Maishiy iste'molchilarda energiyani tejash Reja Elektr energiyaning tariflari

Kundallik xatti-harakatlaringizni o’zgartiring

Uyda energiya sarfini kamaytirish uchun siz energiya tejaydigan mahsulotlarni sotib olishingiz shart emas. Energiyani tejash uchun, kerak bo’lmaganda, chiroqlarni yoki asboblarni o’chiring.
Energiyani tejash uchun qishda termostatni issiqligini o’chirish va yozda konditsionerdan kamroq foydalanish zarur. Isitish va sovutish xarajatlari o’rtacha uydagi kommunal to’lovlarning deyarli yarmini tashkil qiladi, shuning uchun isitish va sovutishning intensivligi va chastotasining pasayishi eng katta tejashni ta’minlaydi.

2. 
   Lampochkalarni almashtiring
   

An’anaviy cho’g’lanma lampalar haddan tashqari ko’p elektr energiyasini sarflaydi va ularni energiya tejaydigan alternativlarga qaraganda tez-tez almashtirish kerak. Cho’g’lanma galogen lampalar, ixcham lyuminestsent lampalar (CFL) va yorug’lik chiqaruvchi diodli lampalar an’anaviy lampalarga qaraganda 25-80 foizga kam energiya sarflaydi va 3-25 barobar ko’proq xizmat qiladi.
Energiyani tejaydigan lampalar biroz qimmatroq bo’lishi mumkin bo’lsada, ulardan samarali foydalanish va uzoq umr ko’rish sizga uzoq muddatda foyda keltiradi.

3. 
   Qurilma ishlatilmaganda elektr simini tarmoqdan uzing
   

Ko’p odamlar elektr tarmog’iga ulangan qurilmalar qancha elektr energiyasini sarflashini bilishmaydi. Masalan, o’chiq televizorlar, kompyuterlar, zaryadlangan telefonlar yoki o’yin pristavkalari kabi kutish rejimidagi elektr qurilmalar. Ular sarflaydigan elektr energiyasi miqdori oz bo’lishi mumkin, biroq uzoq muddatda emas.

4. 
   A+ toifali maishiy texnika
   

O’rta hisobda, maishiy texnika xususiy xonadonlarda umumiy energiya sarfining qariyb 13 foizini tashkil qiladi. Uskunani sotib olayotganda siz ikkita raqamga e’tibor qaratishingiz kerak: sotib olish narxi va yillik ishlatish xarajatlari. Energiya tejaydigan qurilmalar boshlang’ich sotib olish narxlari yuqori bo’lishi mumkin bo’lsada, ularning ishlatish xarajatlari odatda an’anaviy modellarga qaraganda 9-25 foiz past bo’ladi.
Siz A+ va A ++ toifasidagi qurilmalarni tanlashingiz kerak, chunki ular 50 foizgacha kamroq energiya sarflaydi.
Unutmangki, siz ishlatadigan elektr energiyasi miqdori bilan atrof-muhit o’rtasida bog’liqlik bor. Sizning shaxsiy o’zgarishlaringiz kichik bo’lib tuyulishi mumkin, ammo taraqqiyot .
O‘zbekistonda 5,5 mln.dan ortiq maishiy abonentlar - elektr energiyasi iste'molchilari mavjud. Agar har bir oilada 2 tadan 100 Vt lik cho‘g‘lanma lampalar 18-22 Vt lik energiya tejamkor lampalarga almashtirilsa, 880 MVt miqdoridagi (0,08 kVt x 2 dona x 5 500 000 abonent = 880 000 kVt) yoki Talimarjon IES kabi yirik elektr stansiyasining quvvatidan ko‘proq quvvat bo‘shatiladi. Bu esa respublika elektr energetikasi tarmog‘i barqarorligini mustahkamlashga va barcha iste'molchilarni uzluksiz elektr energiyasi bilan ta'minlashga yordam beradi.
Agar ushbu lampalarning kunlik o‘rtacha ishlash davomiyligini 6 soat deb olsak, elektr energiyasi iqtisodi bir oyda 158 400 ming.kVt/soatni (880 000 kVt x 6 soat x 30 kun), ya'ni respublika bo‘yicha umumiy kunlik o‘rtacha elektr energiyasi iste'moliga teng miqdorni tashkil etadi.
Joriy yilning iyul-avgust oylarida “Energiyani tejaydigan lampalar mahalliy ishlab chiqarilishini kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaror loyihasi Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali veb-saytiga muhokamaga qo‘yilgan edi.
Ushbu hujjat, avvalroq qabul qilingan Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 9 apreldagi “Respublikada sotiladigan maishiy elektr priborlarini, yangidan quriladigan binolar va inshootlarni energetika jihatidan majburiy markirovkalash va sertifikatlash tizimini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 86-sonli qarori bilan birgalikda, kommunal-maishiy iste'molchilar tomonidan elektr energiyasi iste'molini kamaytirish masalasini hal qilishga yo‘naltirilgan bo‘lib, hududlarni elektr energiyasi bilan barqaror ta'minlash masalasini hal qilinishini ta'minlaydi.
Mazkur qaror kommunal-maishiy sohada ham, iqtisodiyotning turli tarmoqlarida ham cho‘g‘lanma lampalarni energiyani tejaydiganlariga almashtirish orqali ulardan foydalanishni bosqichma-bosqich cheklab borishni ko‘zda tutadi. Shuningdek, umumiy foydalanishdagi cho‘g‘lanma lamplarni olib kirish, yetkazib berish va respublika bozorida realizatsiya qilishni cheklash ko‘zda tutilmoqda.
Hozirda O‘zbekistonda energiyani tejaydigan lampalarni ishlab chiqaruvchi 8 dan ortiq korxonalar mavjud bo‘lib, 2014 yilda ular tomonidan 6,7 mln. donadan ziyod shu turdagi lampalar ishlab chiqarildi.
2015 yilda “O‘zeltexsanoat” AK, “Angren” MIZ va “Jizzax” MIZ korxonalari tomonidan 6,6 mln.donadan ortiq energiyani tejaydigan lampalar ishlab chiqariladi, shundan 3,2 mln. donasi svetodiod lampalar. 2019 yilga borib ushbu korxonalarda bu turdagi lampalarni ishlab chiqarishning yillik hajmi 15,7 mln. donadan ortib ketadi. Bundan tashqari, cho‘g‘lanma lampalarni realizatsiya qilish va qo‘llashni cheklash boshqa ishlab chiqaruvchilar uchun ham raqobat muhitini yaratadi va yurtimizda shu turdagi lampalar ishlab chiqarish hajmining oshishiga zamin yaratadi.
Qabul qilingan qarorni amaliyotda izchil qo‘llanilishi, nafaqat yoritish maqsadlarida elektr energiyasidan samarali foydalanishni, balki mahalliy korxonalarda enegiyani tejaydigan lampalarni ishlab chiqarishni kengaytirish hisobiga yangi ishchi o‘rinlari yaratilishini ham ta'minlaydi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1. K. AzibLnoB. SjieKTpocJiHKauHfl cejibCKoro xo3hhctb3 Y3SeKHCTaHa. T., «Y36eKHCT0H», 1970.
2. K. AabiJioB. Bonpochi bkohomhh 3JieKTpo3HeprHH htohJlHBa B HapOilHOM X03fliiCTBe. T., «y3SeKHCTOH», 1974.
3. HcnoJib30BaHHe 3JieKTpo3HeprHH b cejibCKOM xo3HiicTBe y36eKHCTaHa. T., «^36eKHCTOH», 1974.
4. K. AnbuioB. CnpaBOHHHK 3JieKTpHKa. T., «y36eKHCTOH», 1983.
5.https://mineconomy.uz/uz/info/10172. Chrome browser
6.https://uz.wikipedia.org/wiki/Energiya
7.Annaqulov T.J. Kon mashinalari fanidan laboratoriya ishlari to’plami.
Toshkent, ToshDTU, 2016. 50 bet