Majolis un-nafois

Agarchi jumlai avqofi shahr g’orat kard,
Xudosh xayr dihod onki in imorat kard.
Tarjimasi: Agarchi butun shahar vaqflarini o’g’irlagan esada, shu binoni qurgan odamning xudo hayrini bersin.
Navoiy yaqin do’sti Amir Shayxim Suhayliyning Vaysiy va Sog’ariy nomli shoirlarga atab yozgan o’tkir satirik qit’asi “el orasida base shuhrat” tutganligini xabar qiladi. Nomlari zikr etilgan bu ikki shoir Abdurahmon Jomiy Makka safariga chiqmoqchi bo’lganida birga mulozamatda borishlikni izhor qilishgan. Jomiy ketar vaqtida Vaysiy eshagi yo’qligini bahona qilib, Sog’ariy esa yana qandaydir bir bahona bilan safardan qolganlar. Shunda Suhayliy quyidagi qit’ani aytgan edi:
Vaysiyu Sog’ariy ba azmi haram,
Gashta budand har dushon safari,
Lek az on roh har du vo mondand,
On yak az bexariyu in zi xari.
Tarjmasi: Vaysiy va Sog’ariy ikkovlon muqaddas safarga bormoqchi bo’ldilar. Biroq u biri eshagi yo’qligidan, biri eshakligidan ul yo’ldan qoldilar²⁹.
“Majolis”da o’sha davr hajvchiligining yuqoridagi kabi yorqin namunalari anchagina. Poraxo’r Xo’jand qozisini fosh qiluvchi Sayid Abdulhaqning qit’asi, hazl-mutoyibaga moyil Sayid Kozimiyning: “Xudoga shukrki, Hiri (Hirot – S.G’.) shaharining qozisi emasman – odamsifatman, eshak emasman”, - ma’nosidagi hajviy bayti; Abdulbaraka degan qozining kirdikorlarini fosh etuvchi noma’lum shoirning bayti; qator-qator hajviy qaydlar - Mir Murtoz degan shoir shaxmatga shunday ishqiboz bo’lganki, ikkita o’yinchiga duch kelsa biri bilan o’ynab, agar biri ketsa, bunisi qolsin degan ma’anoda ikkinchisining etagini mahkam ushlab o’tirishligi haqida; Buxorolik shoir Kavsariyning o’z hujrasida taom pishirayotganida kimdir kelib qozon ostiga o’tin tashlab qo’ygani, shunda u tabh (ovqat pishirish) ishida madad qilmakim , sherik bo’lursen deya shirin va iliq hazil bilan hozirjavobligi haqida; shoir Masixiyning Ka’ba safariga ketayotganida uzoq yo’l mashaqqati va shoir ahvolidagi bir holatni aks ettiruvchi g’oyat hajviy bayt (buning ham muallifi ma’lum emas), Hofiz Sharbatiyning Abulqosim Bobur Mirzo taklifi bilan Shoh yonidagi shahar muftisi sarhush Mavlonozadai Abhariyga may to’la qadah uzata turib badihona bitgan ajoyib bayti: