Мактабгача тарбия ёшидаги болалар нутқининг ривожланиш хусусиятлари

II.2. Mttda bolaning rivojlanishida ota onalar bn hamkorlik ishlari.
Ijtimoiy ko'nikmalarga ega bo'ling, bolaning maktabgacha ta'limdan olgan muhim narsalaridan biri bu ijtimoiy ko'nikmalardir. Maktabgacha ta'lim bolalarning boshqa bolalar va o'qituvchilar bilan mustaqil muloqot qilishlari uchun platformani taqdim etadi. Ular ko'plab guruh mashg'ulotlari orqali baham ko'rishni, sog'lom tarzda raqobatlashishni va o'z yoshdagi bolalar bilan aralashishni o'rganadilar. Ular samarali muloqot qilishni, ko'rsatmalarni tushunishni, buyruqlarni bajarishni va o'zlarini tartibli tutishni o'rganadilar. Maktabgacha ta'lim mo''tadil uyatchan bolalar uchun foydali bo'lishi mumkin, bu ularga o'zini tutishga yordam beradi va shu bilan ularning introvert bo'lib qolishining oldini oladi. O'yin orqali o'rganishda maktabgacha ta'lim o'yin vositalari orqali o'rganish va bilim beradi, bu bilan bolalar uchun o'rganish qiziqarli bo'ladi. Turli tadbirlar bolalarga ranglar, shakllar, harflar, raqamlar kabi asoslarni qiziqarli va qiziqarli tarzda tanishtirish uchun maxsus rejalashtirilgan. Rasm chizish va barmoq bilan bo'yash, raqs va qo'shiq darslari, loydan modellashtirish, blok qurish va sanash, hikoya qilish darsi, tabiatda sayr qilish, mashg'ulot kitoblari kabi mashg'ulotlar bolalar uchun o'rganishni quvonchli tajribaga aylantirishga qaratilgan. Ijodkorlikni oshirish maktabgacha ta'lim muassasasida taklif etilayotgan turli ixtirochilik faoliyati bolalarda tasavvur va ijodkorlikni rivojlantirishga qaratilgan. Ular ijodiy vositalar orqali tushunchalarni o'rganish va o'rganish uchun keng imkoniyatlarga ega. Badiiy faoliyat orqali o'rganish nafaqat tushunishni osonlashtiradi, balki yaxshi eslab qolishga yordam beradi. Dvigatel ko'nikmalarini targ'ib qilish Maktabgacha ta'lim muassasasida ko'plab interaktiv va jismoniy mashg'ulotlar bolalarning motorli ko'nikmalarini rivojlantirish va rivojlantirishga yordam beradi. Koptokni ushlash va dumalash, munchoq iplarini o'rash, qurilish bloklari, oddiy qog'oz buklash usullari, rang berish, narsalarni elim bilan yopishtirish, bo'shliqlarga to'g'ri shakllar kiritish kabi o'yin mashg'ulotlari bolaning harakat qobiliyatini rivojlantirishda va qo'l-ko'zni muvofiqlashtirishda muhim rol o'ynaydi. Har xil turdagi jumboqlar va yoshga mos o'yinchoqlar bilan o'ynash miyani faollashtirishga yordam beradi va bolalarning kognitiv rivojlanishiga yordam beradi. Bolani boshlang'ich maktabga tayyorlaydi. Maktabgacha ta'lim bolani kelgusi ta'lim va maktab hayotiga tayyorlaydi. Bu kichkintoylarga yangi narsalarni o'ynoqi va ijodiy tarzda o'rganishlari mumkin bo'lgan qulay muhitni ta'minlash orqali ularning uylaгi va ota-onalaгi qulayligi va xavfsizligidan tashqaгi hayot haqida xabardorlikni shakllantiгishning ajoyib usuli.
Ota-onalar bilan ishlash - bu o'qituvchi faoliyatining eng muhim jihatlaridan biri bo'lib, bola atrofida umumiy ta'lim sohasini shakllantirish, kattalar ta'sirining izchilligini ta'minlash orqali bolalarning ruhiy salomatligini saqlashga qaratilgan.
Bolalar bog'chasi o'qituvchisining o'quvchilarning ota-onalari bilan ishlashining o'ziga xos xususiyatlari:

• 
  ota-onalarning ko'pchiligining ma'lumot darajasi va yuqori ijtimoiy holati;
  
• 
  o'quvchilarning ota-onalari ish bilan ta'minlanishining yuqori darajasi;
  
• 
  hozirgi bosqichda DOW o'quv jarayonining sifatiga nisbatan yuqori darajadagi umidlar.
  

Shu munosabat bilan ota-onalar bilan o'zaro munosabat o'qituvchi tomonidan quyidagi printsiplarga muvofiq amalga oshiriladi.

• 
  yuqori professionallik;
  
• 
  ota-onalar va ularning farzandlariga do'stlik va hurmat;
  
• 
  maxfiylik va hissiy xavfsizlikni ta'minlash;
  
• 
  maktabgacha ta'lim muassasasi o'qituvchisining ochiqligi va uchrashuvga tayyorligi;
  
• 
  ota-onalarni o'qituvchiga turli xil yo'llar bilan aralashishga undash;
  
• 
  o'quv jarayonining barcha ishtirokchilari bilan ishlashning maqsadga muvofiqligi, izchilligi va izchilligi, bolalarning maktabgacha ta'limning barcha darajalarida ota-onalar bilan hamkorlikda ifodalangan ishlarning izchilligi;
  
• 
  faol o'zaro ta'sir usullarining ustuvorligi: munozaralar, davra suhbatlari, rolli va biznes o'yinlar, mashg'ulot elementlari bilan mashg'ulotlar, psixoterapevtik usullardan foydalanish (yengillik, vizualizatsiya, art-terapiya elementlari, ertaklar va boshqalar).
  

  Bolalarni psixologik-pedagogik qo'llab-quvvatlash maqsadlarini amalga oshirish uchun quyidagi yo'nalishlar bo'yicha ishlar olib boriladi:
1. Bolalar bog'chasida va yosh bolalar bog'chalarida bolalarning moslashish davri o'tish darajasi, uyda o'zini tutish xususiyatlari va ish yukining o'zgarishiga munosabat bildirish maqsadida ota-onalarni so'rov; ota-onalarning ta'lim sifatidan qoniqishini monitoring qilish dOE jarayoni, shu jumladan ma'muriyat va barcha o'qituvchi xodimlarning bolalar bog'chasida o'quv jarayonini tashkil etish bo'yicha istaklarinito'plash.


XULOSA
Xulosa qiladigan bo`lsam, Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari haqida tushuncha olib borilishi lozim. Bolaning rivojlanish eng kata maqsadlaridan biri bo`lgan shaxsga yo`naltirilgan ta`lim bugungi kunda maktabgacha ta`lim tashkilotiga e`tabor qaratishimizni ko`rsatmoqda. Maktabgacha yoshdagi bolaning to’laqonli rivojlanishi uchun rivojlantiruvchi – predmetli o’yin muhiti va kattalarning ular bilan mazmunan boy muloqoti yagonaligi ham zarur omil hisoblanadi. Shunday ekan, maktabgacha ta’lim tashkilotida rivojlantiruvchi predmetli o’yin muhitini yaratish jarayoni psixolog, pedagog maslahatiga binoan tashkil etilishi kerak. Rivojlantiruvchi predmetli o’yin muhitining har bir komponenti qulaylik tamoyili, bola rivojlanishining asosiy qonuniyatlariga mos kelishi kerak. Rivojlantiruvchi predmetli o’yin muhiti turli yoshdagi bolalar tarbiyasiga oid pedagogik vazifalar va faoliyatni rivojlantirish qonuniyatlariga javob berib, predmetli o’yin muhitidan iborat bo’ladi. Tarbiyachilar barcha yosh guruhlarida rivojlanish markazlariga rahbarlik qilar ekanlar, bolalarni maqsadli yo’naltirib, ularni kuzatish va nazorat qilish talab etiladi. Rivojlantiruvchi predmetli muhit bola shaxsini qobiliyatlarini rivojlantirish jarayonini tezlashtirish uchungina xizmat qilib qolmay, bolalarni ijodkorlikka, tashabbuskorlikka, mustaqil izlanishga, o’z kuchiga ishonishlariga, yangilikka intilishga, yaratuvchanlikka undaydi. Kuzatish va tahlil asosida kutilayotgan natija, muammolar, yechimlar tarbiyachi har hafta oxirida bolalarning o‘z maqsadlariga erishgan yutuqlarini qayd etadi, agar shunday bo‘lsa, muammolar pedagogning va bolalarning va uning ota-onalarining shaxsiy ishi bilan belgilanadi.Shunday qilib, rivojlanish markazlarida to‘g‘ri tashkil etilgan ishlar har bir bolaga o‘ziga yoqadigan narsani topishga, uning kuchli va qobiliyatiga ishonishga, kattalar va tengdoshlar bilan o‘zaro munosabatlarni o‘rganishga, tushunishga imkon beradi va ularning his-tuyg‘ularini va xatti-harakatlarini baholashga imkon beradi va aynan shu rivojlanish ta’lim asosida olib boriladi.
Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari haqida tushuncha, bola kimningdir istagiga ko’ra emas, o’z imkoniyatlari, salohiyati, tabiati xususiyatlariga mos ravishda shakllanadi. Shaxsga yo’naltirilgan ta’limning markazida bolaning o’z imkoniyatlarini to’la namoyon etishga intilishi, yangi tajribani qabul qilishi, turli hayotiy vaziyatlarda ongli ravishda qaror qabul qilishga qodirligi turadi. Maktabgacha ta’lim tashkilotida rivojlantiruvchi pedagogik muhitning sifatlari: bolalar yoshiga mosligi, estetik jihatdan ko’rkamligi, gigiyenik talablarga javob berishi, tinchlik va xavfsizlikni ta’minlanganligi, bolalarni barchasi foydalanishi mumkinligi, bolalar ruhiyatiga mosligi, rivojlantiruvchi ahamiyatga egaligidir. Agarda jismoniy xatti-xarakatlarni rivojlantirishga xizmat qiladigan o’yinlar bolalarda chakkonlik, epchillik, chidamlilik, kat’iylikni tarbiyalasa, intellektual, konstruksiyali o’yinlar ularni uylashga, fikrlashga, mantikiy tafakkur yuritishga urgatadi. “O’yin inson xayotining xayotining xar bir davri uchun uning ruxiy rivojlaniqhini belgilovchi yetakchi faoliyat turi xisoblanadi. Fakat o’yinda va o’yin orkali bola vokelikni, shu jumladan, kishilar ijtimoiy munosabatlarini, xulkini, xatti-xarakatlarini bilib oladi” .Tarixiy taraqqiyot jarayonida o’yin nafaqat bolalar, balki kattalar xayotidan xam aloxida o’rin egallashga muvaffaq bo’lindi. Zamonaviy sharoitda intellektual, kompyuter, iqtisodiy, xarbiy, kasbiy, sport va maishiy xordik chikarishga kumaklashadigan o’yin modellari xam kattalar orasida keng ommalashgan.
Xulosam so`ngida shuni takidlay olamanki Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari haqida tushuncha ertangi yosh avlodning barkamol bo`lib rivojlanish poydevoridir.