Ma‘lumotlar bazasi fanidan

O'zbekiston Respublikasi Fan va Innovatsiyalar
vazirligi.
Muhammad al-Xorazmiynomidagi Toshkent
Axborot texnologiyalari universiteti

Ma‘lumotlar bazasi fanidan

MUSTAQIL ISH

241-21-guruh

Bajardi: Truychiyev Javohirbek


Tekshirdi: Djurayev Tulkinjon

TOSHKENT 2023

Mavzu: Ma’lumot bazasi tizimining arxitеkturasi

Reja:

1. 
   
   Ma‘lumotlar bazasi.
   
2. 
   
   Ma‘lumot bazasi tizimining arxitekturasi.
   
3. 
   
   Relyatsion ma‘lumot modeli. Ma‘lumotlar bazasida munosabatlar.
   

1. 
   Ma’lumotlar bazasi tushunchasi.Baza bu – ishlov berilmagan elementlar bo`lib, ularning ichiga matn, son,tasvir, audio va videolar kirishi mumkin. Masalan, matn klaviaturadakiritiladi, ovoz kompyuter mikrofoni orqali, fototasvirlar raqamli kamera,video va uning ovozi esa raqamli videokamera orqali yoziladi hamdakompyuterning xotirasiga saqlanadi. Ma’lumotlar deb, ma’lum bir shaklda qayd qilingan, qayta ishlash,saklash va uzatish uchun yaroqli xabarga aytiladi. Ma’lumotlar bazasi deb, kompyuter xotirasida saqlanadigan bir-birigabog’liq bo’lgan bir predmet sohadagi ma’lumotlarning to’plamidir. Ushbuta’rifdan quyidagi xulosalar kelib chikadi. Kompyuterlar axborotlarni ma’lumotlar bazasi asosida ishlov beradi.Masalan, universitetning ma’lumotlar bazasi deganda, o`quv xonalari, o`quvfanlari, o`quv soatlari, o`qituvchilar va talabalar haqidagi ma’lumotlarni o`zichiga oluvchi baza tushuniladi. Talaba darsga kelganda, bazani boshqaruvchimaxsus xodim. Kompyuterga bir nechta elementlar kiritib, uni darsgakirishiga ruxsat beradi. Maxsus xodim undan tashqari talabaning fototasviriniKompyuterga kiritish uchun raqamli kameradan ham foydalanadi. Kompyuterningasosiy xotira qurimasi qattiq disk (HHD) da saqlanadi.
   

Ma’lumotlar Bazasi Tuzilishi

Axborot, turli odarv ma’lumotlar almashinuvi tizimini asosi maxsus tarzda tashkil etiladi etilmoqda va ma’lumotlar bazasini deyiladi. Bu tushunchani tushunish uchun, shuningdek, tushunish tuzilishi nima bazasiga, u bu hodisaga bilan yaqindan ko’z sazovor bo’lgan.
qachon Ko’pincha, sen yaratish bir ma’lumotlar bazasi quyidagi talablarga rioya qilish kerak. Bu davolash uchun oson bo’lishi va, ixcham, keraksiz ma’lumot mahrum bo’lishi kerak. Obligatsiyalar ularning orasidagi shakllanadi deb unsurlar ierarxik tizimida bunday tashkil etiladi – bola va ota. Bu ma’lumotlar ma’lum ob’ekt tizimiga hurmat bilan yuqorida yoki quyida joylashgan, deb. Lekin ulardan biri har doim asosiy, butun tizimi boshlanadi bo’lgan bo’ladi. odarven blok bu bilan bir natijasi sifatida kompyuterlar uchun amal qiladi fayl tizimi uchun xarakterlidir daraxt bazasi tuzilishini hosil.
Ma’lumotlar bazalari, tarmoq taqsimlanadi ierarxik ma’lumotlar bazasi bir xil xususiyatlarga ega. Ular orasidagi farq birinchi bola elementlar bir necha ajdodlari bo’lishi mumkin, deb aslida yotadi.
Lekin batafsil tuzilishi va turlari inobatga oldin, ma’lumotlar bazasida tushunchasini aniqlash kerak. Nima bu termin bilan anglatadi? Oddiy ta’rifi shu: bazasi – bir tashkil qilish yo’l va do’kon haqida ma’lumot. Turlari va u erda ma’lumot tashkil usullari juda ko’p bo’ladi. Ularning har biri, o’z maqsadli yo’nalishga ega muayyan talablarga javob beradi. Misol uchun, XML tilida ma’lumotlar ildiz va tugunlari tarvaqaylab ketgan daraxtga, deb tuzilgan. Lekin, bu ma’lumotlarni saqlash faqat bitta turi.
ierarxik strukturasi bazasi o’qishda, tezkor ma’lumotlarni tanlash va foydalanuvchiga ularni berish uchun optimallashtirish. Lekin u ham, uning kamchiliklari bor. Misol uchun, etarli oson kompyuter, uzoq viruslar uchun tizim tekshirish bilan shug’ullanadi (ierarxik strukturasi elementlari bo’lgan) bir maxsus fayl yoki papkaga bilan operatsiyalarni amalga oshirish uchun. Bu jarayon uzoq vaqt talab etadi, agar kerak bo’lsa, masalan, bir tizim, ma’lumotlar tezkor tartibida uchun mos va emasligini ko’rsatadi. Bunday tuzilishi elementlarning nisbati kam ob’ekt, katta, uning joylashtirish hisoblanadi. Tizimi ota va bola elementlar o’rtasidagi ierarxik munosabatlarni ta’sir qiladi.
Shuni ham ta’kidlash joizki, boshqa tasnifi ma’lumotlar bazalari hisoblanadi. Bu nihoyat axborot saqlash mavjud usullari masalasini hal qilish uchun, namoyish etiladi. Ta’minlash bazasi (belgilar sifatida ma’lumotlar) tuzilgan bo’linadi axborot, yarim tuzilgan (matn ma’lumotlar) va tizimli tabiati tomonidan (odarv veb). Tuzilmalashgan ma’lumotlar bazalari, axborot birliklari joylashgan bir necha darajalari bor. Bu kommunikatsiya individual fayllar o’rtasida o’rnatiladi tarmog’i va ierarxik ma’lumotlar bazasini o’z ichiga oladi. Ierarxik ma’lumotlar bazasi daraxtining o’xshash bo’lsa, tarmoq tarmog’ini o’xshaydi. Shu bazasi tuzilmasida bir necha ishoratlar bo’lishi mumkin bo’lgan har qanday uchidan va uchlari bir juft o’rtasida olib mumkin, shunday qilib yaratilgan. Misol uchun, bir fayl uning turi sobit emas natija bilan, ko’plab bilan munosabatlarni saqlab. U (ulanish e’lon qilingan o’rtasidagi) fayllar to’plamidir yoki egasining a’zo bo’lishi mumkin.
Ma’lumotlar Bazasi Tuzilishi
Axborot, turli odarv ma’lumotlar almashinuvi tizimini asosi maxsus tarzda tashkil etiladi etilmoqda va ma’lumotlar bazasini deyiladi. Bu tushunchani tushunish uchun, shuningdek, tushunish tuzilishi nima bazasiga, u bu hodisaga bilan yaqindan ko’z sazovor bo’lgan.
qachon Ko’pincha, sen yaratish bir ma’lumotlar bazasi quyidagi talablarga rioya qilish kerak. Bu davolash uchun oson bo’lishi va, ixcham, keraksiz ma’lumot mahrum bo’lishi kerak. Obligatsiyalar ularning orasidagi shakllanadi deb unsurlar ierarxik tizimida bunday tashkil etiladi – bola va ota. Bu ma’lumotlar ma’lum ob’ekt tizimiga hurmat bilan yuqorida yoki quyida joylashgan, deb. Lekin ulardan biri har doim asosiy, butun tizimi boshlanadi bo’lgan bo’ladi. odarven blok bu bilan bir natijasi sifatida kompyuterlar uchun amal qiladi fayl tizimi uchun xarakterlidir daraxt bazasi tuzilishini hosil.
Ma’lumotlar bazalari, tarmoq taqsimlanadi ierarxik ma’lumotlar bazasi bir xil xususiyatlarga ega. Ular orasidagi farq birinchi bola elementlar bir necha ajdodlari bo’lishi mumkin, deb aslida yotadi.
Lekin batafsil tuzilishi va turlari inobatga oldin, ma’lumotlar bazasida tushunchasini aniqlash kerak. Nima bu termin bilan anglatadi? Oddiy ta’rifi shu: bazasi – bir tashkil qilish yo’l va do’kon haqida ma’lumot. Turlari va u erda ma’lumot tashkil usullari juda ko’p bo’ladi. Ularning har biri, o’z maqsadli yo’nalishga ega muayyan talablarga javob beradi. Misol uchun, XML tilida ma’lumotlar ildiz va tugunlari tarvaqaylab ketgan daraxtga, deb tuzilgan. Lekin, bu ma’lumotlarni saqlash faqat bitta turi.
ierarxik strukturasi bazasi o’qishda, tezkor ma’lumotlarni tanlash va foydalanuvchiga ularni berish uchun optimallashtirish. Lekin u ham, uning kamchiliklari bor. Misol uchun, etarli oson kompyuter, uzoq viruslar uchun tizim tekshirish bilan shug’ullanadi (ierarxik strukturasi elementlari bo’lgan) bir maxsus fayl yoki papkaga bilan operatsiyalarni amalga oshirish uchun. Bu jarayon uzoq vaqt talab etadi, agar kerak bo’lsa, masalan, bir tizim, ma’lumotlar tezkor tartibida uchun mos va emasligini ko’rsatadi. Bunday tuzilishi elementlarning nisbati kam ob’ekt, katta, uning joylashtirish hisoblanadi. Tizimi ota va bola elementlar o’rtasidagi ierarxik munosabatlarni ta’sir qiladi.
Shuni ham ta’kidlash joizki, boshqa tasnifi ma’lumotlar bazalari hisoblanadi. Bu nihoyat axborot saqlash mavjud usullari masalasini hal qilish uchun, namoyish etiladi. Ta’minlash bazasi (belgilar sifatida ma’lumotlar) tuzilgan bo’linadi axborot, yarim tuzilgan (matn ma’lumotlar) va tizimli tabiati tomonidan (odarv veb). Tuzilmalashgan ma’lumotlar bazalari, axborot birliklari joylashgan bir necha darajalari bor. Bu kommunikatsiya individual fayllar o’rtasida o’rnatiladi tarmog’i va ierarxik ma’lumotlar bazasini o’z ichiga oladi. Ierarxik ma’lumotlar bazasi daraxtining o’xshash bo’lsa, tarmoq tarmog’ini o’xshaydi. Shu bazasi tuzilmasida bir necha ishoratlar bo’lishi mumkin bo’lgan har qanday uchidan va uchlari bir juft o’rtasida olib mumkin, shunday qilib yaratilgan. Misol uchun, bir fayl uning turi sobit emas natija bilan, ko’plab bilan munosabatlarni saqlab. U (ulanish e’lon qilingan o’rtasidagi) fayllar to’plamidir yoki egasining a’zo bo’lishi mumkin.