Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

3.2. Jismoniy mashqlar

“Jismoniy mashq” tushunchasi insonning harakatlantiruvchi 

harakati  va  harakatlar  to‘g‘risidagi  tasavvurlari  bilan 

bog‘langan.

Harakat organizmning motor vazifasi, tananing yoki uning 

qismlari  holatining  o‘zgarishidir.  Jismoniy  tarbiya  uchun 

tug‘ma emas, balki erkin harakat muhim ahamiyatga ega. 

Shuning  uchun  kelgusida  so‘z  faqat  insonning  tuyg‘ulariga 

bo‘ysundirilgan  harakatlar  to‘g‘risida  boradi.  Har  bir  erkin 

harakat uchta belgilar bilan xarakterlanadi:

1) harakat ongning vazifasi;

2) u inson hayot faoliyati natijasida egallanadi;

---

15

3)  mashqlarni  bajarish,  ularning  o‘quvchi  irodasiga 

bo‘ysundirish darajasini oshiradi.

Erkinlik  bilan  bajarilgan  harakat  har  doim  ham  ongli 

bo‘lgan.  U  insonga  ta’sirini  o‘tkazadi.  Ayrim  harakatlar 

harakatlantiruvchi harakatning unsuridir. U o‘zaro bog‘langan 

harakatlar vositasi bilan amalga oshiriladi. Masalan, oyoq, qo‘l, 

gavda, bosh harakatlarining muayyan tizimi o‘quvchiga sakrash 

ko‘rinishidagi harakatni bajarishga imkon beradi. Aniq vazifani 

yechishni  ta’qib  qiluvchi  harakat  va  shu  asosda  muayyan 

tizimda birlashgan harakatlantiruvchi harakatni tashkil etadi.

Haqiqatan ham jismoniy mashq – bu iroda aktidir, u ong 

vazifalaridan iborat bo‘lib umuman insonga ta’sir ko‘rsatadi.

“Mashq” so‘zi insonning jismoniy va ruhiy xususiyatlariga 

ta’sir  o‘tkazish  maqsadi  bilan  harakatli  takrorlanishiga 

yo‘naltirilganligi va bu harakatni bajarish usullarini 

mukammallashtirishni bildiradi.