Makroiqtisodiyot fanidan ma'ruza matni doc

17.3. Ishlab chiqaruvchilarga subsidiyalariva importni kvotalar orqali 
tartibga solish 
Miliyishlabchiqaruvchilarnixorijiyfirmalarraqobatidanhimoyaqilishningmuq
obilusuliulargabevositasubsidiyaberishhisoblanadi. 
Ishlab  chiqarish  subsidiyasining  tariflardan  afzalligi  shundan  iboratki,  u  bir 
tomondan,  milliy  ishlab  chiqarishni  o’sishini  ta’minlasa,  ikkinchi  tomondan, 
iste’molning  mutlaq  kamayishiga  olib  kelmaydi.  Chunki,  ichki  narxlar  jahon 
narxlaridan qimmatlashmaydi. 
Ammosubsidiyalarni joriy qilgandan so’ng ularni bekor qilish qiyin bo’ladi, 
raqobat  muhiti  yo’qoladi  hamda  bu  xarajatlarni  moliyalashtirish  muammosi 
kuchayib boraveradi 
 
Jahonamaliyotidatashqiiqtisodiyfaoliyatnitartibgasolishningbilvositausullari
gaqaragandabevositausllaridankengroqfoydalaniladi. 
Bevositausullarmazmunigako’ra, 
iqtisodiy, 
ma’muriy, 
me’yoriy 
- 
huquqiyko’rinishgaegabo’lishimumkin. 
Lisenziyalashvakvotalashiqtisodiyxarakterdagibevositausullarichidakengtarq
alganihisoblanadi. 
Lisenziyalash 
– 
bu, 
tashqiiqtisodiyoperasiyalarniamalgaoshirishgadavlattashkilotlaridanruxsatolishning
ma’lumtartibidir.  
LiseniyalarberishhuquqigaO’zbekistonRespublikasiningquyidagiboshqaruvt
ashkilotlariega: VazirlarMahkamasi, Moliya, Adliya, Ichkiishlar, Sog’liqnisaqlash, 
Xalqta’limivazirliklari, shuningdek, Markaziybank. 
Lisenziyalashbilanbirqatordajahonamaliyotidamahsulotlarni, 
shuningdek, 
ishchikuchieksportvaimportinichegaralashmaqsadidakvotalashkengqo’llaniladi. 
Bu  usulning  mohiyati  shundan  iboratki,  unda  vakolatli  davlat  yoki  xalqaro 
tashkilot  alohida  mahsulotlar,  xizmatlar,  mamlakatlar  va  mamlakatlar  guruhi 
bo’yicha  ma’lum  davrga  eksport va  importga  miqdoriy  yoki  qiymat  chegaralarini 
belgilaydi.  Davlat  tomonidan  tartibga  solish  tadbiri  sifatida  kvotalash  to’lov 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

balanslarini  ichki  bozorda  talab  va  taklifni  balanslashtirish  uchun  muzokaralarda 
o’zaro  kelishuvga  erishish  uchun  qo’llaniladi.  O’zbekistonda  kvotalash  xalq 
iste’moli  mollarini  va  strategik  xom  ashyoning  muhim  turlarini  olib  chiqishni 
chegaralash usuli sifatida qo’llanilmoqda.  
Kvotalash faqat mahsulot oqimlarinigina emas, balki ishchi kuchi oqimlarini 
tartibga solishda ham qo’llaniladi. Ko’pgina rivojlangan mamlakatlar ichki mehnat 
bozorini himoyalash maqsadida xorijdan ishchi kuchi importiga kvotalar o’rnatadi. 
Importkvotalarierkinraqobatsharoitigako’proqmoskeladi. 
Tariflarganisbatankvotalarnijoriyqilishdanko’riladiganfarovonlikdagiyo’qotishlarik
kiholatdakattabo’ladi. 
Birinchidan, 
kvotalarmahsulotlarimportqilayotganmilliyishlabchiqaruvchilaryokixorijiyfirmalar
monopolhukumronligidarajasinioshirsa. 
Ikkinchidan, 
importga 
lisenziyalar 
samarasiz joylashtirilsa.