Maktabgacha yoshdagi bollarga estetik tarbiya berish mazmuni. Estetik tarbiya berish vazifalari, metodlari, vositalari. Mundarija: kirish asosiy qisim

2. BOB MAKTABGACHA YOSHIDAGI BOLALARGA ESTETIK TARBIYA BERISH MAZMUNI. ESTETIK TARBIYA BERISH METODLARI VA VOSITALARI.
2.1.Estetik tarbiya berish metodlari.
Estetik tarbiyani samarali amalga oshirishda quyidagilar asosiy hisoblanadi: muzeylar, teatrlar, kutubxonalar, klublar, kino-teatrlar, galereyalar, o’tmish obidalari, tarixiy mehmorchilik yodgor-liklari, san’at asarlari va tarixiy madaniy joylar va hayot tarzimizdagi borlig’imiz hamda ulardagi go’zalliklar talaba-yoshlarimizni este­tik ruhda tarbiyalashga asos bo’ladi.
Estetik tarbiya - talaba-yoshlarni estetik tarbiyalash maqsadida tevarak-atrofdagi tanlab olingan turmush, tabiat, san’at estetikasi va yoshlarning badiiy ijodi namunalari hamda yuqorida qayd etilgan vositalar majmuasidan iboratdoir. Bunda san’at asarlari va turlari, xususan, musiqa faoliyatiga doir ijrochilik, qo’shiq, boshqa musiqaviy harakatlar, tasviriy san’at asarlari, musiqa va rasm darslarida pedagog-o’qituvchilarda mustaqil izlanish, ijod qilishga doir ko’nikmalari muhim ahamiyat kasb,etadi⁴. Mahlumki, oila nafaqat tarbiyaning dastlabki o’chog’i, balki go’zallikning dastlabki maktabi hamdir. Bunda oila ahzolarining o’zaro munosabatlaridagi go’zal va mazmunli muloqot, uy jihozlarining tartibli, mazmuni chiroyli qilib joylashtirilishi, oiladagi saranjom-sarishtalik va uyning barcha narsalarining estetik did bilan joy­lashtirilishi estetik tarbiyalashga asosiy vositalari hamdoir. Bunday vositalar o’quvchining maktabdagi va keyingi boshqa o’quv muassasalaridagi estetik tarbiyalanishida asosiy poydevorlardoir. Bu jara­yon maktablarda sinf xonalari, dahlizlar, fan kabinetlari, to’garak xonalarini jihozlashda yana davom ettirilib, ular asosida yodgorlik va ahlochilar burchaklarini tashkil etish davomida yanada rivojlantiriladi. Bularning barchasi bolalarning estetik didini yuksaltirishga ijobiy ta’sir etadi. Bular yana oliy o’quv yurtlarida davom ettiriladi.Bu borada turmush tarzimizdagi estetika ham muhimdir. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, estetik tarbiya ham oiladan boshlangani mahqul bo’ladi. Bunda oiladagi tartiblilik, intizomlilik. tozalik, ozodalik, narsalarni joy-joyiga qo’ya bilishlik, bezash ishlarini olib borishda este­tik didni ishga solish kabi estetik tarbiya kategoriyalari muhim aha­miyat kasb etadi. Pirovard natijada talaba-yoshlar o’z o’quv xonalaridagi tozalikni saqlanishi, jonli burchaklarning tashkil etilishi, talaba-yoshlarning ijodiy ishlari ko’rgazmasining tashkil qilinishi, ahlochilar doskasini tayyorlash va shu kabi badiiy-estetik sa’y-harakatlarni muvaffaqiyatli,bajaradilar.Bulardan tashqari san’at va san’at asarlari ham asosiy estetik tar­biya vositalaridan hisoblanadi. Bunda san’atning turli yo’nalishlari va janrlari yordamida talaba-yoshlarning badiiy-ijodiy qobiliyatla-ri rivojlantirilib borilishiga erishiladi. Ayditoriyadagi ta’lim-tarbiya jarayonida turli fanlarni o’rganishda va ayditoriyadan tashqari mashg’ulotlarda (kechalar, suhbatlar, ko’rgazmalar, muzeyva teatrlarga ommaviy ravishda borish, rasmlar galereyasiga borish, san’at yodgor-liklari, rassom va mehmorlar hamda haykaltaroshlar ustaxonalariga sayohat uyushtirish, amaliy san’at to’garaklariga qatnashish, tanlovlar o’tkazishni tashkil etish va shu kabilar talaba-yoshlarning estetik tarbiyasida asosiy bo’lishi bilan birga muhim yo’nalishlar hamdoir. SHuning bilan birga talaba-yoshlarga estetik tarbiya berishda ashula, musiqa, badiiy chiqishlar, ommaviy-tarbiyaviy tadbirlar uyushtirish ham ijobiy-pedagogik samaralarni beradi va ularning este­tik didini o’stiradi. Pedagogika tizimiga xos boigan estetika va etikaning tarbiyaviy usullarini birgalikda oila hamda maktab ta’limtarbiya jarayonida bemalol qo'llash mumkin. Haqi-qiy turmush estetikasini yaratish uchun esa o'qituvchi va otaonalarning yuqori madaniyatli, yaxshi xulqli, yuksak badiiy didli, xushmuomala bo'lishlari talab etiladi.Atrofimizni o'rab turadigan chiroyli narsalarning o‘zi bolaga hech narsa bermaydi. Shuning uchun bolalarni ularni ko'rishga, qadrlashga, baholay bilishga o'rgatish kerak. CTqituvchi bolalarning diqqatini polning tozaligiga, yaxshilab joyjoyiga qo'yilgan mebelga, chiroyli idishlarga, gullarga qaratadi. Har bir yangi narsa, yangi bezak bolalar bilan birga ko'rib chiqiladi. Eng muhimi, atrofdagi narsalarni bolalarda estetik zavq uyg'ota oladigan qilib ko ‘rsatish lozim.Este-tik zavq uyg'otish uchun kuzatilayotgan narsaning mazmuni va ahamiyatini tushun tirish kerak. Bolalarning hislariga ta’sir etish uchun bu hali yetarli emas, muhimi, bu yerda k a tta la rn in g namunasidir. O'qituvchining o ‘zi zavqlansa, ortiqcha so'zlarsiz,o'quvchilarda go'zallikka qiziqish uyg'ota oladi va ularda este-tik kechinmalar paydo qila oladi.Jonajon ona tabiat estetik tarbiyaning qudratli vositasi va manbaidir. Tevarakatrofdagi tabiat go'zalligi hatto eng kichik bola-jonni ham quvontiradi. Tabiatning tuyg‘ular va xayollarda saqlangan go'zalligi ayniqsa bolalikda yorqin va chuqur idrok qilinadi, inson bu go'zalliklarni bu-tun hayoti davomida esidan chiqarmaydi.Yoshlarni estetik tomondan tarbiya-lashda sanatning har xil turlari va janrlari (musiqa, rassomlik, haykaltaroshlik, xalq amaliy san’ati, badiiy adabiyot va h.k.) dan keng foydalaniladi.San’at yuk-sak estetik zavqning, kishi xursandchiligining tuganmas manbai bo'lib xizmat qi-ladi. Shu bilan bir vaqtda u har bir insonning rivojlanishi, m a’naviy boyishi uchun ham zarur vositadir.Badiiy asar ishining histuyg'ulariga ta'sir etsa,bu his-siy kechinmalar unda fikrlashni uyg'otadi. Badiiy asardan hayajonlanish fikr-lashni faollashtirad.Gilamdo'zlik, to'qimachilik, kulolchilik, zardo'zlik, kashtachi-lik, popopchilik mahsulotlari, badiiy oyna, metall patnislar, to'qilgan va tikib gul solinganbuyum lar tasviriy san ’atning manzarali shakliga kiradi.T a ’lim,tarbiya ishlarida o'zbek xalq amaliy san’ati namunalaridan foydalanish katta ahamiyatga egadir. Milliy naqshlar,Go'zallika oshno qalblartushirilgan chiroyli guldor matolar, oyna pardalari, dasturxon kabi uyro‘zg‘or ashyolari ham kishilarda estetik zavq uyg‘otadi.Bolalarda estetik idrokning rivojlanishi uchun ularni haqiqiy san’atasarlari bilan tanishtirish zarur. Radio va «oynayi jahon»da san’at ustala-ri hamda tengdoshlari ijro etgan asarlardan bahramand boiishi bolalarning estetik rivojlanishida katta yordam beradi.Laparlarni ijro etishda asosan xalq og‘zaki ijodi asarlaridan foydalaniladi. 
Bu bolalarni axloqiyestetik tarbiyalash uchun g‘oyat qimmatli,vositadir. Bo-lalar xalq kuylari va raqslarini ijro etayotib, xalq tili va kuyining ohangdorligini, ravonligini bilib oladilar. Bu bolalarda vatanparvarlik hislarini tarbiyalaydi, musiqiy didni shakllantiradi, ularni zamonaviy va mumtoz kuylarni idrok eta olishga tayyorlaydi. Ashula aytish va raqsga,tushishga o ‘rgatishda so'zlarni to‘g‘ri aytish va chiroyli harakat qilishnigina emas, balki ifodali aytish yengil, latofat bilan ijro etishga ahamiyat beriladi.M aktabda o’tkaziladigan turli bayram tadbirlari o'quvchilar ongiga chuqur t a ’sir etadi. Bayramning tarbiyaviy va estetik ahamiyati avvalo san’atning turli ko'rinishlari bilan bogliq bo ‘lishidadir. Har qaysi bayram o‘z g’oyasiga ega bolib, u o'ziga xos yorqin obrazlar orqali o’quvchilarga ta’sir ko‘rsatadi.Badiiy didning shakllanishida ayniqsa, kitoblar katta rol,o‘ynaydi. Kitoblar faqat o ‘quvchilarning yoshigamos, mavzu va mazmuni bilangina emas, balki bayon qilish usuli hamda bezatilishi dizayni bilan ham ajralib turishi juda muhimdir. Estetik tarbiya yoshlarni har tomonlama barkamol inson qilib tarbiyalashning muhim bir qismi bo'lib, aqliy, axloqiy, jismoniy tarbiya bilan chambarchas bog'langan holda amalga oshiriladi. O’zbek xalqi boy an’ana va udumlarga ega, u to‘y tantanalari. 
Maosimlari, mehmon kutish, dasturxon tuzash, milliy taomlar,pishirish va boshqa jihatlari bilan butun dunyoga mashhur. Asrlar mobaynida xalqning har qanday rasmrusumlari.Mustaqillikka erishgach. bu odatlar, udumlar, qadriyatlar yanada mukammallashdi,rivoj topdi.Yoshlarni har tom onlam a estetik idrokli qilib tarbiyalash muammolarini hal etishda jamiyatimizning eng ishonchli tayan-chi oiladir. Y o sh larn i estetik ta rb iy a la sh avvalo u larning, urf,odatlarimiz, qadriyatlarimizni tiklashda faol ishtirok etishlarini taqozoetadi. Bugungi kun oila masalasini, er bilan xotin orasidagi, ota,ona va bolalar o'rtasidagi o'zaro munosabatlarni, to'g'ri va ijobiy hal etish farzandlar,tarbiyasida,asosiy shartlardan bi-ri bo'lib qolmoqda. Darhaqiqat, o'tmishda xalq pedagogikasi asosida tarbiya topgan komil insonlar ijobiy xislatlar sohibi sifatida barchaga namuna bo'lishgan. Tarbiya tarixidan ma’-lumki, jamiyatnin go'zagi sanalmish har bir xonadonda bolaga yoshligidanoq sharqona go'zal odobning ilk saboqlari erinmay o'rgatilgan.
Milliy tarbiya bolani har tom onlama tarbiyalashni maslahat beradi. Bu-lar jismoniy tarbiya, aqliy tarbiya, go'zallik va nafosat tarbiyasi, axloqiy tarbiya, vijdoniy,nafsiy tarbiya. Bu borada oila va jamiyat maqsadlari mushtarakdir.M a’lumki, oila totuvligini,masalasi insoniyatning doimiy muammolaridan biri bo'-lib kelgan, chunki oila yoshlarni tarbiyalashning eng ishonchli maskanidir va unda estetik ahamiyati kattadir.Mustaqilligimizni mustahkamlash, har tomonlama barkamol insonni voyaga yetkazish, yuksak estetik madaniyatni qaror toptirish hamda xalqning estetik rashlarini shakllantirish sin.O'zbek atlasida kamalak jilosiga ulkan vazifalarni oila tarbiyasisiz amalga oshirib,bo‘lmaydi. Nafosat shunday gavhardirki, u har qanday o'rinda kattaga ham, kichikka ham birdek yara-shadi. Badiiy-estetik ta'lim tabiat, san'atning turli turlari bilan tanishish va bolalarni turli xil badiiy va estetik faoliyat turlariga faol jalb qilish jarayonida amalga oshiriladi. U san'atni ma'naviy va moddiy madaniyatning ajralmas qismi sifatida joriy etishga qaratilgan. Turli yosh guruhlari uchun dastur quyidagilarni o'z ichiga oladi: San'atning turli turlariga (adabiyot, tasviriy san'at, amaliy san'at, musiqa, me'morchilik va boshqalar) qiziqishni rivojlantirish; Badiiy va obrazli tasvirlarni, voqelik ob'ektlari va hodisalariga hissiy va hissiy munosabatni shakllantirish, estetik didni, go'zallikka hissiy munosabatni tarbiyalash; Chizmachilik, modellashtirish, applikatsiya, badiiy-nutq va musiqa-badiiy faoliyatda ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish; Badiiy obrazlar yaratish asoslarini o‘rgatish, badiiy faoliyatning turli turlarida amaliy ko‘nikma va malakalarni shakllantirish; Sensor qobiliyatlarni rivojlantirish: idrok etish, rang tuyg'usi, ritm, kompozitsiya, badiiy tasvirlarda voqelik ob'ektlari va hodisalarini oddiygina ifodalash qobiliyati; Mahalliy va jahon san'atining eng yaxshi namunalari bilan tanishish. Dasturda yangi bo'lim mavjud "Madaniy va dam olish tadbirlari", shu jumladan, bolaning mustaqil badiiy va kognitiv faoliyati, bayramlar va o'yin-kulgilar bolalar ijodiyotining asosi sifatida va ularning qiziqishlarini shakllantirish. Dastur birinchi marta tavsifni taqdim etadi estetik mavzuni rivojlantiruvchi muhit , uni yaratish bo'yicha ish yo'nalishlari ta'kidlangan. Estetik tarbiyada dizaynga katta ahamiyat beriladi (kichik va o'rta guruhlarda o'yin qurilish materiali, katta va tayyorgarlik guruhlarida qog'oz va tabiiy materiallar bilan ishlash qo'shiladi), o'qitishning asosiy vazifalari rivojlantiriladi⁵. bolalarda konstruktiv, dizayn faoliyati va ijodkorlik elementlari. Badiiy-estetik ta'lim dasturlarini muvaffaqiyatli ishlab chiqish uchun pedagogik jarayonni to'g'ri tashkil etish kerak. Maktabgacha ta'lim muassasalarida estetik rivojlanishga yo'naltirilgan o'qituvchilar va bolalar o'rtasidagi pedagogik hamkorlik tizimi uchta yo'nalishda qurilgan: maxsus tashkil etilgan trening; o'qituvchilar va bolalarning birgalikdagi faoliyati; bolalarning mustaqil faoliyati. O'qituvchilar va bolalarning o'zaro ta'siri differentsial yondashuvni hisobga olgan holda amalga oshiriladi va ishning turli shakllari va usullarini o'z ichiga oladi: guruh va kichik guruh sinflari, bayramlar, o'yin-kulgi, didaktik o'yinlar, rasmlar va hunarmandchilik ko'rgazmalari; kutubxona darslari, qo'lda yozilgan kitoblarni yaratish, bolalar tasviriy san'ati tanlovlarida ishtirok etish; Bolalar bog'chasida badiiy-estetik yo'nalishdagi qo'shimcha xizmatlar ishini tashkil etdi Dasturning uslubiy rivojlanishi uchun men "Badiiy-estetik rivojlanish" bo'limini tanladim ("Badiiy ijod" ta'lim yo'nalishi) Badiiy-estetik rivojlanish tabiat, san'atning turli turlari bilan tanishish va bolalarni turli xil badiiy va estetik faoliyat turlariga faol jalb qilish jarayonida amalga oshiriladi. U san'atni ma'naviy va moddiy madaniyatning ajralmas qismi sifatida joriy etishga qaratilgan. Mening ishimning maqsadi: Tasviriy san'atning turli uslublari va janrlaridan foydalangan holda bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy salohiyati va shaxsiy fazilatlarini ochib berish. Badiiy-estetik rivojlanish dasturi quyidagilarni nazarda tutadi: san'atning turli turlariga qiziqishni rivojlantirish, badiiy va majoziy tasavvurlarni shakllantirish, ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish. chizish, modellashtirish, qo'llashda badiiy obrazlar yaratish asoslarini o‘rgatish, badiiy faoliyatning turli turlari bo‘yicha amaliy ko‘nikma va malakalarni shakllantirish; hissiy qobiliyatlarni rivojlantirish, mahalliy va jahon san'atining eng yaxshi namunalari bilan tanishish.
Vazifalarni hal qilish uchun biz Tamara Semyonovna Komarovaning vizual faoliyat usulidan foydalandik, ammo darslar davomida bizni har doim tasvirni tasvirlash uchun taklif qilingan usullarning bir xilligi hayratda qoldirdi. Va bu maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish muammosini hal qilishga to'liq yordam bermaydi. Zamonaviy jamiyat yangi hayotiy muammolarni samarali va noan'anaviy tarzda hal qilish qobiliyatiga ega bo'lgan ijodiy faol shaxslarni talab qiladi. Shuning uchun men o'z ishimning mavzusini "Noan'anaviy rasm chizish usullaridan foydalangan holda katta maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish" deb belgiladim. Ishimda men R.G. Kazakova "Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan rasm chizish", G.N. Davydova "Bolalar bog'chasida noan'anaviy rasm chizish texnikasi", T.A. Tskvitaria "Noan'anaviy chizish texnikasi", "Maktabgacha ta'lim" jurnallari. Pedagogika tarixida ijodkorlik muammosi har doim faoliyatning barcha turlarida, A.V.Zaporojets, san'at asarlarini tushunish va hissiy munosabatda bo'lish uchun sezilarli imkoniyatlarga ega. Va tadqiqotchilar (T.S. Komarova, O.V. Radonova. A.O. Kurevina, A.A. Volkova, T.I. Kosmacheva) badiiy madaniyat umuman bola shaxsini shakllantirishning eng kuchli hissiy omili va muhiti ekanligini isbotladilar. Nina Pavlovna Sakulina, bir tomondan, bolalar ijodiyotining afzalliklarini saqlab qolish va boshqa tomondan, bolaga o'zini namoyon qilish vositalarini o'zlashtirishga yordam beradigan o'zaro ta'sir qilish usullarini izlash zarur va mumkin, deb aytdi, ya'ni. sinfda turli xil chizish texnikasidan foydalanish kerak: an'anaviy (qalam, bo'yoq) va noan'anaviy (sovun ko'pik, sham, manna, tuz va boshqalar) Bugungi kunda psixologlar dowda qo'llaniladigan an'anaviy didaktik o'qitish usullariga qarshi va ko'pincha majburlash bolalarni belgilangan sxemalar doirasida, bolaning tasavvurini qo'zg'atmaydigan, balki uni bezovta qiladigan, uning ijodini bostiradigan va ijodiy shaxsning rivojlanishini rag'batlantirmaydigan stereotipik g'oyalarning tatbiq etilishiga qarshi harakat qilish. Bolaning integrativ fazilatlarini shakllantirishda rasm chizish katta ahamiyatga ega. Chizish va fikrlash o'rtasidagi bog'liqlik ayniqsa muhimdir. Rasm chizish bolalarning aqliy qobiliyatlarini, xotirasini, diqqatini rivojlantiradi, bolalarni fikrlash va tahlil qilishga, o'lchash va taqqoslashga, tuzish va tasavvur qilishga o'rgatadi. Ishlayotganda biz turli xil materiallar (tuz, irmik, sovun ko'piklari, bo'yoq) bilan tajriba o'tkazamiz. Va bu bolaning qiziquvchan va faol bo'lishiga yordam beradi. Vizual faoliyat bolada lug'at va izchil nutqning shakllanishiga ta'sir qiladi. Atrofdagi olam ob'ektlarining xilma-xil shakllari, har xil o'lchamlar, rang-barang ranglar lug'atning boyitilishiga hissa qo'shadi. An'anaviy bo'lmagan chizish texnikasidan foydalanish ijodkorlikning kollektiv shaklini qo'llash imkonini beradi. Bu bolalarni birlashtiradi, muloqot madaniyati ko'nikmalarini rivojlantiradi. Tengdoshlar bilan muloqot qilish masalalarini muvaffaqiyatli hal qilish uchun men bolalarni birgalikda chizadigan vaziyatlarni yarataman va shu bilan bolalarni aloqa o'rnatishga undayman. Birgalikda muhokama qilish, qo'shma kompozitsiyalar yaratish bolalar va kattalar o'rtasidagi muloqot tajribasini rivojlantirishga yordam beradi. Shu bilan birga, bola kattalar va tengdoshlar bilan muloqot qilish vositalarini va o'zaro munosabat usullarini o'zlashtiradi. Bundan tashqari, ish paytida bola o'rganadi xatti-harakatlaringizni boshqaring va harakatlaringizni rejalashtiring. An'anaviy bo'lmagan chizish texnikasidan foydalanish o'zlashtirishga yordam beradi ta'lim faoliyati uchun universal shartlar. Darhaqiqat, bola mehnatga dosh bera olishi uchun u qoida va namunaga muvofiq ishlay olishi, o'qituvchini tinglashi va uning ko'rsatmalariga amal qilishi kerak. Badiiy faoliyat yordam beradi vizual ko'nikmalarni shakllantirish , chunki ishni bajarishning aniqligi va puxtaligi ko'p jihatdan ko'nikmalarni o'zlashtirishga bog'liq. Chizish qobiliyatlari bolaning qo'lining rivojlanishi bilan bog'liq - muvofiqlashtirish, aniqlik, silliqlik, harakat erkinligi. An'anaviy bo'lmagan rasm chizish usullaridan foydalangan holda ishlash jarayonida bolaning hissiy sezgirligini rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratiladi. Yangi materiallar, chiroyli va turli xil, ularni tanlash imkoniyati bolalarning vizual faoliyatida zerikishning monotonligini oldini olishga yordam beradi. Harakat qilib, ma'qullagan bola quvonchni his qiladi, uning kayfiyati ko'tariladi.Bolalar bilan ishlashda men ertak tasvirlariga murojaat qildim, chunki ertak bola ongi uchun eng qulay materialdir. Ushbu dastur bolalarda qat'iyatlilik, aniqlik, sabr-toqat, diqqatni jamlash qobiliyati, nozik vosita ko'nikmalari va qo'l harakatlarini muvofiqlashtirishni rivojlantirishga qaratilgan ta'lim ishlarining ustuvorligini,tushunishga,asoslangan.U tasavvurni rivojlantirishga va asosiy axloqiy va axloqiy tushunchalarni (yaxshi, yomon) o'zlashtirishga yordam beradi, shuningdek, tasviriy san'atga individual tushunchalarni kiritadi. Bola odamlar va hayvonlarning turli xil hissiy holatlari tasvirlangan san'at asarlariga hissiy munosabatda bo'lishni boshlaydi. Bu rivojlanishga hissa qo'shadi hissiy sezgirlik. Bolalar g'oya ustida o'ylashni, vizual vositalarni tanlashni rag'batlantirishni, rasmlarda mustaqil ravishda badiiy tasvirlarni yaratishni, maqsadlarni qo'yishni va ularni amalga oshirishni o'rganadilar. Shu bilan birga, bola qaror qabul qilishni o'rganadi yoshga mos keladigan intellektual va shaxsiy vazifalar. Bolalar hozirgi paytda ular uchun qiziqarli bo'lgan narsalarni - o'zlarini, do'stlarini, qarindoshlarini va do'stlarini, atrofdagi dunyoning tasvirlarini, tabiat hodisalarini, ijtimoiy hayotning yorqin voqealarini tasvirlashni yaxshi ko'radilar. Badiiy madaniyat asoslarining shakllanishi. San'atga qiziqishni rivojlantirish. San'at odamlarning ijodiy faoliyati shakli sifatida, san'at turlari haqida bilimlarni mustahkamlash. Badiiy-estetik rivojlanish yo'nalishidagi ishlar bolalarning har tomonlama aqliy rivojlanishiga, bunday jarayonlarni rivojlantirishga qaratilgan bo'lib, ularsiz atrofdagi hayotning (va san'atning) go'zalligini va uning turli xil tabiatda aks etishini bilib bo'lmaydi. badiiy va ijodiy faoliyat. Bu estetik idrok, obrazli tasvirlar, tasavvur, fikrlash, diqqat, iroda. Estetik tarbiya insonning asosiy fazilatlarini shakllantirishga yordamberadi.Chizma mavzulari ko'pincha bolalarning o'zlari tomonidan hozirgi paytda hayotlarida sodir bo'lgan voqealarga asoslanib taklif qilinadi. Shu bilan birga, noan'anaviy chizish texnikasi bolalarga o'z fantaziyalarini amalga oshirish uchun ko'proq imkoniyatlarni taqdim etadi. (ho'l choyshabga chizish, purkash, chizish va hokazo). Shunday qilib, chizish chaqaloqni tuzatishga yordam beradi. o'zi, oila, jamiyat, mamlakat, dunyo va tabiat haqidagi birlamchi g'oyalar. O'quv jarayonini tashkil qilishda biz "Badiiy ijod" eng samarali ta'lim yo'nalishi quyidagi ta'lim yo'nalishlari bilan birlashtirilganligini aniqladik: "Muloqot" -kattalar va bolalar bilan erkin muloqotni rivojlantirish"Bilim" - dunyoning yaxlit rasmini shakllantirish"Badiiy adabiyot o'qish" -nozik foydalanish ishlab chiqarish. boyitish"Jismoniy madaniyat"- nozik vosita ko'nikmalarini rivojlantirish."Musiqa" - boyitish arr uchun musiqa ishlab chiqarish foydalanish. mintaqa "nozik. yaratilish""Ish" - shakllantiruvchi. ish. ko'nikma va qobiliyatlarni mahsulotga aylantiradi. tadbirlar. Turli ta'lim yo'nalishlari, turli faoliyat turlari, texnika va usullarni yagona tizimga birlashtirgan integratsiya tamoyili kompleks tematik rejalashtirish asosida amalga oshiriladi. Bunday rejalashtirishning varianti slaydda keltirilgan. Integratsiya printsipi o'quv jarayonining turli shakllarini tashkil etish orqali ham amalga oshiriladi: 1. O'qituvchining bolalar bilan birgalikdagi faoliyati: bu erda biz axborotni qabul qilish usullaridan foydalanamiz.Ko'ngilochar namoyishlar, o'qituvchi ishtirokidagi erkin badiiy faoliyat, bolalar bilan individual ishlash, badiiy asarlarni tomosha qilish, syujet-o'yin holati, badiiy bo'sh vaqt, tanlovlar. , material bilan tajriba (mashq, tajriba, didaktik o'yinlar, tugallanmagan rasm bilan o'ynash, kuzatish) 2. C bolalarning mustaqil faoliyati. Mustaqil faoliyatda biz evristik va tadqiqot usullaridan foydalanamiz: muammoli vaziyatlar yaratish, o'ynash, mustaqil kuzatishlar uchun topshiriqlar, dizayn bo'yicha chizish, rasmlarga qarash, tabiat haqidagi illyustratsiyalar. 3. Oila bilan o'zaro munosabatlar: Ota-onalar va o'quvchilarning birgalikdagi ishlari ko'rgazmalari, ota-onalar ishtirokida badiiy dam olish, bayramlar uchun guruh xonasini bezash, maslahat uchrashuvlari, ochiq darslar. "Badiiy ijod" mavzusidagi o'quv jarayonini tashkil qilishda biz quyidagi tasvirlash usullaridan foydalanamiz: 1. Barmoqlar, kaft bilan chizish. 2. Barglarni chop etish. 3. Blotografiya. 4. Bo'yoqning shishishi. 5. Sham bilan rasm chizish. 6. Monotip. 7. Naqsh chizish. 8. Spray. 9. Ko'pikli kauchuk bilan chizish. 10. Tuz bilan chizish. 11. Panjara. Ishimizda biz quyidagi vositalardan foydalanamiz: 2. Ko'pikli gubkalar 3. Tish cho'tkalari 4. Paxta tayoqchalari va boshqalar. Katta maktabgacha yoshdagi bolalarning vizual faoliyatda ijodiy qobiliyatlari darajasini aniqlash uchun diagnostika o'tkazildi. E.P tomonidan taklif qilingan testlar. Torrance. "Tugallanmagan chizma" Test raqami 2: "Tugatish" Shuningdek, katta maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy qobiliyatlarini aniqlash va ularni ijodiy faolligi ma’lum darajada shakllangan guruhlarga ajratish maqsadida “Ko‘rinmas hayvonlar orasida” tasviriy faoliyat darsi o‘tkazildi. Bolalar bog'chasining 2 ta katta guruhida yil boshida va o'rtalarida diagnostika o'tkazildi.
Yil boshidagi diagnostika natijalari quyidagicha: 1. ijodiy qobiliyatlarning yuqori darajada rivojlanganligini ikkala guruhda 1 nafar bola ko'rsatdi -10% 2. Guruhimizdagi ijodiy faollikning o'rtacha darajasini etti nafar bola ko'rsatdi. , boshqa guruhda - beshta bola (bu 40% va 30%) 3. Guruhimizda o'n ikki bola, "Kapalaklar" guruhida o'n uch bola past darajani ko'rsatdi.(50% va 60%). Yil o'rtalarida ijodiy qobiliyatlarning rivojlanish darajasini diagnostikasi yana o'tkazildi, uning natijalari quyidagicha: 1. "Nima uchun" guruhida uchta bola, -15%, "Kapalaklar" guruhida ikki bola -10% ijodiy qobiliyatlarning yuqori darajada rivojlanishi ko'rsatilgan. 2. “Nima uchun” guruhida to‘qqizta bola -50%, “Kapalaklar” guruhida oltita bola -60% ijodiy qobiliyatlarning rivojlanish darajasini o‘rtacha ko‘rsatib, o‘z natijalarini yaxshiladi. 3. Sakkiz kishi past darajada qoldi - bir guruhda 35% va boshqa guruhda o'n bir kishi - 50% Ma'lumotlarning qiyosiy tahlili bizga "Nima uchun-ko'p" guruhidagi katta maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodkorlik darajasi noan'anaviy chizish usullaridan foydalanish ta'sirida ko'proq o'sdi, ko'rsatkichlar yaxshilandi, degan xulosaga kelishga imkon beradi. Uslubiy ishlanmaning samaradorligi ko'rsatkichlari: yil boshida va o'rtalarida integrativ fazilatlarning shakllanishi monitoringi o'tkazildi, ed. Yu.A. ko'rsatgan Afonkina 1. "intellektual va shaxsiy muammolarni hal qila oladigan" va "zarur ko'nikma va ko'nikmalarni egallagan" integrativ fazilatlarni shakllantirishning yuqori darajasi. Diagrammadan ko'rinib turibdiki, katta yoshdagi guruhlarda integrallik fazilatlari asosan yoshga mos ravishda rivojlangan. Guruhimizda “kerakli ko‘nikma va malakalarni o‘zlashtirganlik..” va “yoshga mos intellektual va shaxsiy vazifalarni hal qila olish” kabi integrativ sifatlardan oshib ketishini ajratib ko‘rsatish mumkin. Bizning fikrimizcha, bunday ma'lumotlar yuqori darajada shakllangan tasviriy san'at mahorati, shuningdek, ijodiy qobiliyatlarning yuqori darajasi tufayli olinadi. Katta maktabgacha yoshdagi ikki guruh bolalarining integrativ sifatini shakllantirish dinamikasi natijalarini qiyosiy tahlil qilish "Nima uchun-ko'p" guruhi bolalarining "Badiiy" ta'lim sohasidagi muvaffaqiyatlarini ajratib ko'rsatishga imkon beradi. "Ijodkorlik", chunki bolalar "Intellektual va shaxsiy vazifalarni hal qila oladigan" integrativ sifatni shakllantirishni ta'minlaydigan "Chizmachilikda kontseptsiya", "Muammolarni hal qilish usullarini vaziyatga qarab o'zgartirish" bo'limlarida eng yaxshi natijani ko'rsatdilar. yoshga mos" va o'z g'oyasini taklif qilish va uni chizmada gavdalantirish, shuningdek, vaziyatga qarab muammolarni hal qilish usullarini o'zgartirish, uni tajriba sifatida ko'rib chiqish qobiliyati bilan belgilanadi. 2 ko'rsatkich: turli xil chizish texnikasidan foydalangan holda bolalarning original ishi 3-ko'rsatkich (ota-onalar uchun): bolalar bilan birgalikdagi faoliyatga jalb qilingan ota-onalar sonining ko'payishi 4 ko'rsatkich (o'qituvchi uchun): tarbiyachining ijodiy salohiyatini ro'yobga chiqarish, bolalar ijodiyoti tanlovlarida ishtirok etish. mening ishimdagi va har qanday o'qituvchining ishidagi asosiy narsa shundaki, darslar bolalarga faqat ijobiy his-tuyg'ularni olib keladi. Bolaning faoliyati muvaffaqiyatli bo'lishi uchun g'amxo'rlik qilish kerak - bu uning o'ziga bo'lgan ishonchini mustahkamlaydi.