Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

3.5. Jismoniy mashqlar ta’sir o‘tkazishini aniqlovchi 

omillar

Ma’lumki, ayni bir xil jismoniy mashq turli xil samaraga 

olib kelishi mumkin va aksincha, har xil jismoniy mashq bir 

xil  natijaga  olib  kela  oladi.  Bu  jismoniy  mashq  o‘z-o‘ziga 

qandaydir  xususiyatlarga  bo‘linmaganligidan  dalolat  beradi. 

---

17

Binobarin, jismoniy mashqlarning ta’sir o‘tkazuvchi omillarini 

bilish  pedagogik  jarayonning  boshqaruvchanligini  oshirishga 

imkon  beradi.  Barcha  xilma  -  xil  omillarni  quyidagi  tarzda 

guruhlashtirish mumkin:

1.  O‘quvchilar  va  o‘qituvchining  shaxsiy  tavsifi  muhim 

omildir. Ikki tomonlama o‘qitish jarayoni – o‘qituvchi o‘rgatadi, 

o‘quvchi  o‘rganadi,  shuning  uchun  jismoniy  mashqlar  teng 

darajada  ta’sir  o‘tkazishi  o‘rgatayotgan  va  o‘rganayotgan 

tomonining axloqiy sifatlari, aql-idroki bilimlari, ko‘nikma va 

malakasi, jismoniy rivojlanish darajasi, manfaatdorligi, faolligi 

va boshqalarga bog‘liq.

2. Jismoniy tarbiya qonunlarining ilmiy omillari insonning 

bilish darajasini xarakterlaydi. Jismoniy mashqning pedagogik, 

fiziologik fazilatlari qanchalik chuqur ishlab chiqilgan bo‘lsa, u 

shu qadar samaralidir. Ulardan pedagogik vazifalarni yechishda 

foydalanish mumkin.

3. Uslubiy omili jismoniy mashqlardan foydalanish vaqtida 

amalga oshirishga tegishli talablarning keng guruhlarini 

birlashtiradi.

4.  Meteorologik  omillari  (havo  harorati,  namligi  va 

hokazolar) ta’sir o‘tkazishni bilish guruhlarini tashkil etadi.

5.  Moddiy  omillar  (sport  inshootlari,  anjom-jihozlar, 

kiyimlar) sport vazifalarini yechishga ko‘proq va kam darajada 

– umumta’lim, sog‘lomlashtirish vazifalarini yechishga ta’sir 

qiladi.