Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta", "Kòp" va "Kam" òrtasidagi òzaro munosabat bilan tanishtirish va butunni elementlarga ajratish

Biz Termiz shahridagi _-maktabgacha ta’lim tashkilotida “Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" òrtasidagi òzaro munosabat bilan tanishtirish va butunni elementlarga ajratish” mashg'ulotlarini tashkil etdik. Ular bilan quyidagi ishlar va mashg’ulotlar tashkil etdik. Tajriba-sinov ishlarini о’tkazish metodikasi. Tajriba-sinov ishlari tuzilgan dastur asosida olib borildi. Dasturda tajriba-sinov ishlarining umumiy tavsifi va mazmuni yoritilgan. Tajriba-sinov ishlari ilmiy-tadqiqot ishining maqsadi, tadqiqot rejalarini, ishlab chiqilgan mashg’ulot о’tkazish metodikasini asosli va samarali ekanligini tasdiqlashga, shuningdek, Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" òrtasidagi òzaro munosabat bilan tanishtirish va butunni elementlarga ajratish haqidagi tasavvurlarni shakklantirish о’zaro bog’lanishlari oqibatida mashg’ulot samaradorligini aniqlash va yangi natijalar olish uchun tashkil etilgan.
Maqsadi. Maktabgcha ta’lim tashkilotlarida “Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" òrtasidagi òzaro munosabat bilan tanishtirish va butunni elementlarga ajratish da maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilari shaxsini rivojlantirishning samarali pedagogik psixologik shart-sharoitlarni aniqlash va tanlangan maktabgacha ta’lim tashkilotlarida sinovdan о’tkazishdan iborat. Sinovdan о’tkazish aniq о’lchanadigan mezonlar va kо’rsatkichlarga asosan amalga oshirildi. О’tkaziladigan tajriba-sinov ishlarida yangi natijalar olish tarbiyalanuvchilarni maktabning birinchi sinfiga ma’lum bir darajada tayyorgarlik bilan borishlarini ta’minlashga qaratildi.
Vazifalari. Tajriba-sinov ishlarining vazifalariga kurs ishining kirish qismida bayon etilgan ilmiy-tadqiqot ishining ilmiy farazini, ishlab chiqilganlar asosida hamda maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyachi (pedagog)lariga metodik tavsiyalar berishdan iborat.
3.2 Tajriba jarayoni va natijalar tahlili
Kuzatishlarimiz natijasini pedagogik usullarni quyidagicha aniqlashga yordam berdi. Shu bilan birga maktagacha katta guruh tarbiyalanuvchilari bilan suhbat jarayonini shakllantirish darajasini aniqlash maqsadida Biz mashg’ulotni Termiz shahridagi -davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti katta guruhida tashkil etdik.
1. Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" òrtasidagi òzaro munosabat bilan tanishtirish va butunni elementlarga ajratishtushunchaliraga ko’ra yuqorida ikkinchi bobda o’tkazilgan metodikalardan so’ng bolalarning bergan javoblariga ko’ra ularni quyidagi me’zonlarda baholadik:
Yuqori daraja – Tarbiyalanuvchilar savolnomaga Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" òrtasidagi òzaro munosabat bilan tanishtirish va butunni elementlarga ajratishga oid savollarga mustaqil ravishda javob bera olishni bilishi.
O’rta daraja - Tarbiyalanuvchilar savolnomaga Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" oid savollarni bilishi, lekin uning mohiyatini to’la ochib bera olmaslik.
Past daraja - Tarbiyalanuvchilar savolnomaga Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam"ga oid savollarni mustaqil ravishda yoddan ayta olishni bilishi, ammo mohiyatini anglamasligi yoki tushunmasligi.
Olib borilgan tajriba-sinov natijalari o’rganib chiqilganda shu narsa ma’lum bo’ldiki, maktabgacha ta’lim tashkilotining kichik guruhi (3-4 yoshli) tajriba guruhi tarbiyalanuvchilarda savolnomaga Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" shakllanganlik darajasining holati quyidagicha tahlil qilindi:
Maktabgacha ta’lim tashkilotining kichik guruhi (3-4 yoshli) tajriba guruhi tarbiyalanuvchilari 30 nafarni tashkil etadi. Olib borilgan tajriba sinov ishiga jalb qilingan bolalarning 26 nafari yuqori darajada, ya’ni o’zlashtirish ko’rsatkichi 80% ni tashkil etdi. Sinaluvchi tarbiyalanuvchilarda “3-4 yoshli bolalarda miqdoriy matematik tasavvurlarni shakllantirish” tushingan holda holda javob berganliklari kuzatildi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotining kichik guruhi tarbiyalanuvchilarining 4 nafari o’rta daraja, ya’ni o’zlashtirish ko’rsatkichi 0-70% ni tashkil etdi. Tarbiyalanuvchilar savolnomaga Maktabgacha yoshdagi bolalarda miqdor haqidagi tasavvurlarni shakllantirish vazifalari "Kòp" va "Bitta" , "Kòp" va "Kam" shakllantirish haqida ma’lumotga ega ekanligi ammo, uning mohiyatini to’la ochib berishda qiynalganligi kuzatildi. Bolalarning mashg’ulotlarda to’liq qatnashmaganligi va xarakteridagi o’ta bosiqliq sabab savollarga javob berishga to’sqinlik qilgan deyishga asos bo’ldi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotining kichik guruhi (3-4) nazorat guruhi tarbiyalanuvchilarida “3-4 yoshli bolalarda miqdoriy matematik tasavvurlarni shakllantirish” nutqni shakllantirishning past darajasi uchramadi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotining kichik guruhi (3-4 yoshli) tajriba guruhi tarbiyalanuvchilarida diologik shakllantirishga oid olib borilgan tadqiqotimiz tahlil qilindi va jami 80% ijobiy natijalarga erishildi.
Tajriba guruhimiz Surxondaryo viloyati, Termiz shaharida Maktabgacha ta’lim bo’limi tasarrufidagi bo’limiga qarashli _-maktabgacha ta’lim tashkiloti kichik guruhi (3-4 yoshli) tarbiyalanuvchilarida shakllanganlik darajasini turli xil mashg’ulotlar jarayoni, suhbatlar, videolavhalar, ko’rgazmalardan foydalangan holda mezonlar asosida aniqlandi.