Maktabgacha ta’lim va pedagogika kafedrasi

12-MAVZU. ХALQARО SPОRT VA ОLIMPIYA HARAKATINING STRATEGIYASI va RIVОJLANISHI.
Rеja:

1. 
   Xalqaro sport va olimpiya harakatining vujudga kelish sabablari.
   
2. 
   Birinchi Xalqaro atletik kongress.
   
3. 
   Olimpiya g’oyalarining amalga oshishi
   

4. Xalqaro Olimpiya qo’mitasi (XOQ) va uning prezidentlari.Olimpiya Kongresslari
Xalqaro sport (XS) va Olimpiya harakatining (OH) vujudga kelishi XIX asrning oxirgi yillariga to’g’ri keladi. Bu davrlarda tarix sahnasida nisbatan osoyishtalik hukm surayotgan bir payt edi. XS va OHning vujudga kelish sabablari ko’pgina rasmiy manbalarda izohlangan. Ularni qo’yidagicha sharhlash mumkin.
Ijtimoiy-iqtisodiy sabablari. Xalqaro sport aloqalarining vujudga kelish sabablaridan biri, jahondagi mamlakatlarda ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarning rivojlanishida, deb bilish zarur bo’ladi. XIX asrning oxirlarida Germaniya, Angliya, Fransiya, AQSh, Rossiya, Italiya kabi taraqqiy etgan davlatlar iqtisodiy va madaniy jihatdan ancha yuqori darajaga ko’tarildi. Bu darvda ishlab chiqarish, fan, ta’lim tez rivojlandi. Bu jarayonlar ishlab chiqarish, xalqaro uyushmalar, trestlar, sindikatlarni va bir qator boshqa yangi tarmoqlarni tashkil etish bilan birgalikda davom etdi. Yevropa mamlakatlari va Amerikada ilmiy-texnik taraqqiyot jarayonining mahsuli sifatida aloqa va kommunikasiya vositalari yuzaga keldi.Chegaralangan kichik doiradagi milliy jarayonlar jamoat taraqqiyotiga putur yetkaza boshladi. Bunday sharoitda turli sohalar bo’yicha xalqaro munosabatlarni kuchaytirish, ya’ni iqtisodiy, ilmiy, madaniy va sportdagi aloqalarni bog’lash qonuniyat darajasiga yetdi.
XIX asrning oxiri nisbatan tinchlik-osoyishtalik bilan o’tdi. Fransiya-Yaponiya urushidan (1870-1871) va Parij Kommunasidan (1871) boshlab, rus-yapon urushigacha (1904-1905) va Rossiyadagi birinchi inqilobgacha (1905-1907) jahonda hyech qanday yirik urushlar bo’lmagan edi. Bunday holat mamlakatlararo aloqalar va sportni rivojlantirishga qulaylik yaratdi.
Jamoat harakatlari yoshlar orasida jismoniy tarbiyani rivojlantirish bo’yicha jamoatchilik (ommaviy) harakatining yuzaga kelishi ham bunga katta sabab bo’ldi. XIX asrning so’nggi choragi jamoat arboblari, tibbiyotchilar, pedagoglarning yoshlarga ta’lim berish, jismoniy jihatdan rivojlantirishga qaratilgan umumiy harakatlari, faoliyatlari ancha kengaygan davr edi.
Bu jarayonlarda jismoniy tarbiya va sportning yangi shakllari, usullarini izlash boshlandi. Ba’zi mutafakkirlar milliy jismoniy tarbiya va sport bilan chegaralanibgina qolmasdan, balki xalqaro sport aloqalarini o’rgatishni tavsiya etib maydonga chiqdilar. Bu yo’lda Fransiya, Yunoniston, Angliya, Germaniya, Rossiya, AQSh, Shvesiya va boshqa mamlakatlarning jamoatchiligi o’z faoliyatlari bilan alohida ajralib turar edi. Yoshlarni jismoniy tarbiyalash maqsadida olimpiya o’yinlaridan foydalanish kabi fikrlar ham bildiriladi. Bu to’g’rida chex pedagogi Ya.A.Komenskiy, nemis gimnastika maktabining asoschilari I.X.Guts-muts va G.Fit, rus jismoniy ta’limi tizimining asoschisi P.F.Lesgaft va boshqalar bir necha bor ta’kidlashgan. Ular qadimgi yunon olimpiya o’yinlari kabi musobaqalarni tashkil etish – yoshlarni jismoniy va ma’naviy jihatdan tarbiyalash yo’lida ko’p xizmat qilishi mumkinligini e’tirof etganlar.