Ma’lumki, O‘zbekiston suv transportiga ya’ni to‘g

3-jadval

Yo‘lning toifasi	Hisobiy tezliklar
	Asosiylari	Joyning murakkab qismi uchun
		Past-baland	Tog’li
Ia Ib II III IV V	150 120 120 100 80 60	120 100 100 80 60 40	80 60 60 50 40 30

Har qaysi toifadagi yo‘lning barcha qismlari hisobiy avtomobil uchun har hil tabiiy iqlim sharoitlarini hisobga olgan holda hisoblanishi lozim, ammo bu loyihada, yo‘lni asosiy me’yoriy ko‘rsatkichalarini SHNQ 2.05.02-07 ga asoslanib belgilanadi. Yo‘l qatnoq qismining ko‘ndalang nishabliklari harakat tasmalari soni va iqlim sharoitlariga qarab 4-jadval bo‘yicha belgilanadi.

4-jadval

Yo‘lning toifasi	Ko‘ndalang nishablik
IavaIb Ko‘ndalang kesimda har qaysi qism nishabligi 2 tomonga bo‘lganda Nishabligi bir tomonga bo‘lganda ajratuvchi tasmadan keyin 1 va 2 tasmada 3 va keying tasma	15 15 20
II-IV	15

Nishabligi ikki tomonlama bo‘lgan ko‘ndalang kesimda yo‘l yoqasi nishabligini qatnov qisminikiga qaraganda 10-30%₀ga ortiq qabul qilish lozim. Yo‘l elementlarining o‘lchamlari SHNQ 2.05.02-07 5-jadvalga asosan aniqlanadi.
5-jadval

Yo‘l elementlarining o‘lchamlari	Avtomagistral		Tezkor yo‘l	Odatdagi yo‘l turi
	Toifasi
	Ia	Ib		II	III		IV	V
Harakat tasmalarining umumiy soni	4 va undan ortiq	4 va undan ortiq		2	2		2	1
Harakat tasmasi kengligi,m	3.75	3.75		3.75	3.5		3.0	2.5
yo‘l yoqasi kengligi, m	3.75	3.75		3.75	2.5		2.0	1.75
Yo‘l yoqasidagi chetki tasma kengligi, m	0.75	0.75		0.75	0.5		0.5	-
Yo‘l yoqasining mustahkamlangan qismi kengligi, m	2.5	2.5		2.0	1.5		1.0	-
Yo‘l o‘qi bo‘ylab to‘siqlar o‘rnatilmaganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi, m	6.0	5.0		-	-		-	-
Yo‘l o‘qi bo‘ylab to‘siqlar o‘rnatilganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi, m	2 m to‘siq kengligi	-				-	-	-
Ajratuvchi tasma chetidagi xavfsizlik tasmasining kengligi, m	1.0	-				-	-	-
Yo‘l poyining kengligi, m	28.5 va undan ortiq	27.5 va undan ortiq		15.0	12.0		10.0	8.0

Yo‘l toifasi - IV

• 
  Harakat jadalligi 200-2000 avto/sutka
  
• 
  Hisobiy tezliklar
  
• 
  Asosiy tekislikda tezlik- 80 km/soat
  
• 
  Past va baland joylarda - 60 km/soat
  
• 
  To‘g‘li hududlardi tezlik - 40 km/soat
  

Yo‘l ko‘ndalang kesimining asosiy o‘lchamlari
Avtomobil yo‘lining poyi va qatnov qismi ko‘ndalang kesimining asosiy o‘lchamlari yo‘lning toifasi va vazifasiga ko‘ra ShNQ 2.05.02-07 ning 5-jadvaliga asosan qabul qilinadi.

• 
  Ko‘ndalang kesimdagi asosiy ko‘rsatkichlari
  
• 
  Tasmalar soni – 2 ta
  

• 
  Qatnov qismi eni- 3metr
  
• 
  Yo‘l yoqasi eni - 2 metr
  
• 
  Yo‘l yoqasini chekkasi - 0,5 metr
  
• 
  Yo‘l yoqasini mustahkamlangan qismi - 1 metr
  
• 
  Yo‘l poyieni - 10 metr
  

Xaritada berilgan A va B punktlar oralig‘ida trassa variantlarni o‘tkazib, ularni texnik-iqtisodiy jihatdan solishtirish.
Menga berilgan topshiriqqa asosan xaritada A va B nuqta rasmdagidek berilgan bo‘lib, rasmdagi qalam bilan A va B nuqta birlashtirilgani havo yo‘li, A va B nuqtalar orasini qizil chiziq bilan birlashtirilgani trassaning 1-varianti, qora chiziq bilan chizilgani esa trassaning 2-varianti.
Topografik xaritada A va B nuqtada variantlarni o‘tkazilishi
Hisob quyidagi tartibda bajariladi: Trassa (yo‘l) variantlarini loyihalash uchun talabaga yo‘l o‘tadigan joyining 1:25000 yoki 1: 50000 masshtabdagi xaritasi beriladi .
Topshiriqda ko‘rsatilgan A va B nuqtalari orasida yo‘lning kamida ikkita variant xaritaga chiziladi va ular o‘zaro taqqoslanadi (4- jadval ).
Trassaning variantlari haritaga chizilgandan so‘ng ular piketlarga ajratiladi.

L2
1-rasm . Egrining elementlari.

α-burilish burchagi, R-radius, T- tangens, В-bissektrisa, D-domer, E-egrining qiymati.

1-variant burilishi 1 ta bo‘lib 37 gradusli burchak.
Radius 500 metr.

• 
  E=πRα/180=(3,14*500*37)/180=322.7metr
  
• 
  T=R*tg(α/2)=500*0.33=167.3metr
  
• 
  B=25.8 metr
  
• 
  D=2T-E=2*167.3-322.7=11.9 metr
  

Ikkinchi variantda burchaka gradus bo‘lgani uchun ikkinchi variantni shunchaki hisob kitob qilib to‘g‘rilar va egrilar jadvalini tuzub unga malumotlarni yozamiz. BU1

• 
  E=πRα/180=(3,14*500*60)/180=523.3metr
  
• 
  T=R*tg(α/2)=500*0.57=286.7metr
  
• 
  B=66.9 metr
  
• 
  D=2T-E=2*286.7-523.3=54.04 metr
  

2-rasm Topografik xarita

Burchaklar					Egrilar													To‘g’rilar
t/r	BU ni joyla shuvi		Burchak			Egri elementlari,m						Egri boshi			Egri oxiri				BU oraliqmasofa S,m			To‘g‘riniuzunligiP,m		Rum yo‘nalishi		Azimut
	PK	+	Chap	O‘ng	R		T	E	B	D	PK		+	PK		+
0	1	2	3	4	5		6	7	8	9	10		11	12		13	14				15		16		17
1-variant
TB	0	00															1032.7			322.7			50’		50’
BU1	10	32.7		37`	500		167.3	322.7	25.8	11.9	10		32.7	13		55.4	544.6
BU2
TO	19	00															1577.3			322.7
2-variant
TB	0	00															811.3			813			50’		50’
BU1	8	11.3		60`	500		288.67	523.3	66.9	54	8		13	16		23	576.7
BU2
TO	21	00

To‘g‘rilar va egrilar jadvali

Taqqoslash Jadvali

№	Ko‘rsatkichlar nomi	O‘lchovbirligi	Varianti ko‘rsatkichlarining qiymati		Variant afzalligi
			I	II	I	II
1	2	3	4