Makroekonomika

2022-jıl ushın Qaraqalpaqstan Respublikası byudjetiniń, wálayatlar hám de Tashkent qala jergilikli byudjetleriniń dáramatları hám ǵárejetleri prognozlar

Mlrd sumda

q/s

Aymaqlar ati

daramat

qarejet

1.	Qoraqalpaqstan Respublikasi	2 356,2	3 874,2
2.	Andijon walayati	3 059,4	4 741,6
3.	Buxoro walayati	2 904,0	3 346,3
4.	Jizzax walayati	1 727,2	2 551,8
5.	Qashqadaryo walayati	3 483,0	5 534,3
6.	Navoiy walayati	2 186,3	2 186,3
7.	Namangan walayati	2 903,2	4 608,0
8.	Samarqand walayati	3 955,8	4 963,8
9.	Surxondaryo walayati	2 466,9	4 453,9
10.	Sirdaryo walayati ***	1 104,5	1 777,7
11.	Toshkent walayati	4 378,9	4 378,9
12.	Farg‘ona walayati	4 242,5	5 619,9
13.	Xorezm walayati ***	2 220,6	3 067,2
14.	Toshkent qalasi****	6 044,7	6 044,7
	Jami	43 033,2	57 148,7

* Mobil baylanıs xızmeti, temeki hám alkogol ónimleri, sonday-aq pivo ushın akisiz salıǵı tushumlari esaptan ajaratiladigan aqshalardı inabatqa alǵan halda
** Jergilikli byudjetler esabınan so'ndiriletugin mámleket qarızına xizmet kórsetiw menen baylanıslı ǵárejetlerdi inabatqa alǵan halda
*** Mámleket medicinalıq qamsızlandırıw fondına transfertlar — 525, 3 mlrd swm (sonnan, Sirdaryo wálayatı — 522, 3 mlrd swm, Xorezm wálayatı — 3, 0 mlrd swm)
**** Suw támiynatı hám kanalizaciya sistemaların rawajlandırıw fondına transfertlar − 18, 7 mlrd swm


Oliy Majlis Nızamshılıq palatası daǵı barlıq komitettiń keńeytirilgen jıynalısları bolıp ótti. Ol jaǵdayda komitet aǵzaları “2022-jıl ushın Ózbekstan Respublikası Mámleket byudjeti tuwrısında”gi nızam joybarın hár tárepleme kórip shıǵıldı.
Jıynalıslarda ministrler Mákemesi, Finans ministrligi, tiyisli ministrlik hám keńselerdiń kishi hámeldar basshıları qatnasdı.
Hár bir komitet óziniń baǵdarınan kelip shıǵıp, tarawlarda ajratilayotgan aqshalardı talqılaw etdi.
Aytıp ótkeni sıyaqlı, usı nızam joybarı keyingi jılda ekonomikalıq ósiw dárejesi 6 procent, inflyatsiya dárejesi 9 procent, konsolidatsiyalashgan byudjet deficitligi jalpı ishki ónimge salıstırǵanda 3 procent muǵdarında, sonıń menen birge, tazadan imzolanadigan mámleket sırtqı qarızı joqarı shegarası
4, 5 mlrd. dollar muǵdarında prognoz etilgen halda islep shıǵıldı. 2022-jıl ushın Mámleket byudjeti dáramatları 200 trln. swmni yamasa jalpı ishki ónimge salıstırǵanda 23, 8 procent muǵdarında prognoz etińip atır.
Kelesi jıl ushın byudjet prognozları Mámleket byudjeti deficitligin 3 procentten asırmaslik, mámleket qarızın ortasha dárejede saqlap turıw boyınsha Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen berilgen tapsırmalardan kelip shıǵıp qáliplestirildi. Yaǵnıy Mámleket byudjeti dáramatlarınan kelip shıǵıp, kelesi jıl ushın Mámleket byudjeti ǵárejetleri 214, 8 trln. swmni yamasa jalpı ishki ónimge salıstırǵanda 25, 6 procent muǵdarında belgilenip atır.
Mámleket byudjetinen 2022-jılda ekonomikaǵa ajratılıwı joybarlawtirilayotgan ǵárejetler 24, 3 trln. swmni yamasa jalpı ishki ónimge salıstırǵanda 2, 9 protsentti tashkil etip, jámi ǵárejetlerdiń 11, 3 payızın quraydı.
Belgilengeni sıyaqlı, social tarawdıń ǵárejetleriniń derlik 45 procenti bilimlendiriw tarawına jóneltirilip atır. Atap aytqanda, mektepge shekem tálim mákemelerine ámeldegi jılǵa salıstırǵanda hámme ilajlardı hám tárbiyalaniwshiler sanı asqanlıǵın inabatqa alǵan halda 8, 6 trln. swm, xalıq tálimine 30, 8 trln. swm, orta arnawlı hám joqarı tálimge 7, 5 trln. swm aqsha ajratılıwı belgilenip atır.
Sonıń menen birge, alshaq hám shet aymaqlarda 1 600 dane bog'cha shólkemlestiriw ushın 1, 5 trln swm subsidiya hám kompensatsiya ajratılıwı, mekteplerde tálim sapasın asırıw hám de oqıwshılar ushın jańa áwlad sabaqlıqlardı islep shıǵıw hám baspadan shıǵarıw ushın Xalıq tálimi ministrliginiń Kitap fondına 605 mlrd. swm, mekteplerdi operativ hám sapalı internet tarmaǵı menen támiyinlew jumısların keyingi jılda juwmaǵına jetkiziw ushın 152 mlrd. swm ajıratıw názerde tutilyapti.
Jıynalısta keltirilgeni sıyaqlı, 2022-jılda Mámleket byudjetinen den sawlıqtı saqlaw tarawına 24, 0 trln. swm aqsha yamasa 2021-jıl tastıyıqlanǵan rejege salıstırǵanda 3, 5 trln. swmga yamasa 17 procentke kóp aqsha ajratılıwı názerde tutılmaqta.
Mámleket byudjeti qarjları esabınan jeńillikli taypaǵa kiretuǵın shaxslarǵa kvota tiykarında order beriw tártibi biykar etilip, finanslıq támiynlewdiń jańa mexanizmi tiykarında olardı esapqa alıw hám gezek tiykarında emleniwge jibeshning elektron informaciya sisteması engiziledi. Yaǵnıy respublika qánigelestirilgen medicina orayları hám de taǵı basqa mámleket hám menshikli medicina mákemelerinde jeńillikli taypaǵa kiretuǵın shaxslardı biypul emleniw (medicinalıq jollanba ) ǵárejetleri ushın 589, 0 mlrd. sumnan zıyat aqsha názerde tutilib, Mámleket medicinalıq qamsızlandırıwı fondı hám medicina shólkemleri ortasında dúziletuǵın shártnamaǵa muwapıq nawqaslardıń emleniw ǵárejetleri tolıq oraladı.
Aytıp ótkeni sıyaqlı, Prezidentimizning qararlarına muwapıq 2022-jılda 260 mıń gektar awıl xojalıǵı eginleri maydanlarında suw tejovchi texnologiyalardı engiziw belgilengen bolıp, usı ilajlardı mámleket tárepinen qollap-quwatlaw ushın subsidiyalar beriwge mámleket byudjetinen 1, 2 trln. swm aqsha ajıratıw názerde tutılmaqta.
Sonıń menen birge, bıyılǵı jılda jańa islengen Ósimlikler karantini hám qorǵawı agentligi sistemasın saqlaw ǵárejetlerine 146 mlrd swm, usı agentlik tárepinen ámelge asırilatuǵın zıyankeslerge qarsı gúresiw hám de ayrıqsha jaǵdaylarda ónimdi saqlap qalıw ilajlarına 50 mlrd swm ajıratıw belgilenip atır.
Qızǵın tartıs-tartıslarǵa bay bolǵan dodalawlarda nızam joybarınıń hár bir statyası deputatlar tárepinen dıqqat penen úyrenip shıǵıldı hám analiz etildi.
Salıq tólewshiler ózleri tóliyotgan salıqlardan etiletuǵın ǵárejetlerdi yamasa olardıń bólistiriliwinde tikkeley qatnasıw ámeliyatı kengaymoqda. Atap aytqanda, respublikanıń barlıq rayon (qala ) larida tiyisli byudjetlerdiń tastıyıqlanǵan ulıwma ǵárejetleriniń 5 payızın, sonıń menen birge, rayon (qala ) lar byudjetleri qosımsha qarjlarınıń keminde 30 procenti jámiyetshilik pikiri tiykarında qáliplestirilgen ilajlarǵa jóneltiriliwi belgilenip atır.
Sonıń menen birge, nızam joybarın kórip shıǵıw processinde makroekonomikalıq siyasattiń 2022-jıl ushın tiykarǵı baǵdarları hám kórsetkishleri kelesi jılda da makroekonomikalıq turaqlılıqtı saqlap qalıwǵa, fiskal xoshametlew ilajların ortashalashtirib barıwǵa qaratılǵanın joqarı bahaladı.
Jıynalıslarda hár bir ministrlik hám keńselerge 2022-jılda ajıratıw usınılıp atırǵan byudjet qarjları olarǵa júkletilgen wazıypalar, atap aytqanda, mámleket programmaları hám de tarmaq programmaların waqıtında tolıq atqarılıwın támiyinlew hám de nátiyjeli xızmet kórsetiwi ushın jetkiliklilik máselesine tómen palata komitetleri itibar qaratıwdı.
Dodalawlar dawamında byudjet ǵárejetleri ashıq -áshkara bolıwı, mámleket keńseleri, aymaqlar onıń hár bir swmini aqılǵa say, sistemalı túrde jumsawı zárúrligi aytnıp, byudjetten aqsha alıwshı shólkemlerde finanslıq ıntızamǵa ámel etiliwi maydanınan qadaǵalawdı jáne de kúsheytiw boyınsha bir qatar usınıs hám usınıslar berildi.


“Xalıq sózi”.