Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tarix fakulteti

Murakkablikning oshib borishi bilan pedagogik testlash modeli. Bilim sohasi qismi yoki bir qancha qismlari, ajratilgan qismlari bo‘yicha n ta vazifaga ega. Har bir vazifa murakkablik ajratgan darajasiga ega. Ti; i=1, 2, 3 … n.
Murakkablikning m darajasi mavjud. Testdagi vazifalarda qi­yinlikning barcha darajalari bo‘lishi shart. Bunda ko‘plab vazifalardan tasodifiy ko‘rinishda k ta vazifani tanlaydi (kTest vaqtini chegaralanishi bilan pedagogik testlash modeli. Bu test vaqtini chegaralanishi bilan pedagogik testlash modelida ko‘plab vazifalardan tasodifiy ko‘rinishda n ta vazifalarni tanlab oladi va test o‘tkazish uchun maksimum (tanlangan barcha vazifalarga javob berishni) vaqtni ko‘rsatadi. Testlash natijalari nafaqat o‘r­ganuvchilarni o‘sha vazifani bajarishini baholashi, balki be­rilgan vaqt o‘rganuvchilarning javob berishga ulgurishi ham kerak. Testning o‘zi klassik modellar, vazifaning murakkabligi yoki murakkablik jihatining oshib borishi bo‘yicha qurilgan bo‘lishi mumkin.
Bir qancha ishlarda vazifalar testlash vaqti shunday o‘rnatiladiki, murakkabligi oshishi bo‘yicha xatto eng kuchli o‘rganuvchi ham testdagi vazifalarning hech biriga javob berolmaydigan qilib saralanadi. Bu usul o‘rganuvchi ko‘z oldida, barcha vazifalarni darhol testlash blankalarida ko‘rgan vaqtida, taklifi qabul qilinadi. Buning tub mohiyati shundaki, o‘rganuvchi barcha vazifalarga javob berib bo‘lgandan keyin vaqt qolsa, o‘zining javoblaridan shubhalanib to‘g‘ri javobni noto‘g‘risiga almashtirib qo‘yishi mumkin. Shuning uchun test vaqtini chegaralash yoki testdagi barcha vazifalarga javob berib bo‘lgandan keyin darhol blankalarning olib qo‘yilishi tavsiya etiladi.
O‘zlashtirish darajasi bo‘yicha vazifalar bo‘linishi bilan pe­dagogik testlash modeli. Test vazifalarini o‘quv materiallarini o‘zlashtirishning 5 darajasining har biriga tuziladi. Boshida testlash 0 darajadan keyin 1, 2 va boshqalari bo‘yicha vazifalardan g’oydalanib o‘tkaziladi. Bir darajadan keyingi darajaga o‘tishdan oldin ushbu darajadagi o‘quv materiallarini egallagan darajasi hisoblanadi va keyingi dara­jaga o‘tish imkoniyati ko‘rsatiladi. O‘quv materialini egallagan bosqi­chi­ni o‘lchash uchun har bir darajaning koeffitsiyentidan g’oydalaniladi.
Vazifaga javob berish vaqti bilan pedagogik testlash modeli. Testlash natijalari har bir vazifaga javob berish vaqtini hisoblab ajratiladi. Bu vazifalarga mustaqil javob bermaganlik imkoniyatini hisobga olish uchun amalga oshirilgan: o‘rganuvchi javoblarni qo‘llanma yoki boshqa manbalardan topadi va barcha vazifaga to‘g‘ri javob beradi, lekin eng past ball to‘playdi. Boshqa tomondan, agar u boshqa chetki manbalardan g’oydalanmasa ham, biroq uzoq o‘ylab javob be­rishi uning nazariy bilimlarni yaxshi o‘zlashtirmaganligidan dalolat beradi, natijada hamma javob to‘g‘ri bo‘lsa ham, past baholanadi. Vaqt hisobi modeli vazifalar murakkabligi modeli bilan birgalikdagi asoslanib, testlash natijalarining ishonchliligini oshiradi.
Psixologik testlash modeli. Bu o‘rganuvchiga testli vazifalar ketma-ketligini ko‘rsatish va testlash natijalari bo‘yicha uning bilim darajasini ajratish uslubidir. Psixologik testlash modeli va pedago­gik testlash modeli bir-biridan farq qiladi. «O‘quv multimedia ilo­valari» maxsus o‘quv kursi dasturi o‘zida oliy va o‘rta-maxsus kasb-hunar ta’lim muassasalaridagi ta’lim jarayonidagi zamonaviy axborot va kommunikatsiya texnologiyalarining qo‘llanilish sohala­ridagi mutaxassislarning malakasini va qo‘shimcha kasbiy bilimini oshirish majmuali dastur tarkibiy qismi sifatini jamlagan. Elektron ta’lim tizimi sifatini baholash mezonlari va usullari o‘qitish jarayoni sifatini boshqarishni amalga oshirishga imkon beruvchi tizimni ishlab chiqish, joriy etish va g’oydalanish muhim ahamiyatga molikdir.

XULOSA
Ta’limni tarbiyasiz ayro tushunish munkun emas bo’lganidek yurtimizda olib borilayotgan ta’limdagi islohatlarni ham xalqaro davlatlar tizimiga solishtirmasdan ilojimiz yo’q. Kasb-hunar maktablari bu barcha rivojlanayotgan davlatlarda aolini isssizlikdan himoyalsh uchun asosiy omillardan biridir desak mubolig’a bo’lmaydi. Hozirda Finlandiya davlatining ta’lim tizimini o’rganish bilan davlatimiz eng rivojlangan va natija berayotgan tizimni o’zlashtirish masalasini ko’rib chiqmoqdamiz. Lekn shuni unutmaslik kerakki biz har qanday rivojlangan va saviyasi yuqori bo’lgan talim tizimini yoki islohotlarini to’ridan to’g’ri ko’chirib olib kelib o’zimizda joriy etish emas balki uni uzimizga moslashtirib talim tizimimizni bugungi axvolidan va xalqimizni intik genini ham inobatga olish zarurdir. O‘zbekistonda 2021 yil 1 martga qadar Milliy o‘quv dasturi ishlab chiqish rejalashtirilmoqda. Bu taklif Xalq ta’limi vazirligi tomonidan ishlab chiqilib, jamoatchilik muhokamasi uchun e’lon qilingan «Mamlakatimiz ta’lim-tarbiya tizimini yanada takomillashtirish, ilm-fan sohasi rivojini jadallashtirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi prezident farmoni loyihasidan joy olgan.
Hujjat loyihasida keltirilishicha, O‘quv dasturida o‘quv rejasini takomillashtirish va umumiy haftalik o‘quv yuklamasini kamaytirish hamda o‘zaro uzviy bog‘liq fanlarni birlashtirish hisobiga ularning sonini optimallashtirish ko‘zda tutilgan.
Shuningdek, ta’lim olishning kredit-modul tizimini bosqichma-bosqich joriy qilish maqsadida 2021 yil 1 iyunga qadar xalq ta’limi xodimlariga qayta tayyorlash va malaka oshirishga ixtisoslashgan davlat va nodavlat ta’lim tashkilotlarida kreditlarni yig‘ib borish imkoniyatini yaratiladi.