Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

V BOB. TA’LIMNING USLUBLARI

5.1. Tushuncha va atamalar

Jismoniy  tarbiyada  o‘qituvchidan  o‘qitishning  predmeti 

sifatida  harakatlantiruvchi  harakat  va  maxsus  mashg‘ulot 

o‘qitishning  muayyan  uslublarini,  o‘quvchilardan  esa 

ta’limning  usullarini  egallash  talab  qilinadi.  O‘quvchilarni 

bilmaslikdan bilishlikka, xabarsizlikdan xabardorlikka qanday 

yetaklab borish - o‘qituvchi konstruktiv faoliyatining sterjenli 

vazifalaridan biridir. 

Uslubiy usul – bu ta’limning aniq vazifalari bilan 

muvofiqlikda uslubning o‘rgatilishi vazifasini amalga oshirish 

usulidir.  Binobarin,  har  bir  uslubning  ichida  uning  xilma  xil 

uslubiy usullari foydalaniladi.

Usul  aniq  sharoitlarda  o‘ziga  muvofiq  uslubni  qo‘llashga 

imkon  beradi.  Aynan  shuning  uchun  ta’limning  har  qanday 

bosqichida  va  har  qanday  kontingentdagi  odamlar  bilan 

ishlash, xilma-xil didaktik vazifalarni yechish vaqtida u yoki 

bu uslubdan foydalaniladi. Ayni vaqtda har qaysi usulbiy usul 

faqat ayrim hollarda foydalaniladi. Demak, juda kam hollarda 

qo‘llaniladi. Shu bilan birga uslubiy usullar zaxirasi qancha boy 

bo‘lsa, uslubning qo‘llanish diapozoni shunchalik keng bo‘ladi.

Uslubiy usullar shunchalik ko‘pki, ularni biror-bir hisobga 

kiritib  bo‘lmaydi,  ulardan  ba’zilari  yo‘q  bo‘lsa,  boshqalari 

ko‘rinishini  o‘zgartiradi,  o‘qituvchining  ijodi  bilan  yangilari 

yaratiladi. O‘qitish darajasidagi farq, aynan uslubiy usullarning 

har xil hajmi bilan tushuntiriladi.

Ta’lim  jarayoni  ikki  tomonlama:  o‘qituvchi  o‘rgatadi, 

o‘quvchi  o‘rganadi.  Shuning  uchun  o‘qituvchi  tomonidan 

qo‘llaniladigan  ta’lim  uslubi  ham  binobarin,  uning  uslubiy 

---

32

usuli ham bu nafaqat informativ bajaruvchi va boshqaruvchilik 

vazifasi  (o‘qituvchi  tushuntiradi,  ko‘rsatadi,  buyruq  beradi 

va  h.k.)  (o‘quvchi  tinglaydi,  eshitadi,  mashqni  bajaradi) 

o‘qituvchining yetakchi roli va boshqarib borishi o‘quvchilar 

bilan har doim o‘zaro bog‘liq.