosiy tarkibi - uglerod oksidi, vodorod, azotdan iborat.
Har qanday gaz holatini holat parametrlari deb ataluvchi kattaliklar bilan tavsiflash qabul qilingan. Holatning eng ko'p tarqalgan parametrlari bo'lib zichlik, bosim, harorat hisoblanadi.Bundan tashqari massa, issiqlik sig'imi, ish, issiqlik, entalpiya, entropiya va h.k. kabi tushunchalar qo'llaniladi.
Gaz massasi (G) uning inertlik xossasini, ya'ni ega bo'lgan harakatni yoki tinch holatini saqlab turish xossasini tavsiflaydi. Gaz massasi kilogrammlarda o'lchanadi.
Gaz zichligini gaz massasi G ning uning hajmiga V ga nisbati kabi yoki gazning hajmi birligidagi uning massasi kabi aniqlash qabul qilingan.
. (1.1)
Gazning zichligi kg/m³ yoki kg/sm³ da o'lchanadi. Tabiiy gazlarni nayliquvuruzatgichlar orqali uzatishda bir qator masalalarni echishda gazning nisbiy zichligi degan tushunchadan, ya'ni bir xil sharoitda gaz zichligining quruq gaz zichligi nisbati tushunchasidan foydalanilar:
. (1.2)
0⁰S va atmosfera bosimidagi gazning zichligi uning molli massasi bo'yicha aniqlanishi mumkin.
, (1.3)
bu erda 22,41 - istalgan gazning 0⁰S va atmosfera bosimidagi bir kilomolli hajmi m³;
Kilomol bu moddaning son jihatdan uning molli massasiga teng bo'lgan kilogrammdagi miqdori. Masalan, kislorod O₂ kilomoli 32 ga teng, karbonad angidrid SO₂ kilomoli 44 kg va h.k. (1kilomol=1000mol) nayli quvuruzatgichlar orqali gazlarni uzatish masalalarini echishda siqilishi, isish, sovush va h.k. natijasida gaz zichligining o'zgarishi bilan to'qnashish mumkin. Bunda, albatta gaz massasi doimiy bo'lib qoladi, zichligi esa faqatgina gaz hajmi

Bu gazlarning asosiy tarkibi - uglerod oksidi, vodorod, azotdan iborat.

Har qanday gaz holatini holat parametrlari deb ataluvchi kattaliklar bilan tavsiflash qabul qilingan. Holatning eng ko'p tarqalgan parametrlari bo'lib zichlik, bosim, harorat hisoblanadi.

Xulosa
Sanoat mahsulotlarini loyihalash, tayyorlash, sinash va ulardan foydalanish, shuningdek, binolar (inshootlar)ni loyihalash, qurish va taʼmirlash uchun zarur boʻladigan grafik va matnli qujjatlar majmui. Asosiy xillari: loyigʻalash va ishchi hujjatlar (qurilishda), konstruktorlik va texnologik qujjatlar (sanoatda), meʼyoriytexnik hujjatlar (standartlar, texnik shartlar, umumiy texnik talablar, yoʻriqnomalar, sinovlar uslubiyati va boshqalar). Texnik hujjatlar maxsus standartlar orqali belgilab qoʻyiladi. Bu standartlarda Texnik hujjatlarni ishlab chiqish, rasmiylashtirish, butlash, ularga oʻzgartirishlar kiritish va sakdash tartibi va qoidalari koʻrsatiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.Алимов Х.А.,Мингазов Р.Ф.,Ахмедов К.Х.Иссиқлик станцияларининг қозон қурилмалари.-Тошкент: Янги нашр.2012 й.192б.
2.Mingazov R.F., X.A. Alimov.Issiqlik elektrostansiyalarning qozon qurilmalari –Toshkent DTU. 2011 yil.194 b.
3.Mingazov R.F., Saidaxmedov S.S ”IESning issiqlik stansiyalarida issiqlik energetika qurilmalarini ishlatilish va ta’mirlash”, Voris, Toshkent - 2007 yil.
4.Алимбоев А.У.,Шаисламов А.Ш.,Тешабаев Н.Т.Ёқилғи ва ёниш асослари.Ўқув қўлланма.-Тошкент:ТошДТУ.2002 й.
5.Rahimjonov R.T. Yoqilg'i va yonish asoslari. -Toshkent, 2002
6.Yusupaliev R.M. IESlarda suv tozalash. –Toshkent, TDTU, 2003.
7.Мингазов Р.Ф., Умиров У.Р. Тепловой расчет котельного агрегата. Ташкент, ТГТУ, 2003.
8. Mingazov R.F., Isaxo'jaev X.C, Chembaev R.K. Qozon qurilmalari. O'quv qo'llanma.Toshkent -2007 yil.
9.Мингазов Р.Ф. «Козон курилмалари» фанидан маъруза матни. Тошкент 2000 й.

10 Vena V.A., Gusarova E.A., Gulyukin M.D. Shahar qurilishida gaz taqsimlash tizimlarining ishonchliligini oshirish yo'llari // Innovatsiyalar va investitsiyalar, 2017 y.

11 Kuskildin T.R., Dmitriev M.E., Mastobaev B.N. Gaz tarmoqlarini rivojlantirishning dolzarb muammolari va gaz taqsimlash tizimlarining ekspluatatsiya ishonchliligini oshirishning asosiy yo'nalishlari // Gaz va neft quvurlari va gaz va neftni saqlash inshootlarini loyihalash, qurish va ulardan foydalanish, 2016. No 3. S. 40-44.
12 Xraneniye nefti i nefteproduktov: Uchebnoye posobiye/ V.N. Antipyev, G.V. Baxmat i dr.; Pod obщyey redaksiyey Yu.D.Zemenkova.- M.: FGUP .Izd-vo “Neft i gaz” RGU nefti i gaza im.I.M.Gubkina, 2003.-560 s.