Makroiqtisodiy tahlil

12.1 - rasm. Tashqi muvozanatga erishish mexanizmi⁶⁹

12.1-rasmda BB egri chizigi davlat xarajatlari (G) hajmlari majmuasi va foiz stavkalari (R) qiymatlari to‘plamini bildiradi, ular tashqi muvozanatni qo‘llab-quvvatlashni akslantiradi, ya’ni to‘lov balansi saldosi nolga teng (BP=0) holatga muvofiqdir.

Egri chiziqning musbat og‘ishi quyidagicha tushintiriladi. Boshlang‘ich E nuqtada ichki va tashqi muvozanatga erishilgan bo‘lsin. Davlat xarajatlari (G) ning o‘sishi E nuqtadan o‘ng tomonga siljishi bilan akslantiriladi, masalan A nuqtagacha. Buning natijasi daromadning

68. 
    Мэнкью Н.Г. Макроэкономика. Гл. 13.
    

4. 
   Ｇo‘rniga davlat budjeti saldosi ishlatilishi mumkin.
   

69. 
    N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 7 th edition. Harvard University. NY.: Worth Publishers,
    

2015

129

o‘sishi bo‘ladi, bu importning o‘sishiga olib keladi, savdo balansi defitsini vujudga keltiradi (bu joyda fiskal siyosatning kiska muddatli oqibatlarigina karalmoqda va valuta zaxiralarining keyingi o‘zgarishlari pul taklifiga ta’siri qilmaydi).

Ichki muvozanatning grafik tasvirini (12.2-rasm), ya’ni to‘la bandlik, ishlab chiqarish potensial hajmi va inflatsiyaning yukligini qaraymiz. E nuqtada ham ichki va ham tashqi muvozanatga (turg‘unlikka) erishilsin. Agar hukumat G xarajatlarini oshirsa, u holda daromad, keynsian nazariyasiga ko‘ra multiplikator samarasi bilan ortadi. E nuqtadan A nuqtaga siljish, ya’ni bu o‘sishni akslantiruvchi siljish, muvozanat nuqtasidan ortiqcha talab hududiga ko‘chishni anglatadi, unda ortiqcha daromad (to’la bandlik darajasidan yuqori holat) inflatsion bosimni vujudga keltiradi. Endi ichki turg‘unlikni tiklash uchun talabni qisqartirish maqsadida pul massasi miqdorini kamaytirish, R ni oshirish zarur. Grafikda bu holat A dan D nuqtaga harakat orqali tasvirlangan, unda daromad resurslar to‘la bandlikga qaytadi va ichki muvozanat tiklanadi.