Маълумотлар форматлари стандартлари, ташқи қурилмалар билан маълумот алмашиш, интерфейсларни ташкил этилиши Режа

Рақамли бўлмаган маълумотлар ва уларнинг хиллари:

• 
  Символли маълумотлар. Матнларни ишлашда, маълумотлар базаларини бошқаришда ва бошқа шуларга ўхшаш холларда символли маълумотлар билан ишлашга тўғри келади. Символли маълумотларга мисол қилиб АСCИИ (Америcан Стандард Cоде фор Информатион Интерчанге) ва УНИCОДЕ кодларини келтириш мумкин. Уларнинг узунликлари мос холда 7 (8) ва 16 разрядли бўлиши мумкин.
  

• 
  Қаторлар кўринишидаги маълумотлар ёки қаторлар кўринишидаги ўзгарувчилар. Бу хилдаги маълумотларнинг охирида махсус белги ёки қаторнинг узунлигини кўрсатувчи қисми мавжуд бўлади. Компютерда
  ушбу қаторлар устида – кўчириб ёзиш, қидириб топиш ва уларни таҳрирлаш амалларини бажарувчи буйруқлар мавжуд.
  
• 
  Мантиқий маълумотлар. Мантиқий маълумотлар эса иккита қийматга эга бўлиши мумкин: рост ёки ёлғон (труэ ёки фалше), яъни 1 ёки 0.
  

2. 
   Ташқи қурилмалар билан маълумот алмашиш
   

Ташқи қурилмалар тизим интерфейсига махсус қурилмалар - контроллерлар (адаптерлар) орқали уланади.

Ҳар бир контроллер дастурий таъминотдан фойдаланиш мумкин бўлган бир қатор регистрларга эга (маълумотлар, ҳолат ва бошқарув регистрларига эга).
Ҳар бир контроллер ўзига хос буйруқлар тўпламига эга. Ўз регистрлари орқали киритиш-чиқариш дастурини бажарувчи протсессор буйруғини олгандан сўнг, бошқарувчи қурилма ва контроллер ўртасидаги "кичик" интерфейс орқали ташқи қурилмани бошқариб, буйруқни автоном тарзда бажаради.
Протсессордан олинган буйруқни қабул қилиб олади ва ўз буйруқлари орқали маълумотларни ташқи қурилмага юборади ва қурилмадан ҳолатни ўқийди.
Протсессор ташқи қурилмани тегишли киритиш-чиқариш дастурини бажариш орқали бошқаради, бу эрда у ИН, ОУТ буйруқлари (портни ўқиш, портга ёзиш) ёрдамида контроллернинг дастурий – руҳсат берилган регистрларига ишлашга имкон беради.
Ташқи қурилмалар билан дастур алмашинувини ташкил этишнинг икки йўли мавжуд:
1) Қурилманинг тайёрлиги сўрови билан алмашиш.
2) Қурилмада хизмат кўрсатиш сўровларини алмашиш.
1) Кириш-чиқариш дастурини бажараётганда, протсессор контроллерда оператсияни ишга туширгандан сўнг, протсессор билан маълумот алмашишга тайёрлик белгиси ҳолат регистрининг тегишли битида пайдо бўлишини кутиб, контроллер ҳолати регистрини даврий равишда ўқийди.
Ҳолат регистрида ушбу белги пайдо бўлганда, протсессор ОУТ буйруғи ёрдамида маълумотлар регистри орқали алмашади, маълумотлар регистрига ёзади (қурилмага чиқаришда) ёки ИН буйруғи ёрдамида контроллер маълумотлар регистридаги маълумотларни ўқийди (дан киришда). Кейин у бошқарувчида кейинги оператсияни ишга туширади ва ҳоказо;
2) Кириш-чиқариш дастурини бажаришда протсессор контроллерда оператсияни бошлаган ҳолда, бошқа фойдали дастурни бажаришда давом этади. Ташқи қурилма бошқарувчиси, протсессор билан маълумот алмашишга тўлиқ тайёр бўлган тақдирда, тегишли ИРҚ линиясига хизмат кўрсатиш сўрови сигналини беради. Протсессор ИРҚ сигналида узилиш протседурасини бажариш орқали ушбу қурилма учун киритиш-чиқариш дастурини бажаришга ўтади. Ушбу дастур бошқарувчининг маълумотлар регистри орқали алоқа ўрнатади ва бошқарувчида кейинги оператсияни бошлайди. Протсессор киритиш-чиқариш дастурини тугатувчи ИРЕТ (Ретурн фром Интеррупт) буйруғини бажариш орқали узилган дастурнинг бажарилишига қайтади ва ҳоказо.