Мажбурий электр тебранишлар

C

»
U(t) = U₀ e ^{j w t}
3-шакл.
Бу жараённи квазистационар деб хисоблаб:

U_cқ U(t) , , дан

q(t) қ CU₀ e ^{j w t}

Электр токининг таърифидан:

i(t) = ;
бундан
i(t) =
Ўзгарувчан ток занжирида фақат С бўлган ҳолда ток кучининг ўзгариш қонуни келиб чиқади. Охирги тенгламани маҳражидаги катталик Z_c бўлиб, комплекс кўринишида тасвирланган ва комплекс сиғим қаршилигидир. R_c= эса сиғим қаршилик ёки реактив қаршилик дейилади. Охирги ифодани сиғим қаршилик орқали қуйидагича ифодалаймиз:



Бу формуладан кўринадики ўзгарувчан ток занжирида фақат шу конденсатор (С) бўлганида ток шу қонунга мувофиқ ўзгарар экан.
Мана бу тушунча ва формулаларга эга бўлганимиздан кейин, ўзгарувчан ток кўприги учун (1-шакл) мувозанат шартини қуйидагича ёзамиз:

яъни кўприк елкаларининг комплекс қаршиликлар пропорцияси каби ёзилади. Бу ерда:

,
z₁қ R₁ , z₂ қ R₂

Буларни (4) га қўйсак:

C_x қC₀
бўлади.
(5)-формула ўзгарувчан токда ишлайдиган кўприк схемаси ёрдамида номаълум конденсатор сиғимини топиш формуласидир.Агар (5) ифодадаги C₀ ни СИ тизимидаги сиғим бирлиги-Фарада (Ф) билан белгиласак, С_х ҳам шу бирликда ифодаланади (1Ф қ 10^-6мкФ).
Реохорд диаметри ўзгармас ва бир жинсли ўтказгичдан ясалган учун
, l₁=l₂=100 ва

эканлигини ҳисобга олиб, (5) формулани қуйидагича ифодалаймиз:

КОНДЕНСАТОРЛАР СИ/ИМИНИ ЎЛЧАШ НАТИЖАЛАРИНИ ЭҲМДА ҲИСОБЛАШ

1.ЭҲМ да ҳисоблаш учун формула қуйидагича ифодаланади.

C_x (I) қ

(7) формула ёрдамида жадвалда олинган тажриба натижаларини ҳисоблаш иловадаги дастур ёрдамида ҳисобланади. ЭҲМ да С_i-лар, ўртача қийматлар, ўртача квадрат хатоликлар, нисбий хатоликлар ҳисобланади.

2. 
   С₁ ,С₂ ,С₃ , ларнинг ўртача қийматларига асосан турли комбинациялар учун уларни назарий томондан хисоблашлар L 511 дастур ёрдамида бажарилади.
   

ЎЗГАРУВЧАН ТОК УЧУН ОМ қОНУНИНИ ТЕКШИРИШ
Керакли асбоблар: Ўзгарувчан ток генератори, қаршиликлар магазини, сиғимлар магазини, индуктивлик миллиамперметр, вольтметр.
Ўзгарувчан ток занжирида кетма-кет уланган актив қаршилик R, индуктивлик L ва сиғим С лар дан иборат схемани кўрамиз.

L

R C
~
e=e₀ e^jwt
Занжирга уланган ток манбаининг э.ю.к. си
e(t)=e₀ e^jwt
кўринишда берилган бўлса, бу занжирдаги ток қандай қонун билан ўзгаради ва яна э.ю.к. нинг амплитуда қиймати ва токнинг амплитуда қийматлари орасидаги фазалар фарқи қандай бўлади? Жараённи квазистационар ҳисоблаб, бу ёпиқ занжир учун Кирхгофнинг иккинчи қоидасини қўллаймиз.
U_R қ U_C = e=e_инд
Бу ерда U_R қ iR , U_C = , e_инд = -L эканини назарга олиб, қуйидагича иккинчи тартибли тўлиқ дифференциал тенгламага эга бўламиз.
L = R = i = e₀ e^jwt

АДАБИЁТЛАР:

1. 
   Р.Б.Бекжонов. Атом ядроси ва зарралар физикаси. Т.1995. 1-боб, 84-116, 119-128 бетлар.
   
2. 
   К.Т.Тешабоев. Ядро ва элементар зарралар физикаси. Т.1992. 68-88 бетлар.
   
3. 
   К.Н.Мухин. Экспериментальная ядерная физика. Т.1, М.1974. 165-206 ст.
   
4. 
   Ю.М.Широков. Н.П.Юдин. Ядерная физика. М.1980. 201-230 ст.
   
5. 
   Д.С.Сивухин. Обўий курс физики. ч.2. М.1989. 62-86 ст.
   
6. 
   П.Е.Колпаков. Основқ ядерной физики. М. 1969, 200-234 бетлар.
   
7. 
   И.В.Ракабольская. Ядерная физика. 1971, 90-110 бетлар.